Metoda, w znaczeniu ogólnym, jest sposobem postępowania podejmowanym w sposób świadomy i powtarzalny dla osiągnięcia założonego celu. W węższym znaczeniu określa celowe czynności i środki prowadzące do wykonania określonego zadania lub rozwiązania danego problemu. W nauce przez metodę pojmuje się też całokształt ogólnych założeń badawczych, wytycznych w postępowaniu naukowym lub sposób ujmowania badanych faktów1 2. Metodę możemy więc traktować jako sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk według określonych reguł stosowanych przy badaniu rzeczywistości. W tym znaczeniu pojęcie to obejmuje zarówno metody wykonywania jakiejś pracy, jak i metody myślenia, prow adzenia praktycznej działalności czy metody badań naukowych.
Metoda naukowa stanowi ogólny tryb postępowania badawczego, który obejmuje założenia i hipotezy, zespół technik badawczych, opis rzeczywistości, wnioski i zalecenia praktyczne. O metodzie badawczej można mówić w sytuacji, kiedy stosujemy dany sposób postępowania wielokrotnie i systematycznie, zaś wyniki badań wykorzystywane są do tworzenia teoretycznych uogólnień lub sprawdzenia przyjmowanych hipotez .
W kontekście nauk o zarządzaniu metoda to sposób zapewniający wewnętrzną, czasową i logiczną regulację przebiegu procesu zarządzania. Metodą zarządzania będziemy określać sposób postępowania i realizacji przedsięwzięć mających na celu rozwiązanie problemów zarządczych, pojawiających się w danej organizacji.
Wśród bliskoznacznych terminów z metodą, które są często w praktyce niewłaściwie używane, należy wymienić pojęcia „metodyka” i „metodologia”. Metodyka to „zbiór zasad dotyczących sposobów wykonywania jakiejś pracy lub trybu postępowania prowadzącego do określonego celu”3. Stanowi ona zespół wytycznych obejmujących sposoby postępowania, które zapewniają efektywność i skuteczność osiągania celów. Powyższe w arunki zapewniające efektywność i skuteczność działań wynikają z przemyślanego i racjonalnego postępowania w ramach wypracowanej metodyki. Przykładem opracowanej metodyki może być metodyka zarządzania procesowego, traktowana jako uporządkowany zestaw szczegółowych technik możliwych do zastosowania w trakcie poszczególnych faz zarządzania procesowego. Poszczególne elementy tej metodyki powinny być opisane w sposób kompletny, szczegółowy i jednoznaczny. Obejmują one następujące części:
• podstawy metodyczne zarządzania procesowego (z wyjaśnieniem podstawowych pojęć) i zasad ogólnych;
• organizację prac związanych z zarządzaniem procesowym;
• projektowanie procesu;
http://encyklopedia.wp.pl/page.6.zdn. 1.07.09.
Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 2002, s. 38.
Słownik wyrazów obcych, op.cit., s. 714.