8960330156

42 K. Borowski Kontakty społeczne dzieci i młodzieży. Zarys problematyki

1.    WSTĘP INTRODUCTION

Człowiek jako istota społeczna żyje w społeczeństwie, oddziałując na nie i ulegając jego wpływowi. Jednym z podstawowych elementów tych wzajemnych oddziaływań jest kontaktowanie się z innymi ludźmi, wchodzenie z nimi w interakcje, w różnych celach - zawierania znajomości, związków partnerskich czy po prostu do codziennego współegzystowania. Relacje z innymi ważne są zwłaszcza we wczesnym okresie życia, ponieważ od ich jakości, trwałości czy intensywności zależy w znacznej mierze dalsze życie jednostki.

Zagadnienie komunikacji międzyludzkiej ma więc doniosłe znaczenie zarówno dla psychologii (społecznej i rozwojowej), jak i dla nauk o wychowaniu - z tego względu właśnie temu zagadnieniu poświęcone jest niniejsze opracowanie. Jego celem jest aktualizacja wiedzy w tym obszarze oraz pomoc w doskonaleniu wiedzy praktycznej nauczycieli i wszelkich osób, którym zależy na prawidłowej socjalizacji i rozwoju swoich wychowanków.

Okazją do podjęcia rozważań na ten temat stały się badania przeprowadzone przez studentów pedagogiki Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Lesznie w 2007 i 2008 roku^{1 2}. Prowadzone były wśród uczniów szkól podstawowych i gimnazjalnych na terenie miast, miasteczek i wsi byłego województwa leszczyńskiego. Oprócz kontaktów społecznych dzieci i młodzieży, przedmiotem badań były również: życie i warunki opiekuńczo-wychowawcze ucznia w rodzinie, nauka i funkcjonowanie ucznia w szkole, formy akty wności ucznia w czasie wolnym oraz marzenia i plany związane z przyszłością. Niniejsze opracowanie stanowi zatem równocześnie teoretyczny wstęp do analizy materiału badawczego (dotyczącego kontaktów społecznych), jaki zgromadzili w postaci kwestionariuszy ankiet studenci PWSZ w Lesznie.

2.    POJĘCIE KONTAKTÓW SPOŁECZNYCH CONCEPTION OF SOCIAL CONTACTS

Pojęcie „kontakty społeczne” jest różnie definiowane i niekiedy stosuje się je zamiennie z takimi terminami, jak komunikacja interpersonalna, interakcje społeczne czy relacje interpersonalne [por.: Szewczuk (red.) 1998, 149n.; Zaborowski 1974, 15; Matczak 2003, 154-155; Schaffer 2005, 136; Goban-Klas 2006, 39; Stewart (red.) 2007, 19 i 32; Muszyński 1976, 116], a związane jest ono również z takimi pojęciami, jak socjalizacja czy rozwój społeczny. Zależności

1

¹ Badania zainspirowane zostały koncepcją prof. dr. liab. Heliodora Muszyńskiego dotyczącą sytuacji spoleczno-opiekuńczej dzieci i młodzieży w wybranych rejonach Polski. W PWSZ im. J. A. Komeńskiego w Lesznie projekt badawczy prowadzony był pod przewodnictwem dr Zofii Ziarko, doc. PWSZ; problematyką kontaktów społecznych zajmowały' się Anna Baron

2

Magdalena Baraniak w 2007 roku oraz Alicja Adamczak. Monika Busz. Iwona Cholewa i Magdalena Danecka w 2008 roku.