Sekretarz Stanu w
Kancelarii Prezesa
Rady Ministrów
Dr Michał Boni
Edukacja
a rynek pracy
(nowa perspektywa)
Berlin, 6 grudnia 2008r.
Praca i edukacja w XX wieku a cykl życia
q�
Skrócenie czasu pracy w ciągu całej kariery zawodowej, ale
wydłużenie edukacji. Bilans wzrostu czasu wolnego=0
Liczba godzin przepracowanych
Czas wolny
Liczba godzin spędzanych w szkołach
w przedsiębiorstwach
q�
Równoważenie obowiązków domowych kobiet i mężczyzn
2
2
2
2
y
ródło: Ramey V.A., Francis N., A century of work and leisure, Cambridge 2006
Do czego przygotowuje edukacja?
 przygotowanie edukacyjne dopasowane do
Dawniej
stabilnych potrzeb rynku pracy, całej kariery
zawodowej, na całe życie; edukacja  efekt
statusu społecznego
Obecnie  wydłużona edukacja powszechnie dostępna
(1970-2000, średnio o 3 lata w Europie),
póz
niejszy start zawodowy, zmienna kariera
zawodowa:

Zarządzanie własną karierą zawodową

Planowanie edukacyjne a planowanie kariery
zawodowej (proaktywne doradztwo, bierne
doradztwo)

Cyfryzacja uczenia się

Mobilność (zawodowa, przestrzenna)

Life long learning/Life wide learning

Uczestnictwo w  silver economy
3
3
3
3
Efekty  boomu edukacyjnego w Polsce
q�
q� Nowe relacje płci  od 1980 roku
Odrabianie dystansu cywilizacyjnego (wzrost
osób z wyższym wykształceniem w zasobach
przyrost kobiet z wykształceniem
ludzkich)
wyższym, znacznie większy (600
Liczba studentów w Polsce w tys. 1990 - 2006
tys. kobiet z wyższym
wykształceniem więcej)
q�
Prognozy:
Cyt. Za: Czapiński
j., Kapitał ludzki i
kapitał społeczny a
Udział osób z wyższym wykształceniem w Polsce w populacji w wieku
dobrobyt materialny:
polski paradoks produkcyjnym wg definicji EUROSTAT (15 - 64)
q�
Wpływ wykształcenia na poprawę 0,4
sytuacji na rynku pracy (przewagi
0,3
płacowe, przewagi młodej generacji)
0,2
Udział wykształcenia w całości zróz
nicowania płac w Polsce w latach 1996-2004 (gdzie całość zróżnicowania
płac = 100%) oraz udział osób z wykształceniem wyższym w sile roboczej w latach 1998-2007.
0,1
25%
0
20%
15%
Lata
10%
5%
y
ródło: Paweł Bochniarz
0%
1996 1998 1999 2001 2002 2004 2007
Lata
rola wykształcenia udział osób z wyższym wykształceniem w sile roboczej
4
y
ródło: Obliczenia CASE na podstawie danych z PBW
oraz danych BAEL
Udział
Udziały
8
0
8
0
2
4
2
4
6
0
2
4
6
6
8
0
8
9
0
0
1
1
1
2
2
2
0
0
0
1
1
2
2
3
9
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
Edukacja od wczesnych lat  wyrównanie szans,
niwelowanie różnic
q�
Edukacja przedszkolna 4-latków
q�
Wczesne uczenie się 
efektywność
q�
Funkcje egalitarne systemów edukacji
y
ródło: Raport o Kapitale Intelektualnym, 2008
5
Jakość edukacji  szanse osób na rynku pracy, szanse
gospodarek w osiąganiu przewag konkurencyjnych
q�
Czy system edukacyjny odpowiada
% uczniów z dobrymi i bardzo dobrymi wynikami w teście PISA z czytania
wymogom konkurencyjności
60
gospodarek?
50
40
Polski system edukacyjny jest słabo dostosowany
30
20
do potrzeb globalnie konkurującej gospodarki
10
0
7,00
6,00
% uczniów z dobrymi i bardzo dobrymi wynikami w teście PISA z nauk przyrodniczych
25,0
5,00
20,0
4,00
15,0
3,00 10,0
5,0
2,00
0,0
1,00
% uczniów z dobrymi i bardzo dobrymi wynikami w teście PISA z matematyki
60
y
ródło: World Economic Forum
50
40
30
20
10
q�
Wyniki badań PISA  słabości w edukacji
0
matematycznej i naukach przyrodniczych
(przy wysokim nakładzie czasu)
y
ródło: ą OECD(2007),  PISA 2006: Science Competencies for Tomorrow s World , Vol. 1. 6
� UNDP (2007),  Edukacja dla pracy. Raport o rozwoju społecznym  Polski , Warszawa.
ł OECD (2007),  PISA 2006: Science Competencies for Tomorrow s World , Vol. 1.
7 = odpowiada potrzebom konkurencyjnej gospodarki
1 = nie odpowiada potrzebom konkurencyjnej gospodarki,
Cypr
Malta
Dania
A
otwa
Belgia
Węgry
Grecja
Wielka
Polska
Austria
Irlandia
Francja
Niemcy
Czechy
Estonia
Włochy
Bułgaria
Szwecja
Holandia
Rumunia
Finlandia
Słowacja
Słowenia
Hiszpania
Portugalia
Luksemburg
a
i
y
y
ia
ja
ia
a
a
ia
n
ia
ia
ja
c
ia
lia
j
n
h
c
d
k
r
d
c
a
d
t
a
c
g
c
a
t
e
l
s
m
n
n
n
n
l
s
g
e
e
y
p
e
a
r
w
a
o
ie
l
u
la
z
la
z
r
t
z
B
r
o
P
G
Br
n
r
N
Au
I
C
i
is
F
S
H
F
a
H
Po
lk
ie
W
a
a
a
a
a
y
a
y
a
a
i
a
y
a
j
i
a
a
j
j
i
c
hy
h
r
k
ani
di
c
di
t
c
gi
t
ani
ec
s
nd
nc
e
l
gal
e
ęgr
oc
y
r
p
el
ł
a
em
a
r
an
w
an
us
o
z
u
i
l
l
r
z
t
z
B
r
W
G
B
nl
o
A
P
C
I
W
s
i
N
F
i
S
or
a
H
F
H
P
k
el
i
W
a
i
a
a
a
a
y
a
a
y
y
i
i
a
a
y
a
j
i
i
n
a
a
i
j
l
j
i
r
i
h
h
c
c
n
r
d
d
a
k
c
c
d
a
t
c
g
c
g
t
e
a
s
n
l
n
m
n
n
e
s
l
g
e
y
o
ę
r
p
a
ł
e
a
r
e
w
a
a
o
u
u
z
l
i
l
l
r
t
z
z
B
r
W
G
B
r
n
o
A
P
C
I
W
s
i
N
F
i
S
o
H
a
F
H
P
k
l
e
i
W
Kompetencje w gospodarce opartej na wiedzy 
rola nauk ścisłych i technicznych (1)
q�
Studenci kierunków technicznych w UE (dostępność
inżynierów, jako czynnik przewagi konkurencyjnej)
Studenci kierunków technicznych w UE-27 w 2005
(udział wśród ogółu studentów)
q�
Doktoraty z nauk ścisłych:
W Polsce doktoraty z nauk ścisłych należą do zdecydowanej mniejszości
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Doktoraty z nauk przyrodniczych i w kierunkach technicznych Inne kierunki
7
y
ródło: Science and Engineering Indicators 2008
l
a
y
e
k
a
a
a
y
a
a
a
a
y
a
a
a
a
y
i
a
a
a
a
a
a
i
i
y
a
i
i
i
i
A
i
i
i
j
j
i
i
a
j
e
j
l
i
c
r
i
y
n
k
l
l
j
d
e
h
n
h
r
d
g
d
c
n
c
n
d
s
i
n
d
c
S
a
g
s
a
s
t
r
y
l
c
c
a
r
r
c
m
n
a
l
n
n
n
a
o
h
a
o
n
n
e
k
r
t
g
s
ę
e
I
z
U
o
e
r
o
z
u
a
t
e
o
e
a
p
a
a
ł
a
I
p
i
l
e
y
u
u
R
l
C
D
l
a
l
r
K
B
z
w
s
T
t
r
z
a
r
P
W
G
r
n
o
r
i
A
N
I
e
M
W
z
F
u
J
C
s
B
B
i
o
F
H
Z
A
S
a
H
P
a
k
l
w
e
i
o
N
W
Kompetencje w gospodarce opartej na wiedzy 
rola nauk ścisłych i technicznych (2)
Ochrona środowiska
Absolwenci studiów 2006/2007
3%
Pedagogika
Usługi dla ludności Humanistyczne
Pozostałe
16%
3% 7%
10%
Inżynierowie
6%
Medycyna
4%
Informatyka
4%
Prawo
2%
Ekonomia i Społeczne
administracja 14%
y
ródło: GUS 31%
Sektory Przyrost zatrudnienia % całego przyrostu
2001-2025 zatrudnienia
w tys. osób
- usługi komputerowe 700 28,1
- służba zdrowia 620 24,9
- gastronomia i bary 345 13,9
- doradztwo w zarządzaniu 220 8,4
- przemysły wysokiej techniki 200 7,7
- nauka i B+R 170 6,8
- hotele 160 6,4
- szkolnictwo dla dorosłych 150 6,0
- reklama i marketing 125 5,0
8
y
ródło: Dane za: prof. A Karpiński, Rynek pracy, ewolucja popytu na kwalifikacje, Warszawa 2006,
Mobilność na rynku pracy  z
ródła, wymogi, formy (1)
q�
Czy jesteśmy gotowi do zmieniania zawodu i pozycji na rynku
pracy?
Tylko 29% Polaków uważa, że zmiana pracy co
kilka lat jest dobra dla człowieka
q�
Indeks elastyczności zatrudnienia:

Zatrudnienie na czas określony 30%

Part time job 12%

Samozatrudnienie 18-20%

Telepraca 0,3%

Przedsiębiorczość
9
Mobilność na rynku pracy  z
ródła, wymogi, formy (2)
q�
Migracje (2 mln osób, 18 mld transferów, wyjazdy i powroty,
 boom edukacyjny a wyjazdy)
Intensywność migracji zagranicznych w
Członkowie polskich gospodarstw domowych czasowo
okresie przed- i po-akcesyjnym*
nieobecni w kraju (pow. 2 mieś.), 1994-2007
y
ródło: Kaczmarczyk P., Okólski M., Polityka migracyjna& , Warszawa, 2008
* Intensywność migracji  liczba migrantów na 100
mieszkańców danego województwa; dane pochodzą z
BAEL; okres przed-akcesyjny obejmuje lata 2002-2004,
po-akcesyjny 2004-2006
10
Edukacja dorosłych  adaptacyjność pracowników,
potrzeby pracodawców
q�
Udział w różnych formach edukacji dorosłych (UE)
q�
Edukacja dorosłych (wg grup
wiekowych)
Rysunek 3.11 Uczestnictwo w jakichkolwiek formach edukacji w Polsce w porównaniu do średniej dla
UE oraz do wybranych krajów Europejskich dla różnych grup wiekowych.
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Kraje
Razem 25-34 35-44 45-54 55-64
11
y
ródło: Mateusz Walewski według EUROSTAT
y
ródło: Eurostat
Odsetek uczących się
EU
Litwa
A
otwa
Węgry
Irlandia
Francja
Włochy
Niemcy
Czechy
Estotnia
Słowacja
Słowenia
Hiszpania
Polska-2006
Polska-2003
Cykl kariery zawodowej a cykl życia
Deklaratywna (nie)równość płci* a dzietność
q�
Aktywność kobiet na rynku pracy
a dzietność (harmonizacja
polityki rynku pracy i polityki
rodzinnej)
* Odsetek respondentów zgadzających się z opinią: zadaniem
mężczyzny jest zarabianie pieniędzy, zadaniem kobiety jest opieka
nad domem i dziećmi
q�
Fazy:
Preedukacja System szkolny Szkoły LLL, 45+ Wyjście  Silver
wyższe Zmiana utrzymanie z rynku economy
pracy zatrudnienia pracy
Funkcje:
Praca (nowe
q�
Wiedza
q�
Wyrównywanie
kwalifikacje)
q�
Umiejętności
szans
q�
Wybór ścieżki
q�
Kompetencje
edukacji
komunikacyjne
q�
Egalitaryzm a
q�
Start zawodowy
elitaryzm (talenty)
q�
Funkcje
macierzyńsko-
wychowawcze (K/M)
12
y
ródło: Mortvik i Spant w oparciu o dane
ONZ i ISSP
50+ na rynku pracy: w jakiej skali jest to problem
edukacyjny?
q�
Zatrudnienie 50+:
q�
Wiek a doświadczenie  pozycja 50+ na rynku pracy
mądrość
Kumulatywna
pamięć
długookresowa
Fizyczne
możliwości
szybkość
 Stażysta"  Mistrz  Ambasador"
 Gawędziarz
 Coach
 Profesjonalista
65
WIEK
13
Edukacja, rynek pracy a potencjał kreatywności 
warunki dla ekonomicznego rozwoju gospodarczego (1)
Talenty, technologie, tolerancja - wielkomiejskość/metropolitarność
Wykorzystanie technologii
współczesnego rozwoju
w pracy wg krajów
q�
Nowe technologie
Wykorzystanie technologii
w pracy wg sektorów
14
y
ródło: The Economist
Edukacja, rynek pracy a potencjał kreatywności  warunki
dla ekonomicznego rozwoju gospodarczego (2)
q�
Tolerancja (otwartość na innych)
y
ródło: Dla wszystkich krajów, włącznie z Polską ESS: European Social Survey 2004. Dla Polski DS.:
Diagnoza Społeczna z lat 2003- 2007 . Średnia dla wszystkich krajów w ESS= 32 proc. Eliza Durka
15
Edukacja, rynek pracy a potencjał kreatywności  warunki
dla ekonomicznego rozwoju gospodarczego (3)
q�
Talenty a klasy kreatywne
Potencjał kreatywny zależy od
krążenia wysoce mobilnej
Zawody kreatywne jako procent
 klasy kreatywnej ,
wszystkich zatrudnionych.
wykonującej zawody
USA
wymagające  rozwiązywania
Austria
kompleksowych problemów,
podejmowania niezależnych
Belgia
decyzji oraz wysokich
Dania
poziomów zdobytej edukacji
Finlandia
bądz
kapitału
Grecja
ludzkiego (Florida 2002).
Hiszpania
Członkowie tej klasy wybierają
Holandia
miejsca wyróżniające się ze
względu na:
Irlandia
Niemcy
ż�
jakość instytucji wiedzy, w tym
Portugalia szczególnie sektora hi  tech
(uniwersytety, firmy
Szwecja
innowacyjne);
W. Brytania
ż�
poziom sektora usługowego,
Włochy
decydującego o jakości oraz
0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00% 35,00%
atrakcyjności życia (w tym usług
 lifestyle owych );
ż�
tolerancyjności i różnorodności.
y
ródło: Florida and Tinagli: Europe in a Creative Age (2004)
16
Edukacja, rynek pracy a potencjał kreatywności  warunki
dla ekonomicznego rozwoju gospodarczego (4)
q�
Klastry konkurencyjności i innowacji
17
Konkluzje  nowa perspektywa
q�
Edukacja a rynek pracy/Edukacja a udział w zmieniającej
się gospodarce
q�
Cykl kariery zawodowej  a cykl życia
q�
Rosnąca rola wykształcenia  rozwój kapitału
intelektualnego
q�
Gospodarka oparta na wiedzy  inżynierowie, informatycy,
kreatorzy
q�
Mobilność  zawodowa, przestrzenna
q�
Od life long learning do life wide learning (infrastruktura 
rola cyfryzacji)
q�
Zarządzanie własną karierą  kompetencja edukacyjna i
kompetencje rynku pracy
18