6355536857

12

W literaturze powojennej drogi polne były ezęsto przedmiotem badań geografii ekonomicznej. Analizowano gospodarcze aspekty ich funkcjonowania w przestrzeni wiejskiej. Badania te dostarczyły również informacji dla geomorfologii czy hydrologii, takich jak: gęstość, wykorzystanie, spadki terenu po jakich były poprowadzone, powierzchnie jaką zajmowały, formy w których prowadziły itd. Prowadzący badania we wsi Sułoszowa 1 i Sułoszowa II na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej I. Grabczuk (1967) stwierdził, że aż 8,3% gruntów rolnych było zajętych przez drogi polne. Spowodowane jest to występującymi tam długimi i wąskimi działkami (o stosunku szerokości do długości 1:200) ciągnącymi się od dna doliny po wierzchowiny. Jako główną przyczynę rozdrobnienia areału w tym rejonie wskazał trójpolówkę stosowaną od XV do XIX wieku. Zauważył także, że sieć dróg stanowi uzupełnienie sieci hydrograficznej podczas roztopów i większych opadów. Podobne obserwacje poczynił Z. Górka (1986) badając szczegółowo układ sieci drogowej we wsiach Czarna Góra na Spiszu i Sól w Beskidzie Żywieckim. Powierzchnie zajęte przez drogi wynosiły odpowiednio 3,8% i 1,5% gruntów rolnych przy czym, w drugim przypadku, było blisko o połowę mniej gruntów ornych. Stan dróg określony został jako bardzo zły. Większość dróg wcinała się w podłoże przekształcając się w wąwozy

0    głębokości do 3 m i szerokości 1,5 m, co mogło być barierą dla rozwoju rolnictwa. Porównywalnie sytuację ocenił J. Lach (1984) w zlewni Mleczki, w której drogi zajmowały 1,3% gruntów rolnych.

Drogi polne mają kluczowe znaczenie dla rolnictwa w terenach górskich, co znalazło wyraz w pracach z zakresu nauk rolniczych. Wprowadzono pojęcie dróg rolniczych (technologicznych) wydzielonych obok krajowych, wojewódzkich

1    gminnych. Rozumiane są one jako drogi zbiorcze, przejmujące transport z dróg polnych i doprowadzające go do siedzib gospodarstw oraz drogi bezpośredniej obsługi pól (Misztal i in. 2003). Ekonomiczny aspekt funkcjonowania dróg w przestrzeni rolniczej stał się przedmiotem analiz dążących do zdefiniowania optymalnego układu pól i gęstości dróg rolniczych w określonych warunkach przyrodniczo-ekonomicznych. W warunkach karpackich zwracano uwagę na uciążliwą szachownicę pól, średnią wielkość działki i morfologię terenu (Stelmach 1989; Pijanowski 1992).

Drogi polne wywierają istotny wpływ na natężenie erozji. O erozji wąwozowej na drogach w południowej Polsce pisali m.in. J. Lach (1984); A. Józefaciuk, Cz. Józefaciuk (1987); Z. Pijanowski (1987); E. Nowocień (1996); R. Dulias (1998); Z. Gardziel, J. Rodzik (2001); J. Rodzik (2002); E. Nowocień i in. (2002); R. Wawer (2004) i inni. Jednak badane są głównie obszary, gdzie w podłożu występuje less bądź inne utwory pylaste. W Karpatach fliszowych rozwój sieci dróg przebiega w sposób odmienny. W zależności od materiału, w którym drogi są wycięte mogą przekształcać się w debrze, wciosy lub wąwozy (Starkel 1960; Lach 1984). Jeżeli ich rozwój postępuje, przekształcają się w wądoły, parowy, a w końcowej fazie w niecki. Skutkuje to drenażem poziomów wód gruntowych (Lach