9003499527

nych, wiedzy wrodzonej, intuicji, zasad ogólnych), których wiarygodność pojmujemy mocą samego rozumu. W wersji umiarkowanej empiryści dopuszczają istnienie wiedzy rozumowej, jednak tylko w postaci zdań lub sądów, które można uzyskać na drodze określonych zabiegów teoretycznych'. Kolejnym rysem wynikającym poniekąd z empi-ryzmu jest materializm, czyli sprowadzenie wszystkiego, co istnieje do materii a jednocześnie odrzucanie wszystkiego, co duchowe, idealne, wykraczające poza poznanie zmysłowe. Jak wiadomo, konsekwencją takiego stanowiska było pozbawienie poznawczej wartości refleksji związanych z duszą, bogiem, rozumem, itp. Materializm często przybiera postać fizykalizmu, czyli utożsamienia świata rzeczywistego ze światem fizycznym i przekonania, że wszystko, co można wyrazić, co jest prawdziwe, można wyrazić jedynie w języku fizyki właśnie. Trzecią najważniejszą cechą jest scjentyzm, czyli przekonanie, że wszelkie dane, które nie spełniają wymogów stawianych tezom nauk szczegółowych, nie stanowią żadnej wartości poznawczej. Stąd wzięło się, podzielane przez wielu filozofów przekonanie, że filozofia jest jedynie służebnicą nauk ścisłych i zostaje sprowadzona do metodologii tychże nauk⁴.

Na powstanie i rozwój brytyjskiej filozofii analitycznej najbardziej oddziałali G. E. Moore oraz B. Russel. Pierwszy uważany jest za filozofa, który uczynił język właściwym przedmiotem filozofii a analizę pojęciową najważniejszą metodą. Za tym szła zdecydowana krytyka idealizmu a jednocześnie obrona zdroworozsądkowego realizmu oraz przekonanie o możliwości ahistorycznego rozwiązywania problemów filozoficznych¹. Działający w Cambridge, B. Russel podzielał poglądy Moore'a w wielu punktach, jednakże postulował wykroczyć poza język potoczny jako obszar filozoficznych badań i zastosować narzędzia nowoczesnej logiki, a więc języka sformalizowanego. Miał to być skuteczny sposób wyeliminowania metafizycznych twierdzeń z języka filozofii. Obu filozofów łączy, co warto podkreślić, nawiązanie do empiryzmu, twierdzą bowiem, że ostatecznym składnikiem rzeczywistości, leżącym w granicach poznania, jest coś, co stanowi element poznania zmysłowego i że możemy go ująć poznawczo za pomocą analizy logicznej².

10

1

Blackbum: Oksfordzki Słownik Filozoficzny. Warszawa 1997 s. 108.

⁴    A. Anzenbacher: Wprowadzenie do filozofii. Tłum. J. Zychowicz. Kraków 1992, s. 72

2

⁵    P. Gutowski, T. Szubka: Fazy rozwoju filozofii brytyjskiej w XX wieku. W: Filozofia Brytyjska u schyłku XX wieku. Red. P. Gutowski, T. Szubka. Lublin 1998, s.19.

⁶    Ibidem, s. 23.