984501940

Ulubionym miastem Brandstaetterów był Asyż, a literackim pokłosiem wędrówek po mieście św. Franciszka okazały się Kroniki Asyżu pisane w latach 1946-1947. Asyż stał się miastem szczególnie mu bliskim nie tylko ze względu na postać św. Franciszka - o którym pisał wiersze w dzieciństwie¹⁰⁰ - lecz także z tego pcwodu, że to właśnie reprodukcja Ukrzyżowanego z kościoła św. Damiana w tym mieście bezpośrednio związana jest z przeżyciem „nocy biblijnej”.

W późniejszych utworach Brandstaettera często pojawiają się reminiscencje z jego wędrówek po Włoszech: Faust zwyciężony, Dwie muzy, Krajobrazy włoskie, Teatr św. Franciszka¹⁰¹.

W 1948 roku został odwołany ze stanowiska we Włoszech, gdyż władzom PRL nic przypadł do gustu patriotyczno-religijny charakter zorganizowanych przez Brandstaettera uroczystych obchodów rocznicy założenia Legionu Mickiewicza¹⁰². Pisarz wrócił do Polski, lecz niestety nie mógł zamieszkać ani w Krakowie, ani w Warszawie, gdyż nie zgodził się na to wiceminister kultury i sztuki Włodzimierz Sokorski. Fragment rozmowy z nim przytacza autor:

„Tam pana nie puścimy⁵¹. - „ Dlaczego?” - „Bo to jest miasto reakcjonistów i pan zbyt dobrze będzie się w nim czuł. A do Warszawy pan nie może się przenieść”. - Już czułem, że oni mnie gdzieś na „posiele-nie” chcą skazać. Pytam, wobec takiego stanu rzeczy - „jakie mi pan miasto wyznacza na osiedlenie?” On mówi - „mam dla pana dobre miasto- Poznań (...) Ja panu proponuję kierownictwo literackie w Teatrze Polskim u Horzycy w Poznaniu. [...] pan się tam będzie bardzo źle czuł. I o to właśnie nam chodzi”¹⁰³.

¹⁰⁰    Młodopolskie zainteresowania postacią św. Franciszka zaowocowały m.in. Opracowaniem J. Jocrgensena Sw. Franciszek z Asyżu na tle swej epoki (Warszawa 1912) i - bardziej znanym - przekładem Kwiatków św. Franciszka Leopolda Staffa. O franciszkańskim akcencie z lat dzieciństwa zob. R. Brandstaetter, Krąg biblijny..., s. 40-41.

¹⁰¹    Zob. J. D u ż y k, Fascynacje włoskie Brandstaettera, „Przewodnik Katolicki” 1997, nr 39.

¹⁰²    R. B r z e z i ń s k a, Do Itaki..., s. 44-45.

¹¹¹³ Tamże, s. 45-46.

58