984502270

226 REFORMA G1MNAZYALNA

tego jeżyka, uważa za bezpożyteczne uczenie go za dużo. Gdyby tak było, jak twierdził Uhlig, wtedy społeczeństwo domagałoby się nie ograniczenia tego wykładu, ale wzmocnienia go. Tymczasem było wprost przeciwnie. Na mocy tego Klingkardt sądził, że dotychczasowy rozwój szkolnictwa w ostatnich czasach w Śzwecyi pozwalał nawet przewidywać zupełne usunięcie z czasem języków klasycznych z wykładów szkolnych.

O tern wszyscy, według niego w Szwecyi wiedzą. Obecnie jednak nie idzie o to, ale tylko o takie ograniczenie wykładu tych języków, jakie jest potrzebne w obecnej chwili, nie przesądzając bynajmniej przyszłości. »)■

Nie można też przypisywać, zdaniem Klinghardta, reakcyjnych zamiarów rządowi, pod względem urządzeuia szkół i powrotu do dawnych stosunków, zwłaszcza od czasu kiedy w 1888 r. ministrem wyznań został Gunuar Wennenberg. ²). O zapatrywaniach na tę kwe-styą w sferach rządowych można się przekonać z raportu komisyi ekonomicznej (z Grudnia 1887 r.), w którym komizyata, zwracając uwagę na krytyczne położenie kraju pod względem środków zarobkowania, dotyka także i kwestyi wykształcenia szkolnego, jako pozostającej w najściślejszym z pierwszą kwestyą związku.

W szczególności zaś komisya ganiła przeważający jeszcze dotychczas formalny kierunek nauczania, w skutek którego coraz więcej młodych ludzi odwraca się od produkcyjnych zawodów, powiększając tylko liczbę literackich proletaryuszów; przetrzymywanie zbyt długie młodzieży na szkolnych ławkach i t. d. W tych stosunkach i w tera przewrotnym kierunku nauczania, jaki się jeszcze w Szwecyi utrzymał, leżała, według najgłębszego przekonania tej komisyi, jedna z najsilniejszych przyczyn względnej słabości ekonomicznego rozwoju kraju, jego niezdolności współubiegania się z innerui narodami i jego teraźniejszego upadku. Dlatego komisya sądziła, że jedną z najpilniejszych potrzeb społeczeństwa jest reforma szkolnictwa w ogóle, reforma odpowiadająca potrzebom praktycznego życia³) Z tego jednak nie można wnioskowano zamiarach reakcyjnych sfer decydujących względeiri urządzenia szkół. W każdym razie i reakcya taka chwilowo jest możliwa. W każdym bowiem postępie naprzód, w rozwoju każdej idei można zauważyć chwilowe oscy-lacye, wahanie się Po pewnym ruchu naprzód często następujo pewien ruch wstecz. Nawet więc chwilowe cofnięcio się Szwecyi na raz obranej drodze w rozwoju szkół średnich, nie możo być uważane za wskazówkę stanowczego opuszczenia tej drogi. Rękojmią pod tym względem jest siła faktów, wymagania życia, potrzeby nowo-

^J) Klinghardt. Ncuo Jahrbflchcr. str. 533.

^a) Obecnio ministrom wyznań a zarazom oświecenia w Szwoeyi jest Ilammar* sckiGId, którego zapatrywania na tn kwosfcyą były przytoczono wyżćj.

³) Klinghardt ibidom. 334.