984502229

1 OPIEKA NAD NIMI. 165

opieki nad położnicami; 14) powołanie do życia stowarzyszeń, mających na celu wykształcenie robotników; 15) spółdziałanie pracodawców w celu polepszenia położenia robotników; nakoniec 16) bardzo ważną jest działalność kościoła, w celu zbliżenia do siebie klas posiadających i pracujących—i usunięcia wzajemnego antagonizmu.

Klasy robotników przemysłowych.

Reforma społeczna klas robotniczych stosuje się mianowicie do 4 klas robotników przemysłowych: 1) do właściwych robotników fabrycznych, pracujących w zakładach przemysłowych, zatrudniających jednocześnie większą ilość robotników nie w własnych ich mieszkaniach, ale w przestrzeniach zamkniętych, przy przeważ-nem użyciu machin; 2) do robotników przemysłowych, wytwarzających we własnych mieszkaniach, na rachunek większych przedsiębiorców, produkta przemysłowe w większych ilościach dla spożycia ogólnego; 3) do robotników w kopalniach, zakładach górniczych, w warzelniach soli i w łomach kamieni i nakoniec 4) do robotników zajętych w innych większych przedsiębiorstwach przemysłowych, mianowicie w przemyśle budowlanym.

Osoby, zajęte w przedsiębiorstwach przemysłowych i otrzymujące wynagrodzenie za swą pracę, można podzielić na kate-gorye następujące: 1) osoby kierujące przedsiębiorstwem i dozorujące; do nicó należą: dyrektorowie towarzystw akcyjnych, zarządzający dobrami ziemskiemi. inżynierowie, werkmajstrzy, dozorcy w fabrykach i t. p.; 2) drugą kategoryą tworzą osoby pomocnicze dla stosunków handlowych i interesów rachunkowych, jakimi są: kasyerzy, buchalterzy, korespondenci i t. p. i nakoniec 3) trzecią kategoryą tworzą techniczni pracownicy ręczni, czyli robotnicy w znaczeniu ściślejszem. Pracownicy techniczni są albo robotnikami wykwalifikowanymi, uczonymi, albo nieuczonyini, prostymi wyrobnikami, wedle tego czy posiadają pewne zdolności, nabyte przez wykształcenie techniczne, albo żadnego takiego wykształcenia technicznego nie otrzymali, albo nakoniec są uczniami, którzy współdziałają przy produkcyi technicznej, ale obowiązani są przebyć umową o-znaczony czas nauki, ażeby zostać robotnikami wykwalifikowanymi i uczonymi. Podług wieku dzielą robotników fabrycznych na: dzieci t. j. osoby do ukończenia 14 lat wieku, robotników nieletnich, wyrostków, w wieku od 14 do 18 lub stosunkowo 16 lat i na robotników dorosłych mężczyzn lub kobiety.

Historyczny rozwój kwestyi robotniczej.

Kwestya robotnicza i wywołana przez nią potrzeba reformy społecznej jest płodem 19-go wieku. \V starożytności, w Grecy i i w Rzymie widzimy oligarchią pieniężną, opartą na posiadłości ziemskiej i wielkim kapitale, obok niej proletaryat wielkiej masy obywateli i niewolników. Zajęcia rzemieślnicze, pomimo zupełnej swobo-