8857685932

110 Krzysztof Piech

nieuzasadnionych z punktu widzenia wzrostu PKB, co doprowadziło do załamania giełdy. Z dzisiejszego punktu widzenia można powiedzieć, że podmioty polityki gospodarczej (zwłaszcza rząd, bank centralny) nauczyły się przeciwdziałać występowaniu tych zjawisk. Schładza się gospodarkę, np. poprzez podniesienie stóp procentowych, wprowadza się ustawodawstwo antymonopolowe⁶², ostrzega się przed niekorzystnymi zjawiskami na giełdzie (robią to głównie szefowie banków centralnych) i grozi ewentualnym podniesieniem stóp (odpływ kapitału z giełdy do sektora bankowego).

W kwestii rozwiązań problemów gospodarczych również wiele nauczono się od czasu Wielkiego Kryzysu. Keynes ujął w ramy teoretyczne występującą w praktyce politykę gospodarczą państw, w tym Anglii. Jest ona, choć ze słabnącym natężeniem, stosowana w wielu krajach, gdy chce się doprowadzić do wzrostu gospodarczego w okresie depresji. Mimo, że doktryna Keynesa nastawiona jest na krótki okres, jest to uzasadnione dla podjęcia działań zmierzających do wyprowadzenia kraju z kryzysu. Później, wraz z uspokajaniem się sytuacji, stopniowo przechodzi się do coraz bardziej wolnorynkowej polityki, prowadząc ją w oparciu o teorie neoklasyczne. Zatem interwencjonizm jest niezbędny w okresie zagrożenia (zarówno zewnętrznego, jak i wewnętrznego) stabilności gospodarki państwa. Później jednak, politykę gospodarczą powinien cechować coraz większy liberalizm, gdyż - jak pokazuje doświadczenie wielu krajów (naszego regionu szczególnie) -gospodarka rynkowa jest o wiele bardziej efektywna, od sterowanej centralnie. Jeśli jednak występują ponownie zaburzenia w jej rozwoju, kolejny raz trzeba sięgnąć po instrumenty interwencjonistyczne i opierać ich zastosowanie na doktrynie keynesowskiej. Instrumenty te (wyróżnione w poprzednich fragmentach tekstu podkreśleniem) powinny wynikać z decyzji podejmowanych przez podmioty polityki gospodarczej. To jakie zostaną podjęte, zależy nie tylko od przekonań politycznych ekipy rządzącej (jak czasem się potocznie uważa), lecz od doktryny, na której oparta jest polityka gospodarcza (oraz wielu innych przesłanek). Od wiedzy i umiejętności (doświadczenie) podmiotów polityki gospodarczej zależy przebieg procesów decyzyjnych, które mogą być w pewnych warunkach zalgorytmizowane, lecz zazwyczaj podejście do nich bywa intuicyjne, twórcze. Takie zarządzanie gospodarką jest ważne zwłaszcza w przypadku wystąpienia poważnych problemów, które wymagają podjęcia nowych, niespotykanych wcześniej decyzji. Tak to było również w okresie Wielkiego Kryzysu.

Bibliografia

1.    Antoszkiewicz J., Metody heurystyczne. Twórcze rozwiązywanie problemów, PWE, wyd. II, Warszawa 1990

2.    Ashton T., An Economic History of England 1870-1939, London 1963

3.    Barro R., Makroekonomia, PWE, Warszawa 1997

4.    Bassett R., Nineteen thirty one: political crisis, London 1958

5.    Booth A., Employment, Capital and economic policy Great Britain 1918-1939, Ox-ford 1985

⁶² Choć jego skuteczność jest ograniczona. Coraz częściej dochodzi do powstawania gigantycznych korporacji transnarodowych o sumie aktywów przekraczającej PKB wielu krajów. Dla przeciwdziałania takim zjawiskom potrzebne było by ustawodawstwo o charakterze ponadnarodowym. W pracy wskazywano na brak międzynarodowej polityki gospodarczej w okresie Wielkiego Kryzysu. Jej wprowadzenie postulował J.M. Keynes, lecz do dziś nie jest to wykonane, aczkolwiek pewne elementy tu występują. Wspomnieć można działalność MFW dla przywrócenia równowagi płatniczej krajów, a także spotkania grupy G-7.