9487209049

Szkoła alternatywna - definicje, rodzaje, ocena, perspektywy rozwoju ♦    23

1.    Szkoła jako najważniejsza instytucja oświatowa współczesnego społeczeństwa jest — wbrew propozycjom jej zlikwidowania, głoszonym przez I. Illicha i innych descholaryzatorów — potrzebna, a nawet „nieunikniona”, jak głosi H. von Hentig. Musi to jednak być szkoła radykalnie różna pod wieloma względami od szkoły dotychczasowej, tradycyjnej.

2.    Ta nowa szkoła powinna być otwarta na to, co ją otacza, co postępowe i twórcze, co pobudza uczniów do samodzielnego myślenia i działania, do samorzutnej aktywności poznawczej, co wywołuje ich zainteresowania, stymuluje grupowe formy pracy umysłowej i manualnej, zapewnia szkole możliwości samofinansowania swoich potrzeb, m.in. w drodze łączenia nauki szkolnej z pracą uczniów w szkolnych warsztatach produkcyjnych oraz pozaszkolnych zakładach wytwórczych, słowem — jest dla uczniów życiem, a nie tylko przygotowywaniem do niego.

3.    Nowa szkoła - a taką jest szkoła alternatywna - nie może popełniać błędów typowych dla szkoły tradycyjnej, a w szczególności: tworzenia klas z uczniów tego samego rocznika, często przecież różnych pod względem zdolności, zainteresowań, aspiracji edukacyjnych itp.; mnożenia przedmiotów nauki szkolnej bez względu na bieżące i perspektywiczne potrzeby poznawcze i zawodowe uczniów; uśredniania stopnia trudności realizowanych treści programowych, tempa uczenia się oraz czasu przeznaczonego na opanowanie określonych zagadnień, różnego przecież w przypadku poszczególnych uczniów; stosowania subiektywnych form i środków oceny postępów uczniów w nauce, faworyzujących przy tym kontrolę wiadomości, w znacznie natomiast mniejszym stopniu - umiejętności; tolerowania przestarzałej doktryny nauczania, uprzywilejowującej układ „wiedza - program nauczania - nauczyciel - uczeń”, w którym uczniowie skazani są na bierną recepcję przekazywanej im wiedzy, pozbawiającą ich możliwości samodzielnego zdobywania tej wiedzy; ograniczanie uczniom szerokiego i bezpośredniego kontaktu z przyrodą, życiem społecznym i kulturalnym oraz różnymi rodzajami produkcji i usług oraz zaznajamiania ich ze współczesnymi problemami globalnymi.

Wymienione wyżej warunki spełnia, w moim przekonaniu, następująca definicja szkoły alternatywnej:

Szkoła alternatywna, w znaczeniu ogólnym, jest placówką

OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZĄ, KTÓRA W PEŁNYM LUB OGRANICZONYM ZAKRESIE - STOSOWNIE DO PEŁNEJ LUB OGRANICZONEJ INTERPRETACJI ZAKRESU TERMINU „ALTERNATYWNOŚĆ” — USIŁUJE ZASTĄPIĆ TRANSMISYJNO-REPRO-DUKTYWNĄ DOKTRYNĄ KSZTAŁCENIA, TYPOWĄ DLA SZKOŁY TRADYCYJNEJ, DOKTRYNĄ GENERATYWNĄ.