9621686951

8G    Układ zdań w wypowiedzeniu i wyrazów w zdaniu.

na to, że enklityki mu to zajmują drugie miejsce, wprawdzie nie w całości zdania, ale w tej grupie syntaktycznej, do której znaczeniowo należa.

Zupełnie niemożliwe i rażąco sprzeczne z polskiemi zwyczajami językowemi jest umieszczanie jakiegokolwiek wyrazu enklitycznego na początku zdania, a więc układy tego rodzaju, co np. ci to dałem, mu to opowiadałem, się z tego śmiałem.

Drugim ważnym czynnikiem fonologicznym, wpływającym na układ wyrazów w zdaniu, jest rytmika wypowiedzenia. Rytm jest to prawidłowe powtarzanie się zgłosek przyciskowych (mocnych) i bezprzyeiskowych (słabych). Zespoły fonolo-giczne, związane określonym układem zgłosek przyciskowych, i bezprzyeiskowych, tworzą t. zw. stopy. Są różne rodzaje stop, np. trocheje, czyli stopy dwuzgłoskowe z pierwszą zgłoską przyciskową (\chodźno \do mnie), j a m b y, czyli stopy dwuzgłoskowe z drugą zgłoską przyciskową (?ia |koń! na |bój! za jBug!), daktyle, czyli stopy trzyzgłoskowe z pierwszą zgłoską przyciskową (|4a^o się; \ w pracy mej {szczęście me), amfibrachy, czyli stopy trzyzgłoskowe z drugą zgłoską przyciskową (wśród\pola — da\lek,o — błij\szczato—pa\stusze — o\gnis1co), anapesty, czyli stopy trzyzgłoskowe z trzecią zgłoską przyciskową (niepo\fco-ję się | wciąż—już mi \ser-ce za\mar-ło od \trosk).

Jest rzeczą oczywistą, że jedno i to samo zdanie zależnie od układu zawartych w niem wyrazów, może przybierać różne odmiany rytmiczne. Rytm zaś jest ściśle związany z ogólną postawą psychiczną, a przedewszystkiem uczuciową człowieka, zmienia się więc od chwilowych jego nastrojów, ale w znacznej mierze w pewnych swoich charakterystycznych cechach jest stałą właściwością fonologicznych zdań i wypowiedzeń poszczególnych ludzi, i wpływa we właściwy sobie sposób na fonolo-giczne układy wyrazów w zdaniach i wypowiedzeniach ¹).

1

K. W ó y c i c k i, Forma dźwiękowa prozy polskiej i wiersza polskiego. Warszawa, 1912.