tych samych warunkach, ma tą samą wartość i znak lub zmienia się wg określonego, znanego prawa wraz ze zmianą warunków. Do błędów systematycznych należą:
• błędy wzorca- wynikające z różnicy między wartością nominalną wzorca a wartością poprawną przez niego odtworzoną,
• błędy przyrządu pomiarowego- stanowiące różnicę między wartością wskazaną przez przyrząd a wartością poprawną wielkości mierzonej,
• błędy metody pomiarowej- wynikające ze źle dobranej metody pomiarowej,
• błędy odkształceń sprężystych- spowodowane sprężystymi odkształceniami powierzchni współpracujących podczas pomiaru powstałymi na skutek nacisku pomiarowego,
• błędy zależne od temperatury- błędy spowodowane odstępstwem od tzw. normalnych warunków pomiaru,
• błędy subiektywne mierzącego- błąd paralaksy.
Błędy nadmierne (grube) są efektem niepoprawnie przeprowadzonego pomiaru. Mogą one wynikać np. z użycia uszkodzonego przyrządu. Błędy nadmierne usuwa się poprzez powtórny, prawidłowy pomiar.
Błędy przypadkowe mają bardzo wiele przyczyn (np. drgania, hałasy, oświetlenie, niestałość nacisku pomiarowego), których wpływ na wynik pomiaru jest nieznany. Wartość błędów przypadkowych szacuje się za pomocą rachunku prawdopodobieństwa. Rozrzut wyników pomiaru tej samej wielkości spowodowany błędami przypadkowymi nazywa się niepewnością pomiaru.
2.2. Tolerancja wymiaru
Rys. 1. Podstawowe parametry tolerowanego elementu: 0-0 - linia zerowa, B - górny wymiar graniczny, A - dolny wymiar graniczny, D - wymiar nominalny, T - tolerancja, El - odchyłka dolna otworu, ES - odchyłka górna otworu, ei - odchyłka dolna wałka, es - odchyłka górna wałka
Linia zerowa jest to prosta, odpowiadająca wymiarowi nominalnemu, względem której wyznacza się odchyłki i tolerancje przy ich graficznym przedstawieniu.
3