8658359287

O kierunkach rozwoju geografii człowieka w Polsce 409

Podział geografii ekonomicznej

Konsekwencją wprowadzenia u nas zawężonego kierunku ekonomicznego w geografii człowieka było wysunięcie na plan pierwszy branżowych gałęzi produkcji w podziale geografii ekonomicznej.

Leszczycki dzieli geografię ekonomiczną na gałęzie według form gospodarki, gdyż wychodzi z założenia, że choć badania regionów gospodarczych oraz sposobów wyzyskania środowiska geograficznego odbywają się kompleksowo, to jednak zbadanie całości jest możliwe poprzez analizę części. Dlatego wyróżnia następujące kolejne działy: 1 geografia przemysłu, 2) geografia rolnictwa, 3) geografia transportu, 4) geografia osadnictwa i zaludnienia.

Ten branżowy podział ma ułatwić metodyczne pogłębienie ujęcia całego procesu produkcji i różnicowanie jego związków z środowiskiem geograficznym. Geografia przemysłu, rolnictwa, transportu nie da się — moim zdaniem — postawić w jednym szeregu z geografią osadnictwa i zaludnienia, gdyż cecha, według której dokonano podziału na branże produkcji, nie określa specyfiki geografii osadnictwa i zaludnienia.

Łączenie ludności i osadnictwa w jedną całość traktowaną tylko od strony ekonomicznej jest znowu zbyt ogólnym i jednostronnym potraktowaniem różnorodnych zjawisk. Cały ten podział został dokonany pod kątem widzenia uwypuklenia na plan pierwszy czynników rządzących życiem gospodarczym. Przy szerszym ujęciu geografii człowieka podział ten powinien wyglądać nieco inaczej. Trzy następujące równorzędne działy, rozłączone z punktu widzenia badań stanowią przedmiot geografii człowieka: 1) ludność, 2) osadnictwo, 3) produkcja i te trzy działy powinny znaleźć równorzędną, własną pozycję, tak w podziale, jak i w definicji geografii człowieka, która dąży do ujęcia całości problematyki badawczej.

Geografia ludności

Życie człowieka toczy się wywołując bogactwa form i zjawisk ściśle z sobą powiązanych. Gęstość zaludnienia powiązana jest z zajęciami ludności, z osadnictwem i oczywiście z procesem produkcji, który dostarcza ludności środków egzystencji, obejmuje najszersze rzesze ludności, dociera do każdej osoby i wywołuje cały szereg od siebie zależnych zjawisk.

Niemniej nie można podchodzić do ustalenia podstawowej problematyki geografii ludności tylko od strony zagadnień powiązań gospodarczych.

Pierwszą cechą, która ludność różnicuje, jest jej nierównomierne rozmieszczenie na kuli ziemskiej. Ludność mieszka w osadach, których rozmieszczenie musi być wprost proporcjonalne do rozmieszczenia ludności. Jednak problematyka wielkości, wyglądu, genezy osad nie da się umieścić w jednej kategorii z problematyką badawczą rozmieszczenia ludności, tak z punktu widzenia różnic w typie zjawiska w terenie, jak z punktu widzenia metod, które stosuje się w badaniu. Ludność w szerokim zakresie jest przedmiotem badań geograficznych. Nie tylko analiza rozmieszczenia ludności i przyczyn, jakie je wywołują, ale charakterystyka ruchów ludności, zarówno naturalnych, jak i migracji musi być przedmiotem poznania geograficznego. Wpływ środowiska geograficznego na rozwój procesów demograficznych z jednej strony, a wpływ procesów