7293648277

ich zestawienie, choć potwierdzające swoistość przedmiotu badań poetyki historycznej, ukazuje zasadnicze napięcia panujące wewnątrz wyznaczonego przez nią porządku.

Najmniej emocji wzbudza pojęcie tradycji literackiej, uznawanej za „kluczową kategorię poetyki historycznej” (S.D., s. 288). Jej definicja, w obrębie omawianej tu szkoły myślenia o literaturze, zawsze jest w jakimś stopniu parafrazą słów Eliota o „przeszłości istniejącej nie tylko w przeszłości, lecz i w teraźniejszości”⁸, wzbogaconą o Gadame-rowskie pojmowanie tradycji jako ,języka” - „rzeczywistego partnera komunikacji”⁹. Do takiego rozumienia przyznaje się Aleksandra Okopień-Sławińska¹⁰, taki jest też sens konceptu Janusza Sławińskiego, charakteryzującego „dowolny stan tradycji” jako „projekcję diachronii w syn-chronię” (S.D., s. 293). Identycznie rzecz ujmuje Michał Głowiński: „tradycja literacka - pisze - jest swoistą formą istnienia elementów przeszłości literackiej w czasach współczesnych”^{1 2}. Sposób istnienia tradycji wyznacza współzależność jej aspektu statystycznego (zasobu dokonań) i aspektu strukturalnego (inwentarza norm). Michał Głowiński podkreśla „charakter strukturalny” tradycji, implikujący „badanie funkcji, jakie pełni element przejęty z przeszłości w nowym układzie” (T.L., s. 347). Mówi się zatem bądź o „systemowym charakterze”, bądź o „struk-

9

1

⁸T.S. Eliot: Tradycja i talent indywidualny. Tłum. H. Pręczkow-ska. W: T.S. Eliot: Szkice literackie. Warszawa 1963, s. 2.

⁹    „Tradycja - pisze H.-G. Gadam er - nie jest jednak po prostu procesem, który poznajemy przez doświadczenie i który uczymy się opanowywać, lecz językiem, tj. mówi ona sama z siebie niczym jakieś ty”. Zob. Idem: Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej. Tłum. B. Baran. Kraków 1993, s. 333-334.

¹⁰    A. Okopień-Sławińska: Rola konwencji w procesie historycznoliterackim. W: Proces historyczny w literaturze i sztuce..., s. 79. Dalej, przywołując tę pozycję, posługuję się skrótem R.K.

2

   M. Głowiński: Tradycja literacka. W: Problemy teorii literatury. Wyboru dokonał H. Markiewicz. Seria 1: Prace z lat 1947-1964. Wrocław 1987, s. 342. Dalej, przywołując tę pozycję, posługuję się skrótem T.L. Pierwodruk: Idem: Poetyka Tuwima a polska tradycja literacka. Warszawa 1962.