9003499574

munda Husserla”²⁰. Z pewnością nie ma w tym stwierdzeniu wiele przesady, jeśli spojrzeć na ogromny wpływ, jaki wywarło to dzieło na filozofów kontynentalnych. Cel badań fenomenologicznych był ambitny i nowatorski, choć wykorzystywał wiele wątków już istniejących w tradycji filozoficznej. Husserl dążył do tego, aby uczynić filozofię nauką pierwszą, będącą bazą dla innych nauk szczegółowych. Dzięki swoim badaniom starał się wskazać, wbrew empiryzmowi, że u podłoża doświadczenia leżą elementy nie-zmysłowe, które można ująć poznawczo dzięki odpowiedniemu nastawieniu tzn. dzięki redukcji transcendentalnej i ejdetycznej. W efekcie tego procesu ukazywać się miała sfera przedmiotów idealnych (eidetycznych). Projekt Husserla miał być w jego zamyśle podstawą wszelkiej filozofii i wiedzy w ogóle, właśnie dzięki temu, że odsłaniał i badał obszar czystych idealnych, ponadczasowych oraz niezmiennych „istotowości”. Program fenomenologii to: z powrotem do rzeczy samych! Fenomenologia ma badać to, co się ukazuje, co jest dane bez wątpienia, co jest zjawiskiem. Nie oznacza to jednak, że Husserl podzielał przekonania empiryzmu, był bowiem przekonany, że dokładna analiza zjawisk ukazuje, że u podłoża pierwiastka zmysłowego leży pierwiastek niezmysłowy. Ujawnia się w ten sposób, zdaniem Husserla, dwuwarstwowość zjawisk, które łączą w sobie to, co empiryczne i realne z tym, co idealne, eidetyczne. Najważniejsze cechy tego nurtu, odróżniające go jednocześnie od filozofii pozytywistycznej, to np. antypsycholo-gizm, subiektywizm, zwrot ku pojęciu sensu przeżyć, krytyka empiryzmu² .

Nie ulega wątpliwości, że echem Badań logicznych była krytyka psychologizmu, a więc przekonania, że jeśli twierdzenia filozofii o czymś mówią, to jedynie o regułach funkcjonowania naszej psychiki. Krytyka psychologizmu oznacza jednocześnie krytyczny stosunek do naturalizmu oraz do nauk przyrodniczych. Poprzez badania fenomenologiczne Husserl starał się wskazać na coś przeciwnego: nauki empiryczne nie są najbardziej podstawowe, poprzedza je bowiem sfera tego, co eidetyczne, a co może być odsłonięte właśnie dzięki filozofii.

Kolejną cechą fenomenologii jest subiektywizm. Według Husserla fenomenologia powinna być refleksją świadomości nad sobą samą. Konsekwencją skoncentrowania się na świadomości jest podkreślenie roli sensu (sensu przedmiotowego) tego, co dane bardziej niż jego istnienia. Jak wiadomo, drogą do tego miała być redukcja transcendentalna.

20

K. Michalski: Heidegger i filozofia współczesna. Warszawa 1998, s. 15. ²¹ A. Anzenbacher: Wprowadzenie ... s. 72

16