9621685899

Nasi Mistrzowie

wieziono ich przez Genewę do wolnej strefy francuskiej. Stamtąd żandarmeria francuska przetransportowała ich do Lyonu, gdzie został oficjalnie zdemobilizowany i otrzymał pozwolenie na pobyt we Francji. W Lyonie Marian rozpoczął trwające 3 lata studia w Szkole Chemii Inżynierskiej. W tym czasie uzyskał również dyplom z chemii fizycznej na Uniwersytecie, a w lipcu 1944 r. tytuł uniwersytecki magistra. W obawie przed Niemcami musiał opuścić Lyon i schronił się u francuskiej rodziny w Masywie Centralnym. Po wyzwoleniu południowej Francji powrócił we wrześniu 1945 r. do Lyonu, złożył egzamin końcowy w Szkole Chemii Inżynierskiej i uzyskał dyplom inżyniera chemii.

Po ukończeniu studiów w Lyonie, Marian został przyjęty do pracy w laboratorium prof. Claude’a Fromageota, znanego francuskiego biochemika. Jednakże w roku 1946 prof. C. Fro-mageot wyjechał do Paryża, gdzie objął Katedrę Biochemii na Uniwersytecie Paryskim. Opiekę nad pracą doświadczalną Mariana przejął dr Edgar Lederer. Badania Mariana przynosiły wspaniałe wyniki i już w marcu 1947 r. dr E. Lederer wysłał do „Naturę” wspólną publikację, której Marian Jutisz był pierwszym autorem.

W 1946 r. został przyjęty jako stażysta do Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS). We wrześniu 1947 r. Marian przeprowadził się do Paryża i podjął badania w nowym Instytucie Biochemii, mając jednocześnie dwóch opiekunów rozprawy doktorskiej: prof. C. Fromageota i prof. E. Lederera. Pragnąc zdobyć jak najwięcej wiedzy rozpoczął studia na Sorbonie, gdzie jesienią 1948 r. uzyskał dyplom z fizjologii i magisterium, dające prawo do prowadzenia zajęć dydaktycznych.

W ramach badań prowadzących do uzyskania stopnia doktora, prof. E. Lederer zaproponował następujący temat pracy: Rozdział chromatograficzny aminokwasów ipeptydów. Pierwsze doniesienie o wynikach badań pt. Zależności między zdolnością adsorbcyjną a powierzchnią tlenku glinu M. Jutisz wygłosił na sesji Towarzystwa Biochemicznego 21 marca 1947 r. Razem z prof. Ledererem wprowadził więc po raz pierwszy chromatografię do badań naukowych we Francji i bez wątpienia byli oni pierwszymi na świecie, którzy zastosowali tę metodę do rozdziału aminokwasów i peptydów. Obrona pracy doktorskiej Mariana Jutisza na Sorbonie w listopadzie 1949 r. była wielkim wydarzeniem i sukcesem naukowym.

W latach 1949-56 w laboratorium prof. Fromageota Marian, wraz ze swoją grupą badawczą, prowadził doświadczenia nad określeniem sekwencji aminokwasowej białek, takich jak: łizo-zym, owomukoid i salmina. Razem z prof. Fro-mageotem i współpracownikami opracował nową metodę identyfikacji aminokwasów nie mających wolnej grupy karboksylowej przez specyficzną redukcję wolnych albo zestryfikowanych grup karboksylowych.

Marian Jutisz pracował przez 9 lat w Instytucie prof. C. Fromageota w Paryżu Laboratoire de Chimie Biologique de l’Universite de Paris. W tym czasie poznał wielu wybitnych biologów, biochemików i chemików z całego świata, z których wielu było laureatami Nagrody Nobla. W 1956 r. prof. Robert Courrier, sekretarz Francuskiej Akademii Nauk, zaproponował M. Juti-szowi objęcie stanowiska zastępcy dyrektora Laboratorium w College de France w Paryżu. Po otrzymaniu Stypendium Rockefellera i listu z zaproszeniem od dr Choh Hao Li do pracy w The Hormone Research Laboratory na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, Marian popłynął w lipcu 1957 r. do Stanów Zjednoczonych. Jeden z młodych kolegów, dr Philip Squire, pracował wówczas nad oczyszczaniem białkowego hormonu z. przysadki LH do postaci jednorodnej, zgodnie z kryteriami fizykochemicznymi. Poprosił on Mariana o pomoc w udowodnieniu homogenno-ści LH przy zastosowaniu chromatografii na kolumnie z celulozy, którą Marian stosował wcześniej do oczyszczenia owomukoidu. W wyniku tych doświadczeń otrzymano wiele składników białkowych, które były biologicznie aktywne. W ten sposób została stworzona koncepcja obecności polimorfizmu gonadotropin.

Konspekt nr 2/2007 (29)