984502335

I OPIEKA NAD NIMI. 169

dnymi. W celu oddania tych ubogich na wyżywienie, odstępowano icli fabrykom, dopłacając jeszcze za ich karmienie. Całe ładunki okrętów takich dzieci wysyłano z Londynu do północnych przemysłowych hrabstw angielskich. Sposób, w jaki te dzieci mieszkały przy fabrykach i były zmuszane do pracy, był przyczyną częstego pojawiania się pomiędzy niemi silnych chorób epidemicznych, zagrażających całej miejscowej ludności. Stosunki te opłakane spowodowały prawo z 1802 r. mające na celu zabezpieczenie zdrowia i moralności uczniów i innych osób, zajętych w fabrykach bawełnianych i innych. Prawo powyższe zawiera w sobie zarodki przepisów, zawartych w następnych prawach fabrycznych i dotyczących granicy wieku dla pracujących w fabrykach, wyszczególniających fabryki, w których dzieci mogą pracować, warunek wykształcenia elementarnego, określenie ilości godzin pracy dziennej i wielkości odpoczynku.

Na zmianę stosunków pracy w fabrykach wpłynęła najprzód reforma parlamentu 1832 r., która pozbawiła arystokracyą i posiadaczy ziemskich wyłącznego przedstawicielstwa w Izbie niższej i następnie związki robocze (trade—unions), które zaczęły bronić interesów ludności roboczej. Powstało nowe prawo fabryczne 1833 r., dotyczące pracy dzieci i wyrostków.

Praca dzieci od 9 do 13 lat wieku nie powinna podług tego prawa przenosić 48 godzin tygodniowo i 9 g. dziennie. Wyrostki od 13 do 18 lat wieku nie mogą być zajęci w nocy od 8'/₂ g. w. aż do 5 '/₂ g. rano i w ciągu dnia nie więcej 12 godzin, z odpoczynkiem przynajmniej l‘/₂ g. Tygodniowe ich zajęcie nie powinno przenosić 69 g.

Przepisy tego prawa okazały się niewystarczajacemi, ponieważ fabrykanci zaczęli je obchodzić zapomocą systemu zmiany robotników. Rozwinęła się tymczasem w kraju agitacya za bilem dziesięcio-godzinnej pracy ustanawiającym normalny dzień pracy, do czego przyłączyła się agitacya partyi Chnrtistów. Rezultatem tych zabiegów było prawo z dn. 6 sierp. 1850 r., dotyczące czasu pracy nieletnich robotników i kobiet, którego przepisy mocą prawa z d. 20 sierp. 3 853 r. rozszerzono do dzieci. Prawa powyższe ograniczyły pracę kobiet i nieletnich do 10^l/_a g. dziennie i to ograniczenie pracy dziennej zostało pośrednio rozciągnięte do wszystkich dorosłych robotników, zajętych w przemyśle tkackim.

Wielką zasługą prawa fabrycznego 1833 r. było powołanie do życia inspektorów fabrycznych, którzy swą działalnością najskuteczniej się przyczynili do ścisłego przestrzegania przepisów ochraniających i do dalszego rozwoju prawodawstwa fabrycznego. Rozwój ten znalazł odpowiednie zakończenie w prawie fabrycznein i warsztatowem z dn. 27 maja 1878 r., uzupełnionem przez prawo z 25 sierp. 1883 r.

Prawo powyższe odnosi się do fabryk i warsztatów zatrudniających dzieci, nieletnich i kobiety. Wyłączają się z pod opieki pra-