9621686515

134 Zmiany historyczne dźwięków językowych.

te zmiany w zasobie dźwiękowym sprowadziło, działać przestało. Tern się tłumaczy, dlaczego w wyrazach łacińskich, jak np. pater, latina {Hnyun), przyjętych do języka polskiego przed końcem w. XII, z polska wymawiane V przekształciło się w c,— pacierz, lacma, gdy wyrazy, zapożyczone później, takiego przeobrażenia nie wykazują, np. instytucja < łać. institutio. Zwyczaj, panujący niegdyś, zatarł się i poza granice swojej epoki nie sięgnął.

Język, jako dziedzictwo, przekazane w wyniku pracy wielowiekowych pokoleń, jednoczy na płaszczyźnie swej teraźniejszości wytwory różnych okresów i epok swojej historji; skupiają się one w jego stanie obecnym i w życiu dzisiejszem obok siebie współistnieją, ale czas ich powstania jest różny, dlatego też, chcąc ich wzajemny stosunek zrozumieć, trzeba ustalić wiążące je następstwo chronologiczne, bo inaczej wypaczymy perspektywę histoiyczną i będziemy przenosili do teraźniejszości to, co w przebiegach swojego powstania należy całkowicie do przeszłości.

§ 80. Przeszłość ta może być bliższą lub dalszą. Jedne z przechowywanych dotychczas w języku polskim wymian dźwiękowych mają swe źródło w zmianach, które zaszły w okresach, zaświadczonych pomnikami piśmiennictwa, inne pochodzą z epok, kiedy polszczyzna nie była jeszcze językiem wyosobnionym, lecz wraz z innemi słowiańskiemi tworzyła jeden zrąb mowy prasłowiańskiej. Wspólność pochodzenia języków^r słowiańskich narzuca się nawet powierzchownej obserwacji, badania metodyczne wykazały dalsze związki genetyczne języków słowiańskich z grupą bałtycką, czyli językiem litewskim, łotew^Tskini i staropruskim i, sięgając jeszcze bardziej w przeszłość, z rodziną języków indoeuropejskich, do której poza odmianą słowiańską i bałtycką należy także grupa indyjska, irańska, ormiańska, albańska, grecka, italska, celtycka i germańska ¹). Wszystkie

1

W ostatnich czasach odkryto nową gałąź języków indoeuropejskich, t. zw. tocharską.