9003499613

II. FILOZOFIA HERMENEUTYCZNA JAKO FILOZOFIA JĘZYKA

Problem języka, jego istoty, charakteru, granic i funkcji, jest dla hermeneutyki niewątpliwie fundamentalny. Jego istotną rolę odczytać można w tekstach zarówno Heideggera, jak i jego następców, a wynika ona z konstatacji, że jeśli rozumienie jest istotą egzystencji ludzkiej, to jest ono zawsze językowe. Językowość ludzkiej egzystencji jest więc równie pierwotna, co pojęcie życia lub bycia-w-świecie.

W niniejszym rozdziale przedstawię kilka charakterystycznych cech, które składają się na językowy charakter refleksji hermeneutycznej. Będzie to przede wszystkim uniwersalny charakter języka wynikający z tezy Gadamera, iż „Bytem, który może być rozumiany, jest język” . W sentencji tej zawiera się m.in. to, że wszystko, czego doświadczamy ma charakter językowy i pojęciowy. Skierowuje to refleksję filozoficzną na określone tory. Stąd szerokie pojęcie świata tradycji jako tekstu, jako przemawiających do nas dziejów w postaci językowej (Gadamer), w postaci utrwalonych w języku ekspresji życia (Ricoeur). Należy zatem prześledzić związek życia, potocznego bycia-w-świecie z językiem.

Kolejnym krokiem będzie ukazanie, że język pełni również funkcje warunków możliwości doświadczenia. W tym celu nawiążę do przedstawionych wyżej pojęć przesądu oraz symbolu i ukażę ich językowy charakter.

Z faktu, że refleksja hermeneutyczna ma charakter językowy wynika także metoda dociekań, dystansująca się wobec wyjaśniania a zbliżająca się bądź do fenomenologicznego opisu bądź do analiz językowych, metoda, której analiza zamknie ten rozdział.

1. Jezvk i tekst jako przedmiot poznania

Gadamer w Prawdzie i metodzie stwierdza, że: „Bytem, który może być rozumiany, jest język”. Choć zdanie to pojawia się przy okazji analizowania uniwersalnego aspektu hermeneutyki, to można powiedzieć, że oddaje całą specyfikę podejścia Gadamera do fenomenu języka.

136

H.-G. Gadamer: Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej. Tłum. B. Baran. Warszawa 2004, s. 637.

53