6700450134

rynku ponad granicami mógł postępować w sposób nie zagrożony, trzeba podważyć istniejący porządek polityczny oparty o suwerennych państwach, czego symbolem są granice. Postęp i siła globalizacji w sposób logiczny wynika z osłabienia państwa)³³. Destrukcja obejmuje także instytucje państwa {poprzez ograniczenie ceł i innych sposobów ochrony granicznej, jak i przez narzucanie przez międzynarodowy kapitał finansowy wymogów ujednolicenia polityki gospodarczej. Szczególnym czynnikiem osłabienia roli państwa jest działanie zasady równania w dół w zakresie podatków i regulacji rządowych jako konsekwencji narzucanej przez proces globalizacji, konkurencji o tworzenie jak najkorzystniejszych warunków lokalizacji kapitału na trenie kraju (...) w ten sposób rząd pozbawiany jest jednocześnie dochodów i instrumentów kształtowania polityki gospodarczej.³⁴ W omawianym ujęciu zaznacza się brak wydolności państwa w zakresie zapobiegania praktykom monopolistycznym oraz niewystępowanie „światowego rządu”, który mógłby pełnić funkcje suwerena w zakresie narzucania ram (warunków brzegowych) dla rynku, dla kapitału finansowego oraz transnarodowych korporacji. Wiesław Szymański wskazuje również na zagrożenie wolności obywateli w warunkach zdominowania ich preferencji przez decyzje wielkich ponadnarodowych korporacji.³⁵

3.2. Ruchy antyglobalizacyjne

Niejako "odwrotną stroną globalizacji" jest równolegle zachodzący proces antyglobalizacyjny. Składa się nań aktywność ruchów społecznego protestu, o różnym stopniu formalizacji i zorganizowania, zróżnicowanej proweniencji i orientacji. Podkreśla się, że społeczne ruchy antyglobalizacyjne przybierają różne formy, zarówno organizacji sformalizowanych, jak i ugrupowań nieformalnych. Są wśród nich rolnicy, związki zawodowe, organizacje ekologiczne, socjaliści, komuniści, anarchiści, organizacje walczące o przestrzeganie praw człowieka, organizacje kobiece, chrześcijańskie, imigranci, organizacje anty rasistowskie, ale także członkowie ugrupowań nacjonalistycznych.³⁶

Wspólną cechą, identyfikującą ruchy antyglobalizacyjne, jest sprzeciw wobec negatywnych zjawisk utożsamianych ze skutkami globalizacji, jak: swobodny przepływ kapitału, wzrost znaczenia korporacji międzynarodowych w sferze finansów i ekonomii, destrukcja mocy produkcyjnych w krajach słabiej rozwiniętych w wyniku konkurencji gospodarek o zróżnicowanych poziomach wydajności pracy, upadek znaczenia rządów państw w wyniku przesunięcia centrum decyzyjnego na poziom ponadnarodowy.³⁷ Wskazane wyżej niektóre postulaty antyglobalistów, mające charakter ekonomiczny i polityczny uzupełniane są społecznymi żądaniami zahamowania ekspansjonizmu zachodniej kultury masowej, poszanowania dla praw mniejszości narodowych oraz ludności autochtonicznej oraz postulatami ekologicznymi.

3.3. Ruchy nacjonalistyczne i separatystyczne

W relacji do procesów globalizacji widoczne staje się nasilenie ruchów nacjonalistycznych i separatystycznych. Następuje polaryzacja interesów grupowych -małych narodów i grup etnicznych - zainteresowanych zaakcentowaniem własnej odrębności,

³³    W. Szymański, Globalizacja. Wyzwania i zagrożenia, Difin Warszawa 2001, s. 94

³⁴    tamże

³⁵    tamże s. 98

³⁶    J. Skubiszewska, Społeczne ruchy antyglobalizacyjne, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Biuletyn nr

31/2001. ³⁷ Tamże

14