8658359223

518

Recenzje

ranie niektórych faktycznie istniejących granic politycznych (na politycznych mapach świata i Europy).

Pozostałe tablice atlasu, w ogólnej liczbie 90 stron, zawierają rysunki astronomiczne, botaniczne, zoologiczne, geologiczne (przekroje, tablica chronologiczna), mapy geologiczne, klimatograficzne, oceanograficzne, demograficzne, historyczne i gospodarcze, oraz porównawcze wykresy gospodarcze. Bardzo interesujące są tu niektóre rysunki unaoczniające specyfikę zagadnień charakterystycznych dla niektórych krajów, np. przekroje hydrologiczne krajobrazów Holandii, przekrój górskich stref Azji wewnętrznej z oznaczeniem szaty roślinnej, schemat gospodarki wodnej na Nilu. Wszystkie te rysunki przeplatają się z tekstem objaśniającym, zawierającym też krótkie charakterystyki poszczególnych lądów i krajów, jak również i głównych działów gospodarki światowej. Całość jest pomysłowa, interesująca i przystępna, choć charakter ujęcia poszczególnych zjawisk nie jest jeszcze całkowicie wyrównany.

Atlas mógłby stanowić zarówno bardzo pożyteczne źródło informacji, jak i pierwszorzędną pomoc naukową przy studium geografii, gdyby był rzetelniej opracowany pod względem nomenklaturowym i politycznym.

Stanisław Pietkiewicz

Columbus Welt Atlas (E. Debes Handatlas) neubearbeitet von Dr Karlheinz Wagner. Berlin—Stuttgart, Columbus-Verlag. Paul Oestergaard Kartographische Anstalt Dr Wagner (1950).

Atlas stanowi powojenne wydanie jednego z czołowych dzieł kartografii niemieckiej. Atlas Debesa ¹ już w pierwszym swym wydaniu (1895 r.) stanął na równi ze słynnym Stielerem pod względem staranności i precyzji wykonania, znacznie przewyższając pod tym względem Andreego i niewiele ustępując obu pod względem ilości zawartej treści. Wysoki poziom oraz precyzja dawanych informacji sprawiły, że mapy z atlasu Debesa — w jednobarwnych odbitkach — użyte zostały do ilustrowania, w postaci załączników, słynnych przewodników turystycznych Bae-dekera, a sam atlas ukazał się również i w adaptacji obcojęzycznej^{1 2 3 4 5}. W okresie 1895—1913 wyszły cztery niemieckie wydania atlasu.

W okresie międzywojennym (w r. 1935) wydana została nieco skrócona i zmodyfikowana jego wersja pod nowym tytułem Columbus Welt-Atlas, z dopisem „Jubilaums (—) Ausgabe" (był to rok stuletniego jubileuszu firmy wydawniczej). Wydanie to, w którym do dawnych map Debesowskich dodano szereg nowych map gospodarczych, rozeszło się szybko, tak że już w dwa lata później mogło ukazać się ^wydanie następne⁸ z nową szczegółową fizyczną mapą Europy Środkowej oraz mapami dwóch oceanów. Do r. 1941 wyszło ogółem 8 wydań Columbus-Atlasu, po czym nastąpiła dziewięcioletnia przerwa spowodowana wypadkami wojennymi. Dziewiąte wydanie wyszło dopiero w r. 1950, i do dziś stanowi jedyną pozostałość wielkich dziewiętnastowiecznych niemieckich powszechnych atlasów geograficznych, znajdującą się w handlu i w aktualnym użyciu; ani bowiem Stieler ani Andree

1

   E. Debes Hand-Atlas. Leipzig 1895, H. Wagner u. E. Debes.

2

   Bolszoj nastolnyj atłas Marksa. S. Pietierburg 1903.

3

⁸ Columbus Welt-Atlas — E. Debes Grosser Hand-Atlas. Erweiterte Jubilaums —

4

Ausgabe. 124 Kartenseiten mit 258 Haupt- u. Nebenkarten, Zusammengesetzt von

5

Carl Wagner. Berlin—Leipzig 1937. Dtto 8. Auflage, 1941.