9814371943

41

DEBATA PREZYDENCKA

zwiększyły one negatywną ocenę Lecha Wałęsy. Krzysztof Pankowski, omawiając wpływ debat na wynik wyborów prezydenckich 1995, pisze, że

„znaczenie debat — a zwłaszcza pierwszej z nich — wydaje się większe dla przegranej Wałęsy niż triumfu byłego lidera SLD. Oczywiście w aspekcie ilościowym, kiedy do wyboru są jedynie dwie lub trzy możliwości, spadek popularności jednej z nich przynosi zazwyczaj mechaniczny wzrost popularności pozostałych. Jednak traktując te zmiany w sposób jakościowy można powiedzieć, że przebieg debat najbardziej zaszkodził wizerunkowi Wałęsy (a dokładniej potwierdził negatywne aspekty jego wizerunku), niż poprawił obraz jego konkurenta”²^.

Oglądając debaty, wyborcy powiększają swoją wiedzę na temat kandydatów i zagadnień omawianych w kampanii, gromadzą informacje dotyczące zarówno stanowisk polityków w konkretnych sprawach omawianych w kampanii, jak i cech charakteru kandydatów. Po debacie może dojść do modyfikacji wizerunku kandydata, choć to dotyczy raczej kandydatów mniej znanych. Nawet jeżeli musimy uznać, że aspekt wizualny dominuje nad elementami werbalnymi, nie oznacza to, że element słowny debat nie jest ważny. Jeżeli w wyniku debaty zwiększa się wiedza wyborców na temat głównych zagadnień omawianych w kampanii i uczestniczących w debacie polityków, to dzieje się to właśnie dzięki temu, co i jak politycy mówią.

Edward A. Hinck porównuje debatę prezydencką do dramatu jako „odgrywania wirtualnej przyszłości”²⁷. W obu przedstawiany jest „bohater”, jego charakter. To „odgrywanie charakteru” w obu przypadkach realizuje się przez mowę jako działanie symboliczne. Zarówno debata, jak i dramat są fikcyjne, przedstawiają wizerunek przyszłości, nie będąc wydarzeniami z przyszłości. Zdaniem Hincka argumentacja wykorzystywana w debatach służy „odgrywaniu prezydentury”.

Kathleen Hall Jamieson sugeruje, iż odpowiedzi kandydatów udzielane w trakcie amerykańskich debat prezydenckich z lat osiemdziesiątych przypominały reklamowe spoty polityczne²⁸. W trakcie dwuminutowych wypowiedzi kandydatów powtarzane były argumenty wcześniej użyte w spotach politycznych (w prawyborach demokratów w 1984 Walter Mondale w debacie z Gary m Hartem użył nawet sformułowania zapożyczonego z komercyjnej reklamy sieci barów Wcndy’s, gdy pytał oponenta „Where is the beef?”, sugerując, że jego propozycje są nieprzemyślane i pozbawione istotnych treści). Częstą praktyką jest wykorzystywanie najważniejszych wypowiedzi kandydata udzielonych w debatach jako materiału na spot. Jest to możliwe między innymi dlatego, że kandydaci mają tendencje do upraszczania swoich wypowiedzi i przekazywania ich w skróconej formie. Mówiąc, nie odwołują się do rozwiniętych argumentów, ale posługują się krótkimi zdaniami, które mogą być potem dobrym materiałem do programów informacyjnych.

²⁶    K. Pankowski: op. cit., s. 163.

²⁷    Li. A. LI i n c k: Łfnacting the Presidcncy. Political Argument, Presidential Debates, and Presidential Character. New York 1993, s. 214.

²⁸ K. Hall

J a m i c s o n: Dirty Politics: Deccption, Distraclion and Dcmocracy. New York 1993, s. 208.