8344044658

1.1 Etyka społeczna 13

Wszystkie te obszary cząstkowe tematycznie powiązane są z socjologią, na tyle, na ile można je ująć jako systemowy układ utrwalonych form i struktur, jako kompleksy podległych regułom, instytucjonalnych oddziaływań wzajemnych. Podobnie jak indywidua dzięki kompleksom wzajemnych oddziaływań stanowią społeczeństwo, społeczeństwa ze swojej strony stają się społecznościami wyższego rzędu, kiedy interakcja w nich zachodząca charakteryzuje się prawidłowościami i instytucjonalizacją. W takim też stopniu sfera społeczna jawi się jako złożona struktura ponad, pod oraz między podmiotami uporządkowanej, wzajemnie oddziałującej społecznej formacji.

Tę socjologiczną definicję pojęcia wymiaru społecznego należy odróżnić od tych znaczeniowych odmian, które pojawiają się, gdy o kimś mówimy, że jest nastawiony społecznie czy społecznie otwarty, odróżniając go tym samym od człowieka aspołecznego. Wówczas „społeczny" oznacza tyle co „solidarny", „obdarzony zmysłem społecznym", „gotów do pomocy", zaś wyrażenie to jest używane w znaczeniu moralnie wartościującym. Tutaj zaś termin „społeczny” jako element etyki społecznej stosowany jest nie w znaczeniu moralnie wartościującym, lecz w powyżej naszkicowanym.

1.1.2 Etyka

Przez etykę rozumiemy dyscyplinę naukową (filozoficzną lub teologiczną), której przedmiotem jest należyte normowanie ludzkiego działania, a więc sfery praxis. Punktem wyjścia etyki jest następujący stan rzeczy:

O Ludzkie działanie nie jest dostatecznie określone przez specyficzny sposób biologicznej organizacji (organizm, system popędów, wyposażenie instynktowne). W odróżnieniu od zwierząt człowiek nie tylko zachowuje się, lecz może również działać, to znaczy: na podstawie rozumnego namysłu swobodnie decydować się na określoną czynność.

O Człowiek „jest człowiekiem tylko pośród innych ludzi” (Fichte 3, 39), jego działanie dokonuje się w kontekście wzajemnych oddziaływań oraz wpisane jest w strukturę interakcji. Działanie to ponadto wypływa z wolnej decyzji, postrzegamy siebie wzajemnie jako odpowiedzialnych za to, co czynimy, względnie oczekujemy, że nasze działanie jeden przed drugim możemy usprawiedliwić.

Pomijamy tutaj pytanie, jak dalece w naszym działaniu możemy oddziaływać w ścisłym sensie odpowiedzialnie na świat przedludzki (zwierzęta, rośliny, minerały itd.) lub istoty nadludzkie. Etyka interesuje nas tutaj tylko w perspektywie tego, co społeczne.