7097420297

76

wania pokrywy lodowej w masie wodnej wzrasta zasób ciepła. Jest to możliwe dzięki temu, że osady denne „oddają” wychłodzonej masie wodnej energię cieplną, „otrzymaną” od niej w lecie. Szczególnie wyraźnie jest to widoczne w wartościach dla okresu XII 1971—II 1972. Straty ciepła związane z wymianą ciepła między jeziorem a otoczeniem są znacznie mniejsze od dopływu ciepła na granicy dno—woda. Fakt ten jest szeroko opisany w literaturze, o czym wspomniano już na wstępie pracy. Najwyższe międzymiesięczne przyrosty zasobów ciepła zarówno w przypadku masy wodnej, jak i osadów dennych mają miejsce w kwietniu i maju. Natomiast najwyższe międzymiesięczne obniżenia występują bezpośrednio po zaznaczeniu się maksymalnych wartości w lipcu i sierpniu oraz przed zlodzeniem.

Załóżmy, że w przypadku jeziora Gopło na głębokości 3 m w osadach brak jest wymiany ciepła z osadami niżej leżącymi. Można wtedy napisać równanie:

AQw "b AQo ~ Qa>

gdzie:

Q_a — wymiana ciepła masy wodnej z „otoczeniem”, tj. z atmosferą i przez adwekcję ciepła,

AQw i AQo — miesięczne zmiany zasobów ciepła w masie wodnej i w osadach dennych.

Wartości te zostały przedstawione w tabeli 15 i na rycinie 35. Na uwagę zasługuje fakt zgodności znaków dla masy wodnej i osadów dennych w miesięcznych przyrostach zasobów ciepła. Jedynie w trzech wypadkach zgodności tej nie stwierdzono. Są to: VIII/IX 1971 i VII/VIII 1972, kiedy to w osadach stwierdzono przyrost zasobów ciepła, a w masie wodnej jej straty, oraz I/II 1972, kiedy wystąpiły straty ciepła przez osady, a wzrost zasobu ciepła w masie wodnej. Należy pamiętać, że ujemna wartość AQo świadczy o tym, że pewna ilość energii cieplnej została oddana masie wodnej, gdyby więc straty ciepła na powierzchni wody były mniejsze od wyżej wyszczególnionej wartości, doprowadziłoby to do wzrostu zasobów ciepła w masie wodnej.

Jak wynika z wartości przedstawionych w tabeli 15, wymiana ciepła między osadami dennymi a masą wodną jeziora AQo oddziałuje w znacznym stopniu na zmiany zasobów ciepła masy wodnej jeziora AQw■ Stwierdzić to można zarówno w okresie letnim, jak i zimowym, porównując bezwzględne zmiany zasobów ciepła. Na przykład: AQo = 0,44 kcal/cm² mieś. = 258,8%, zaś AQ ⁼    17 kcal/cm²

mieś. = 100% w XII 1971 i I 1972 r., jest to więc okres zimowy. AQo ⁼ 1.24 kcal/cm² mieś. = 113%, zaś AQw — 1,10 kcal/cm² mieś. = = 100% w okresie VI i VII 1972 roku.

Wartości wymiany ciepła osadów dennych (0—3 m) i masy wodnej z otoczeniem (Q_a) zostały również przeliczone na ilość ciepła, jaką one