9814371937

35

DEBATA PREZYDENCKA

debat prezydenckich w roku 1995 było swego rodzaju eksperymentem w kampanii wyborczej^{1 2 3 4}.

Wydarzenie, o którym tu mowa, to debata — nie debata, wydarzenie silnie sformalizowane, telewizyjne, w dużej mierze zdominowane przez medium. J. Jeffery Auer za prawdziwą debatę uznał konfrontację dwóch dobranych (dopasowanych) rywali, którzy w wyznaczonym dla nich równym i odpowiednim czasie wymieniają swoje opinie na temat jednej przedstawionej kwestii, konfrontację odbywaną w celu uzyskania decyzji audytorium dotyczącej tej właśnie kwestii⁵. Tak określone warunki debaty sprawiły, iż nazwał cztery telewizyjne spotkania kandydatów na urząd prezydenta z roku 1960, to jest Johna F. Kennedy’ego i Richarda Nixona „debatami pozornymi” („counterfeit deba-tes”). Wszystkie współczesne debaty prezydenckie, zarówno amerykańskie, jak i polskie, należałoby również wobec kryteriów „prawdziwej debaty” nazwać debatami pozornymi.

Warunkom określonym przez Auera odpowiadały debaty w czasie kampanii wyborczej do Senatu Stanów Zjednoczonych ze stanu Illinois z roku 1858, kiedy to odbyło się siedem trzygodzinnych spotkań między Abrahamem Lincolnem i Stephenem Douglasem⁶.

Każda z przeprowadzonych debat dotyczyła przede wszystkim niewolnictwa, a więc spełniała warunek „jednej przedstawionej kwestii”. Współcześnie w trakcie jednej debaty omawia się wiele tematów, a czas przyznawany kandydatom na poszczególne wypowiedzi to zazwyczaj kilka minut. Debaty spełniają kryterium równej ilości czasu przyznawanego uczestnikom, ale nie spełniają warunku dotyczącego odpowiedniej ilości tego czasu. Każda z debat Lincoln-Douglas trwała trzy godziny; przez pierwszą godzinę mówił jeden z kandydatów, następnie głos na półtorej godziny oddawał swemu oponentowi, aby zakończyć debatę półgodzinnym wystąpieniem, w którym odnosił się do słów rywala. Radiowa debata między Thomasem Deweyem i Haroldem Stassenem, zorganizowana w roku 1948 w trakcie republikańskich prawyborów w stanie Oregon była pierwszą i ostatnią debatą prezydencką, która dotyczyła jednej tylko kwestii, to jest delegalizacji partii komunistycznej w Stanach Zjednoczonych. Każdemu z kandydatów udzielono 20 minut na początku debaty, a nastę-

1

dojdą do wniosku, że udział w nich może działać na ich szkodę (W. R. Z a k a h i, K. L. Hacker: Televised Presidential Debates and Candidate Images. (w:) K. L. łłacker (red.): Candidate linages in Presidential Elcctions, Westport, CT, London 1995, s. 120.) Instytucjonalizacja amerykańskich debat prezydenckich ujawnia się na przykład w istnieniu organizacji, której głównym celem jest organizowanie debat prezydenckich oraz prowadzenie działalności badawczej i edukacyjnej związanej z tymi wydarzeniami (wiadomości o historii

2

działalności Cominission on Presidential Debates można znaleźć na stronie http://www.dcbates.org).

3

³    W roku 1988 miała miejsce debata telewizyjna między przywódcą „Solidarności*’ Lechem Wałęsą a liderem OPZZ Alfredem Miodowiczem. Zapewne wywarła ona wpływ na kształtowanie się doświadczeń związanych

4

z tym rodzajem wystąpienia telewizyjnego u odbiorców oraz oczekiwań Wałęsy, który wówczas był postrzegany jako zwycięzca debaty.

5

   Podaję za C. A. S m i t h: Political Communication. San Dicgo, New York, Chicago, Austin. Washington, London, Sydney, Tokyo, Toronto 1990, s. 124.

6

   Informacje na temat debat Lincoln-Douglas można znaleźć na stronic internetowej pod adresem http://www.dcbates.org/pages/debhis58.html. Porównania współczesnych debat prezydenckich z debatami między Lincolnem a Douglasem dokonują Judith Trent i Robert Friedenberg (J. S. Trc n t, R. V. Fr i c de n-b e r g: Political Campaign Communication: Principlcs and Practices, Third Edition, Westport, CT, London 1997, s. 209-212.)