makro0312

KK Produkcja ^lohiiliui metody pomiaru

W rachunku globalnym nie uwzględnia się także negatywnych efektów zewnętrznych, czyli ujemnych skutków wywieranych przez transakcje rynkowe na podmioty, które nie uczestniczą w nich bezpośrednio. Przy okazji produkcji dóbr, których wartość jest wliczona do PKB, powstają „antydobra” lub inaczej „dobra plagi”, które nie są pożądane społecznie, a ich wartość powinna pomniejszać rozmiary wytworzonej produkcji. Zanieczyszczenie powietrza, rzek, wymieranie lasów czy pewnych gatunków zwierząt jako skutek produkcyjnej działalności człowieka nie przyczynia się do podniesienia dobrobytu społecznego. Wartość tych plag należałoby więc odjąć w trakcie dokonywania rachunku globalnego, aby uzyskać przynajmniej przybliżoną miarę poziomu życia.

Najbardziej znaną próbą stworzenia miernika, lepiej od PKB czy PNB informującego o poziomie życia, podjęli w 1972 roku amerykańscy ekonomiści W. Nordhaus i J. Tobin. Skonstruowany przez nich miernik dobrobytu ekonomicznego netto (Nel Economic Wetfare - NEW) uwzględnia trzy zmiany sposobu obliczania PKB. Pierwsza dotyczy zmiany klasyfikacji niektórych wydatków na dobra pośrednie i finalne. Na przykład, wydatki państwa na obronę narodową, bezpieczeństwo wewnętrzne i zapobieganie pożarom oraz część kosztów ponoszonych przez gospodarstwa domowe na podróże związane z wykonywaniem zawodu uznano za wydatki na dobra pośrednie, których nie należy brać pod uwagę przy obliczaniu PKB. Druga zmiana dotyczy uwzględniania wartości usług konsumpcyjnych trwałego użytku (np. wartość usług mieszkaniowych konsumowanych przez właścicieli zamieszkujących swoje własne mieszkania), wartości czasu wolnego, a także produkcji odbywającej się w gospodarstwach domowych i gospodarce nieoficjalnej, której krótki opis zamieszczono w ramce. Trzecia zmiana dotyczy pomniejszenia PKB o przybliżoną wartość szkodliwych efektów zewnętrznych.

3.6. Podstawowy warunek równowagi gospodarczej - równość oszczędności i inwestycji raz jeszcze

Ten podstawowy warunek równowagi gospodarczej wyprowadzony w poprzednim rozdziale wywołuje czasami wiele nieporozumień. Poshigując się definicjami poszczególnych wydatków, PKB i dochodu narodowego, łatwo jest wyprowadzić tę równość dla dwupodmiotowej gospodarki nie prowadzącej wymiany z zagranicą. Wówczas PKB od strony wydatków równa się sumie konsumpcji i inwestycji. Z definicji oszczędności wiemy, że są one równe nieskon-sumowanym dochodom. Ponieważ wydatki równają się otrzymanym dochodom, możemy przypomnieć równanie (2.5) i wynikające z niego (2.6) czyli: I = S.

Proste równanie inwestycji i oszczędności staje się bardziej skomplikowane, gdy rozszerzamy rozważania o sektor publiczny i zewnętrzny. Państwo może zaciągać dług publiczny, emitując papiery wartościowe w celu finansowania deficytu budżetowego, a w ten sposób odciągać prywatne oszczędności od finansowania inwestycji. Dany kraj może więcej inwestować niż oszczędzać zaciągając pożyczki za granicą. Jeżeli natomiast udzieli pożyczek zagranicy może zaoszczędzić więcej niż inwestuje. Możliwość udzielania i zaciągania poZyczc ułatwia realizację decyzji inwestycyjnych w najodpowiedniejszym czasie i miej scu. Oznacza to jednak, że równość prywatnych inwestycji i prywatnye oszczędności w takiej gospodarce nie zostaje zachowana, a w trójsektorowe gospodarce zagadnienie oszczędności i inwestycji należy rozpatrywać znaczni, szerzej.

Wiemy już, że oszczędności gospodarstw domowych to część dochodl pozostająca do ich dyspozycji nie wydana na konsumpcję. W rachunkach pro dukcji i dochodu narodowego przyjmuje się, o czym już mówiliśmy w poprzed nim rozdziale, że wszelkie wydatki państwowe należy traktować jako konsump cję sektora publicznego i w związku z tym nie wyróżniamy inwestycji państwo wych. Nadwyżkę budżetową państwa lub deficyt budżetowy określamy mianem oszczędności państwowych i bierzemy pod uwagę z odpowiednim znakiem Oszczędności państwowe równają się więc dochodom państwa (wpływom podatkowym) pomniejszonym o płatności transferowe i wydatki rządowe na dobru oraz usługi.

W rozważaniach tych należy także uwzględnić oszczędności zagranicy. Są one płatnościami otrzymywanymi przez zagranicę z danego kraju pomniejszonymi o płatności przekazywane do danego kraju przez zagranicę. O części tych płatności, składających się na eksport netto, mówiliśmy także w rozdziale poprzednim. Inną część tych płatności uwzględniliśmy w tym rozdziale, omawiając dochody netto z tytułu usług czynników produkcji za granicą. Ostatnią częścią są płatności transferowe, które dany kraj uzyskuje z zagranicy i płatności trans ferowe wypłacane przez dany kraj cudzoziemcom.

Jak w przypadku płatności transferowych wypłacanych podmiotom kra jowym, tak i w tym wypadku w zamian za płatności transferowe wypłacam' cudzoziemcom dany kraj nie oczekuje świadczenia usług ani dostarczeniu pm duktów przez obcokrajowców. Przykładem tego typu płatności jest point u Im manitama, której nasz kraj udzielił mieszkańcom Turcji po trzęsieniu /inni które miało miejsce w 2003 roku. Wartość świadczonych usług przez polsku ekipy ratunkowe, dostarczonych towarów konsumpcyjnych i medykamentów jest liczona w naszym kraju jako płatności transferowe dla cudzoziemców, na lomiast w tamtym kraju jako wartość płatności transferowych otrzymanych z zagranicy. Aby uwzględnić oszczędności reszty świata, musimy je wszystkie odpowiednio zsumować. Po pierwsze, wartość importu, za który dany kraj musi zapłacić reszcie świata, pomniejszamy o wartość eksportu, za który dany kraj otrzymuje płatności. Bierzemy więc pod uwagę eksport netto (A!v), ale z prze ciwoym znakiem. Po drugie, płatności za udostępnione przez cudzoziemców czynniki produkcji, pomniejszamy o dochody za udostępnione innym krajom czynniki produkcji. Uwzględniamy więc dochody netto za usługi czynników produkcji za granicą(Dz„), ale z ujemnym znakiem. Po trzecie, płatności transie mwe dla cudzoziemców pomniejszamy o płatności transferowe wypłacone przez zagranicę obywatelom danego kraju, czyli płatności transferowe z. zagranicy netto (TRz_n) z przeciwnym znakiem. Jeżeli sumę płatności transferowych z za