5833211535

z tym przedmiotem badań, a w ich konsekwencji - bardziej efektywnych strategii oddziaływań edukacyjnych i społecznych.

W opinii S. Sadowskiej (...) można wyróżnić trzy podstawowe zasady równości społecznej: szacunek dla człowieka, prawo do zaspokajania podstawowych potrzeb, jednakowe szanse dła wszystkich. W społeczeństwie równych szans będą zauważane nie tylko talenty wybitnych jedno stek, ale również trudności mniej zdolnych obywateli. Każdy człowiek, także niepełnosprawny, powinien mieć prawo rozwijania swoich predyspozycji M' sposób pełny i satysfakcjonujący.⁴³ Analizując dostępną literaturę podejmującą problematykę wpływu funkcjonujących stereotypów na realne możliwości rozwoju i funkcjonowania społecznego osób z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną dostrzec można opisy wielu zbadanych już zjawisk. Część badań skupia się na analizach pewnych cech tej grupy osób, które w rzeczywistości nie muszą one posiadać. Nazwa wyzwala automatycznie treści reprezentacji o określonych skutkach, efektach w ich dalszym funkcjonowaniu, co wynika z faktu, iż te treści zawierają ocenę tej grupy. W innym ujęciu stereotyp powstaje na skutek osobistych do-świadczeń jednostki z przedstawicielami danej grupy społecznej. W podejściu kulturowym natomiast stereotyp to wyraz zbiorowej wiedzy powszechnie podzielanej na temat danej grupy społecznej ⁴⁴

W kontekście teorii zajmujących się analizą sytuacji społecznego funkcjonowania mniejszości społecznych, A. Bieganowska porównuje osoby niepełnosprawne do grupy mniejszościowej . Uważa ona, że (...) podobnie jak inni członkowie grup mniejszościowych, osoby niepełnosprawne stają się często podmiotami pełnych zafałszowań i stereotypowych twierdzeń. Nie zawsze bowiem istnieje możliwość skonfrontowania tych opinii z rzeczywistością. W związku z tym w postawach społecznych wobec niepełnosprawnych często odbijają się irracjonalne lęki, nieuzasadnione niczym sądy. Efektem tego sej zniekształcenia w postrzeganiu, a także uprzedzenia żywione wobec członków tej grupy.⁴⁵

W kontekście powyższych rozważań innego znaczenia nabierają konsekwencje funkcjonowania stereotypów, np. w związku z kształtowaniem się postaw wobec osób niepełnosprawnych. Postawa (ang. attitude - przystosowanie) decyduje o trwałej ocenie - pozytywnej lub negatywnej - ludzi, obiektów i pojęć. S. Nowak twierdzi, że (...) postawa pewnego człowieka wobec pewnego przedmiotu jest ogółem względnie trwałych dyspozycji do oceniania tego przedmiotu i emocjonalnego reagowania na przedmiot postawy oraz ewentualnie towa-rzyszącym tym emocjonalno-oceniającym dyspozycjom zachowania wobec tego przedmiotu.⁴⁶

Zdaniem H. Larkowej na (...) pozytywną czy negatywną postawę wobec osób niepełnosprawnych wpływa więc nie tyle rodzaj upośledzenia, co jego widoczność i stopień ciężkość zaburzenia funkcji organizmu, a także cechy osobowości niepełnosprawnej jednostki oraz

⁴³    S. Sadowska: Ku orientacji zorientowanej na zmianę społecznego obrazu osób niepełnosprawnych. Akapit. Tomń 2005, s. 23 - 24.

⁴⁴    Por. C. N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone: Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie. Gdańsk 1999.

⁴⁵    A. Bieganowska: Model niepełnosprawności w mediach a postawy wobec osób niepełnosprawnych. Szkoła Specjalna nr 5/2005, s. 362

⁴⁶    S. Nowak: Pojęcie postawy w teoriach i stosowanych badaniach społecznych. W: Teorie postaw. Red. S. Nowak. Warszawa 1973, s. 23