8960330153

52 K. Borowski Kontakty społeczne dzieci i młodzieży. Zarys problematyki

sze charakter wtórny do dwóch wyżej omówionych mechanizmów [Muszyński 1976, 124-125],

4. ZABURZENIA W KONTAKTACH SPOŁECZNYCH Disturbances of social contacts

Jednostka ludzka rozwijając się w sferze społecznej, zawiera znajomości, kontaktuje się z innymi ludźmi. W ten sposób nabywa w ciągu życia kompetencji do konstruktywnego życia w rodzinie, grupie rówieśniczej czy większych społecznościach. Jednostka może mieć jednak problemy w kontaktach, co może powodować z kolei zaburzenia procesu socjalizacji i możemy mieć wtedy do czynienia z destruktywnymi czy patologicznymi relacjami z otoczeniem. Przyczyny zaburzeń mogą tkwić na zewnątrz jednostki, bądź w niej samej.

Jeśli chodzi o przyczyny wewnętrzne zaburzeń w kontaktach społecznych tkwiące w jednostce, mogą być one spowodowane właściwościami psychofizycznymi jednostki, takimi jak za niska lub za wysoka samoocena, nadpobudliwość emocjonalna, zawyżony poziom aspiracji, wrodzona nieśmiałość, niedorozwój umysłowy, ale także niedoskonałości i defekty w budowie ciała (karłowatość czy gigantyzm, otyłość lub nadmierna wątłość, bełkotanie, jąkanie itd.), które mogą utrudniać kontakty [Spionek i Włodarski 1979, 797n],

Niektóre z wyżej wymienionych zaburzeń wewnętrznych (jak np. samoocena czy nieśmiałość) mogą być spowodowane czynnikami zewnętrznymi, tkwiącymi w opisanych środowiskach - rodzinie, szkole oraz środowisku lokalnym. W rodzinie mogą mieć miejsce przemoc, alkoholizm rodziców czy ubóstwo, powodujące u dzieci wstydliwość, nieśmiałość i niechęć do zawierania znajomości [Sakowicz 2005, 201-202; Piotrowski 2003, 30n], W nawiązaniu konstruktywnych relacji z innymi może prowadzić do problemów również nadmierna opiekuńczość. Pisze na ten temat cytowany już Schaffer [2005, 137n], gdy w relacjach rodzic - dziecko wyróżnia wpływ bezpośredni i pośredni. Również Maria Ziemska [1973, 54n] zwraca uwagę na niewłaściwe postawy rodzicielskie - nadmierny dystans lub nadmierną koncentrację wobec dziecka, mogą powodować zaburzenia w rozwoju i kontaktach młodych ludzi.

Miody człowiek może przynależeć również do tzw. subkultur dewiacyjnych, w których dominują aspołeczne wzorce zachowań i nieakceptowane powszechnie wartości. Pisze o tym, m.in. Przemysław Piotrowski:

najczęściej przyjmuje się, że subkultur} odznaczają się odrębnością od dominującej kultur} społeczeństwa w zakresie pewnych wartości i norm postępowania. Jeżeli subkulturowe wartości i normy są sprzeczne z tymi, które są charakterystyczne dla kultury dominującej, można mówić o subkulturach dewiacyjnych [2003, 9-10].

Do takich subkultur zaliczyć można, np. chuliganów^, dresiarzy czy satanistów [Majchrzyk 2004, 10In],

Biorąc pod uwagę środowisko lokalne (do którego można zaliczyć wieś, osiedle czy dzielnicę miasta) trzeba pamiętać o barierach przestrzennych i ko-