8658359258

MARIA KIEŁCZEWSKA-ZALESKA

O kierunkach roziuoju geografii człowieka w Polsce

Trends of Development of Humań Geography in Poland

Zarys treści. Artykuł omawia zmiany, jakie dokonały się w poglądach na geografię człowieka w Polsce po II wojnie światowej. W okresie 20-lecia międzywojennego były rozwinięte dwa kierunki geografii człowieka: antropogeograficzny, uprawiany na uniwersytetach i gospodarczy w wyższych szkołach handlowych. Po wojnie utworzono jeden kiśrunek geografii ekonomicznej, który wytyczył sobie nowy zakres badań i wprowadził nowe metody pracy. Autorka polemizuje z niektórymi definicjami tego kierunku, uważając, że pojmuje on zbyt wąsko zagadnienia geografii człowieka, nie uwzględnia szeregu ważnych dziedzin i ujmuje poszczególne działy geografii jednostronnie, tylko z ekonomicznego punktu widzenia.

Geografia jest nie tylko nauką o ziemi, ale i o człowieku, który ją zamieszkuje. Dział geografii zajmujący się człowiekiem i jego działalnością stanowi odrębną całość. Nie tylko pod względem treści, ale i metody różni się on od świata przyrody, od fizycznego środowiska geograficznego, które bada geografia fizyczna.

Dział geografii zajmujący się człowiekiem uległ w ostatnim 10-leciu vv Polsce przemianom i został — można powiedzieć — zreformowany na wielką skalę. Największe przemiany dokonały się w okresie politycznym, kiedy zaczęto w drodze dedukcji wyprowadzać z zasad materializmu historycznego założenia metodologiczne przy odgórnie kierowanej interpretacji, która zacieśniała możliwość wielostronnego rozwoju nauki. Okres ten nie sprzyjał swobodnej dyskusji i nie dawał możliwości ścierania się różnych poglądów. Odbić się to musiało również na geografii. Trzeba z pozycji krytycznej spojrzeć na dokonane zmiany i ocenić kierunek rozwoju, w jakim poszła geografia człowieka w Polsce, dać odpowiedź, czym nowa droga różni się od starej i czy zarysowujący się obecnie rozwój geografii ekonomicznej jest oparty na słusznych zasadach. Opublikowane artykuły zajmujące się definicją i zakresem geografii ekonomicznej, jak i prace szczegółowe z tej dziedziny są podstawą do wysnucia wniosków uogólniających i podjęcia dyskusji. Należy się liczyć z tym, że zawarte w nich sądy były formułowane w specjalnej atmosferze i mogą wyrażać częściowe, a nie pełne poglądy autorów. Tym bardziej należy dążyć do pogłębienia zasadniczych ustaleń i tez.

Najważniejszą zmianą, jaką przeprowadzono po wojnie, było stojące w związku z wprowadzeniem marksistowskich metod do geografii, odrzu-