6931257907

wytworzone jeszcze wówczas, gdy spadki były słabe; — raz wcięte w ich kształty rzeki zmienić juź biegu nie mogły. Powstały strome kręte jary, będące niejako odmłodzonemi formami dawnych błędnym torem po równinie wijących się dolin. — Wrzynanie się rzek rozpoczęło się — jak zawsze — od ich ujścia i miarowo posuwało się ku źródłom. Ale zanim proces ten północnego dosięgnąl Podola, nowy ruch zmienił położenie płyty z powrotem zmniejszając jej nachylenie. To też na północy Podola jarów niema — wcięte zaś na południu nie pogłębiają się nadal. Powstały w czasie, gdy spadki większe od dzisiejszych większą wodom nadawały energię.

Odmłodzenie, któremu na Podolu uległy rzeczne doliny przeobrażając się w postać jarów, nie dotknęło międzyrzecznych obszarów płaskowyżu. Stąd ten uderzający kontrast między starą, równą i monotonną powierzchnią płyty a śmialemi formami jej dolin. Ten kontrast stanowi najwybitniejszą cechę krajobrazu podolskiego i główną podstawę jego swoistego uroku.

Na płaskiej na ogół powierzchni podolskiej płyty nie brak i nierówności. Spotykamy je na północy i zachodzie w postaci łagodnych kopulastych garbów związanych z występowaniem w głębi skał kredowych. W obszarze właściwego Podola wzdyma się gdzieniegdzie teren w płaskie, szerokie wzniesienia, podarte czeluściami krzyżujących się z niemi jarów rzecznych. Niektóre z nich są dziełem wód płynących, — odpowiadają miejscom zaoszczędzonym niejako przez ich działanie. Inne natomiast zawdzięczają swoje powstanie sitom wewnętrznym. Siły te stroniły wprawdzie na ogół od czarnomorskiej płyty, nie zburzyły poziomego ułożenia składających ją warstw skalnych, by zgnieść je w fałdy i górskie pasma wypiętrzyć, — w pewnej jednak mierze dotknęły one i tego obszaru. W kilku pasach dźwignęły różnymi czasy naziom, wywołując w ten sposób łagodne wzniesienia, spływające się nieznacznie z płaską powierzchnią płyty. Czasem wgryzające się w ich jądro urwiste parowy poszarpały ich stoczyste skłony i dały im postać śmielszych, wyraźnie odcinających się od otoczenia wzgórzy.

Odrębne stanowisko wśród wyniosłości podolskich zajmuje wapienne pasmo Miodoborów. Od północnych krańców wyżyny ciągnie się ono w kierunku południowym z lekkiem odchyleniem ku wschodowi i biegnie w poprzek Podola, sięgając od

46