makro0307

78 Produkcja globalna mc Indy /umilam

tych samych elementów. W ten sposób całą wartość dodaną każdego producenta można przedstawić jako czyjś dochód. Ponieważ wiemy, że suma wartości dodanych wszystkich producentów składa się z tych samych składników, które są czyimś dochodem z pracy albo z tytułu własności to zsumowanie tych dochodów da taki sam wynik jak sumowanie wartości dodanej na każdym etapie procesu produkcji.

Tabela 3.3. Struktura PKB w Polsce według dochodów właścicieli czynników produkcji (ceny bieżące)

Wyszczególnienie	2002		2005
	Wartość w min zł	Struktura (%)	Wartość w min zł	Struktura (%)
PKB w tym:	771 112,8	100,0	980 666.0	100,0
Koszty związane z zatrudnieniem	336 207,7	43,6	364 339,0	37,2
Podatki minus dotacje związane z produkcją i importem	111 168,1	14,4	125 778,0	12,8
Nadwyżka operacyjna brutto*	323 737,0	43,3	490 549,0	50,0

* Rachunek tworzenia dochodów obejmuje transakcje bezpośrednio związane z procesem produkcji. W ramach kosztów związanych z zatrudnieniem zaliczane są wynagrodzenia, składki na ubezpieczenia społeczne powiększone o składki na Fundusz Pracy oraz inne koszty związane z zatrudnieniem np. nagrody, premie niczaliczone do wynagrodzeń, stypendia fundowane a także odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych określane jako inne dochody związane z pracą najemną. W pozycji podatki minus dotacje związane z produkcją i importem zaliczane są podatki od produktów krajowych i od importu pomniejszone o dotacje do produktów oraz podatki od producentów pomniejszone o dotacje dla producentów. Nadwyżka operacyjna brutto jest pozycją bilansującą w rachunku tworzenia dochodów powstającą w wyniku skorygowania PKB o dwie poprzednie pozycje. Odpowiada ona dochodom z prowadzonej działalności gospodarczej a także w ramach sektora gospodarstw domowych ujmuje dodatkowo następujące dochody: wartość marż handlowych na sprzedaży produktów żywnościowych na targowiskach, wartość sprzedaży drewna z lasów będących własnością osób fizycznych, runa leśnego, przychodów z wynajmu i dzierżawy, wartość czynszów umownych w budynkach nicczynszowych osób fizycznych, wartość usług świadczonych przez osoby zatrudnione do prac domowych w gospodarstwach domowych oraz napiwki za świadczone usługi.

Źródło: Rocznik Statystyczny GUS, Warszawa 2003, s. 584 oraz Rocznik Statystyczny GUS, Warszawa 2006, s. 690.

W ten sposób otrzymamy PKB wyrażony w cenach czynników produkcji (PKB_cp), który różni się PKB wyrażonego w cenach rynkowych o wielkość podatków pośrednich, które nie są dochodami z tytułu udostępniania zasobów.

W tabeli 3.3 pokazano strukturę PKB liczonego jako suma dochodów czynników produkcji. Nadwyżkę operacyjną brutto wykazaną w tej tabeli stanowią także wynagrodzenia właścicieli ziemi i kapitału. W Polsce nie można jej utożsamiać wyłącznic z dochodami gospodarstw domowych, ho właścicielom łych czynników produkcji jest także państwo.

,V4. Inne mierniki produkcji globalnej

W większości gospodarek podstawową miarą poziomu aktywności gospodarczej jest PKB. Jednak w licznych przypadkach za najważniejszy miernik uważa się produkt narodowy brutto w skrócie PNB nazywany także dochodem narodowym brutto w skrócie DNB‘. PNB jest miarą aktywność gospodarczej całego narodu, a nie tylko kraju. Bez względu na miejsce ulokowania krajowych czynników produkcji do PNB wliczać będziemy produkcję powstałą jako rezultat wykorzystania tych czynników'.

Wiele czynników produkcji, które nie są własnością polskich obywateli. Jest ulokowanych w naszym kraju. Mówimy wówczas o inwestycjach zagra nlcznych w Polsce. Na przykład koncern General Motors pochodzący ze Stanów Zjednoczonych uruchomił w Polsce w 1998 roku fabrykę samochodów osobowych Opel; znany koncern Coca-Cola stał się właścicielem polskiej znanej 111 my z branży cukierniczej - E. Wedel, a w Goleniowskim Parku Technologie/ nym podjęli działalność inwestorzy zagraniczni. Z tytułu posiadania w Polsce środków produkcji zagraniczne podmioty uzyskują dochody, które nic muszą być wydane w naszym kraju. Nie powiększają więc one sumy krajowych wydnt-ków, nie mogą być wliczane do sumy dochodów otrzymywanych przez krajowe podmioty gospodarcze, ale także wyprodukowane przez te firmy produkty finalne nie mogą zostać wliczone do wartości produkcji wytworzonej przez nasz naród. Należy zatem skorygować PKB o wartość tych dochodów aby otrzymać PNB.

Także obywatele naszego kraju lokują za granicą środki produkcji w postaci inwestycji bezpośrednich, czyli zakupują za granicą firmy lub budują je od podstaw. Wytwarzane przy wykorzystaniu tych środków produkcji dobra i usługi nie są wliczane do naszego PKB, choć polscy obywatele są ich właścicielami i uzyskują z tego tytułu dochody. Nie muszą tych dochodów wydawać za granicą, lecz mogą je przesłać do kraju. Tak więc wartość powstałej w ten sposób produkcji powiększy rozmiary produkcji naszego narodu, a także sumę dochodów i sumę wydatków. Aby uzyskać PNB, należy więc je dodać do PKB.

PNB jest to zatem PKB powiększony o dochody naszych obywateli napływające z zagranicy do kraju i pomniejszony o dochody obcokrajowców odpływające z naszego kraju z tytułu własności zasobów. Jeżeli obliczymy różnicę pomiędzy dochodami dopływającymi z zagranicy, a tymi które są za granicę przekazywane z tytułu własności środków produkcji, to nazwiemy ją dochodami netto (Dz„) uzyskiwanymi z tytułu usług czynników produkcji za granicą.

¹ Używa się również oznaczenia ONP. jako skrótu angielskiego określenia Gross Nttllo-nul Product.