683539615

prawność wysławiania się to czystość środowiska. Nie zaśmiecajmy więc natury wulgaryzmami.

Podniesienie stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa polega na kształtowaniu postaw obywatelskich świadomie przyjaznych naturze. Takie postawy należy kształtować w całym społeczeństwie, niezależnie od wykształcenia. Jak już zostało powiedziane, świadomość ekologiczna winna przejawiać się wiedzą, wyobraźnią i wrażliwością ekologiczną. Wyobraźnia ekologiczna jest bardziej formą wrażliwości niż wiedzy, zdolności niż umiejętności. Jest procesem twórczym polegającym na eliminowaniu nawyków [Korporowicz 1994, s. 55]. Przekształcenie nabytej wiedzy ekologicznej w normy codziennego życia, w nawyki wynikające z naturalnej relacji do otaczającej przyrody, to prawdziwa, głęboka proekologiczna postawa. Jednocześnie świadomość ekologiczna jest zjawiskiem subiektywnym, polegającym na uzupełnianiu się wiedzy i wyobraźni ekologicznej, nie jest sumą zdobytej wiedzy na temat ochrony środowiska przyrodniczego, lecz efektem własnych przemyśleń, doznań, doświadczeń.

Proces kształtowania się świadomości przebiega w trzech etapach [Górka, Poskrobko i Radecki 1998]:

•    stadium potocznej świadomości ekologicznej, charakteryzujący się postawą opartą na nie zweryfikowanych informacjach i opiniach,

•    etap ideologicznej świadomości, ukształtowanej pod wpływem wiedzy, lecz głównie poglądów, nierzadko skrajnych (etap często spotykany wśród działaczy organizacji i ruchów ekologicznych),

•    stadium powszechnej, naukowej świadomości, ukształtowanej w wyniku nabytej wiedzy i wychowania w duchu jedności z przyrodą.

Świadomość ekologiczna to trzy pojęcia: poznanie, zrozumienie i działanie. Tworzą one całość, kształtują osobowość i etykę ekologiczną. Kolejność osiągania poszczególnych szczebli zależy od systemów edukacji, metod przekazywania informaq'i, umiejętności przewidywania skutków i wyciągania wniosków. Najtrudniejsze zadanie to kształtowanie aktywnych postaw wobec środowiska naturalnego. Codzienne zachowania i działania powinny iść w zgodzie z przekonaniami, powinny z nich wypływać. Nasze postawy i przyzwyczajenia winniśmy poddawać krytycznej ocenie. Drogą do tego jest edukaq'a ekologiczna: kształtowanie wrażliwości i rozwijanie świadomości ekologicznej, kreowanie etyki i samokrytyki, pobudzanie do działań [por. Sobczyk 1999f].

19