7186604152

Głowiński napisał, że owszem, odnajdujemy w nim wzorce liryki przedwojennej, ale poemat „zapowiada to, co w literaturze polskiej stanie się aktualne dopiero w następnym dziesięcioleciu. I tak. Koło święconej kredy jest bliskie nie tyle twórczości Staffa i Tuwima z lat dwudziestych, ile liryce Jastruna i poetów wileńskich z okresu poprzedzającego drugą wojnę światową”¹⁰⁴. Zbiór W siarym lustrze — to kolekcja drobiazgów zapamiętanych z dawnych lat, obrazków, wrażeń, emocji, które z potoku czasu osadzają się we wspomnieniu z całą wyrazistością i z wyjątkową drobiazgowością. Oszczędna narracja, delikatna aluzyjność, otwarcie na współkonstytuowanie znaczeń przez czytelnika są najlepszym świadectwem, że jesteśmy znaczenie oddaleni od standardów prozy młodopolskiej. Przedostatnim akordem pośmiertnych publikacji Ostrowskiej był tomik refleksji, notatek i zapisków nazwany Rozmyślania (1929). Ostatnim — czterotomowe wydanie Pism poetyckich (1932—1933) z przedmową Jana Lechonia i w opracowaniu Leona Piwińskiego. Kilkanaście recenzji owej publikacji potwierdza niemałe nią zainteresowanie. Poetka, o której Karol Wiktor Zawodziński pisał, że „tworzy na uboczu”¹⁰⁵, wyjątkowo interesująco wpisywała się w najbardziej nowoczesne tendencje literatury powojennej, ale, to prawda, czyniła to ściszonym głosem.

O autorce Kryjaków mówiło się w dwudziestoleciu — przypomina jej krewny, Tadeusz Breza — „osławiona Wielopolska”¹⁰⁶. Przyznajmy od razu — była to sława mocno dwuznaczna. Jej twórczość powojenna w znacznej mierze stanowi pokłosie lat wcześniejszych. Publikując tom nowel Kontryfalowe lichtarze u św. Agnieszki (1922) czy Danina (1925), przedrukowała teksty z wcześniejszych zbiorów, dodając nowe: opowiadanie tytułowe o „kontryfałowych lichtarzach” oraz literackie portrety zwierząt, które potem złożyły się na Księgę o przyjaciołach (napisaną wspólnie z Nałkowską)¹⁰⁷. Mniej wymyślny okazał się tytuł kolejnego opublikowanego przez Wielopolską utworu — powieści Femi-

¹⁰⁴    M. Głowiński: Bronisława Ostrowska 1881—1928. W: Obraz Literatury Polskiej XIX i XX wieku. Seria 5: Literatura okresu Młodej Polski 'I'. l..„ s. 596.

¹⁰⁵    K.W. Zawodziński: Poezja Polski Odrodzonej. W: Idem: Wśród poetów. Oprać. W. Achrem o wieżowa. Kraków 1964, s. 9.

¹⁰⁶    T. Breza: Nelly. O kolegach i o sobie. Warszawa 1972, s. 240—241.

¹⁰⁷    Zob. J. Kądziela: Maria Jeharme Wielopolska 1882—1940. W: Obraz Literatury Polskiej XIX i XX wieku. Seria 5: Literatura okresu Młodej Polski. T. 3. Red. K. Wyk a, A. Hutnikiewicz, M. Puchalsk a. Kraków 1973, s. 461. Z komentarzy Kądzieli będę tu korzystał nie raz.

144