8812711345

jednakże ich dokonania miały znaczenie dla później powstałych organizacji lekarskich, w okresie zaborów zajmujących się szerzeniem oświaty zdrowotnej i kształtowaniem świadomości higienicznej⁴⁷.

Do upowszechnienia zasad higieny w okresie zaborów przyczyniali się lekarze -społecznicy, którzy zakładali różne towarzystwa gimnastyczne i higieniczne, a także podejmowali inicjatywy wydawnicze. Wprawdzie w zaborze rosyjskim cenzura nie wyrażała zgody na druk polskich wydawnictw, nawet kalendarzy, ale za to większa swoboda wydawania istniała w zaborze austriackim, gdzie ukazywały się m.in.: „Dwutygodnik Higieny Publicznej Krajowej”, „Dwutygodnik Higieniczny” i „Przewodnik Higieniczny”. „Dwutygodnik Higieny Publicznej Krajowej” został założony w 1872 r. w Krakowie przez Stanisława Janikowskiego, wtedy redaktora „Przeglądu Lekarskiego”. W tym czasopiśmie przedstawiano zagadnienia profilaktyki chorobowości, higieny odżywiania, higieny szkolnej i ogólnej, problematykę zdrowia publicznego i tzw. policji lekarskiej⁴⁸.

Z kolei „Dwutygodnik Higieniczny” był utworzonym w 1876 r. w Krakowie dodatkiem do „Przeglądu Lekarskiego”, redagowanym nadal przez Stanisława Janikowskiego. Publikowano tu ustawy i ich projekty, wnioski i podania dotyczące organizacji służby zdrowia, dozoru policyjno-lekarskiego nad prostytutkami, sprawozdania komisji sanitarnej. Zamieszczane były także wiadomości bieżące z kraju i z zagranicy, dotyczące profilaktyki, higieny i epidemiologii⁴⁹.

W r. 1889 krakowskie Towarzystwo Opieki Zdrowia postanowiło założyć własny organ w postaci miesięcznika poświęconego zagadnieniom higienicznym, przedstawianym zgodnie z aktualnym stanem wiedzy naukowej, a przeznaczone dla ogółu społeczeństwa. Czasopismo miało dostarczyć wiedzy o warunkach i sposobach pielęgnowania zdrowia, doskonalenia urody i siły fizycznej. Redakcja pragnęła, aby społeczeństwo wyzwoliło się z nałogów i przesądów. Pierwszy numer „Przewodnika Higienicznego” wyszedł 20 kwietnia 1889 r., a artykuły dotyczyły higieny szkolnej, mieszkaniowej, ogólnej gimnastyki, sportu, kolonii letnich, uzdrowisk polskich, dietetyki, epidemiologii i profilaktyki. Autorami artykułów byli znani naukowcy i działacze społeczni m.in.: Tadeusz Browicz, Odo Bujwid, Jan Buszek, Antoni Gluziński, Kazimierz Grabowski, Walery Jaworski, August Kwaśnicki, Alfred Obaliński, Przemysław Pieniążek i Paweł Radecki³⁰.

⁴⁷    T. Ostrowska. Polskie czasopiśmiennictwo lekarskie..., s. 82.

⁴⁸    Ibidem, s. 83.

⁴⁹    Ibidem, s. 134.

⁵⁰    Ibidem, s 147.

13