8.Funkcje wykonawcze
Funkcje wykonawcze, to system który pełni kontrole nad procesami pozawczymi. Optymalizuje ich
działanie. Np. Planowanie , marzenia, ambicje, stawianie celów i ich realizacja.
Homunculus  hipotetyczny ludzik, który siedzi w naszym mózgu i steruje naszym działaniem.
Funkcje wykonawcze  płaty czołowe (przednia część kory, bruzda środkowa, biegun czołowy,
szczelina boczna)  (pierwszorzędowa kora ruchowa BA4, kora przedruchowa BA6 i 44, BA8,
BA9)
Uszkodzenie  niezdolność do planowanie, podejmowania decyzji.
Test kart Wisconsin  badany segreguje karty według reguły, której nie zna. Poznaje regułe dzięki
potwierdzeniom badacza. Kiedy badany pozna regułe, badacz ją zmienia. Badany nie potrafi
dostosować się do nowej reguły.
Perseweracja  nagminne popełnianie błędów
Wierza Hanoi  Tim Shallice, układanie wieży w jak najmniejszą liczbe kroków. Chorzy robią to
długo.
Test Stroopa  badani maja ogromne trudnosci z tym badaniem. Rozpoznawniae koloru czcionki
tekstu.
(Phineas Gage, pręt i Elliot wycieli mu mózg).
Metaanaliza Duncana i Owena  wskazuje na aktywacje kory obręczy i grzbietowo  busznej oraz
brzuszno-bocznej kory przedczołowej.
Uwaga Wykonawcza Posnera
Aktywacja-podtrzymywanie stanu gotowości
Orientacja- selekcja woilicjonalna i mimowolna
Wykonwacza- planowanie, wykrywanie będow, podejmowanie decyzji
Zadnie Eriksena, literki KKKHKKK, uwaga nie ogniskuje sie wyłacznie na celu, przetwarza też
dystraktory. Kiedy pojawia się konflikt przed decyzją dochodzi do udzialu uwagi wykonwaczej.
Zadnie Stroopa  Cohen, detektor wykrywa sytuacje, uwaga wykonwacza wzmacnia aktywacje
wezła koloru. Pojawiaja sie błedy ale sporadycznie.
Aktywacja obszaru grzbietowo-bocznego oraz przednia częśc obreczy.
Fan i wsp. Przeprowadzili 3 wersje stroopa i stwierdzili, że we wszystkich zadaniach konfliktowych
aktywowała sie przednia częśc oberęczy i kora przed czołowa po lewej stronie. Badania te pokazaly
również roznice w maksymalnych punktach aktywacji oraz istotna niezalezność pomiedzy kontrola
poznawcza w tych 3 zadaniach. Obala to koncepcje Posnera, jakoby jeden obszar mozgu
odpowiadal za rozstrzyganie konfliktów.
Nadzorczy system aktywacji ( SAS)
Teoria Shallice i Normana  przeprowadza on restrukturyzacje wykonywanego juz plany.
Z uszkodzonym mózgiem podobne zachowanie jak w stroopie i kartach.
Trzy etapy:
-konstrukcjan nowych przejsciowych schematów, strategii działani (pamięc
epizodyczna/długotrwała)
-przygotowanie schematów (pamieć operacyjna)
-ocena i weryfikacja (odrzucenia/albo realizacja)
Pamięć operacyjna Baddeley
Składa się z:
-pamięci podręcznej (bufor) - informacje wzrokowo-przestrzenne
-bufor epizodyczny
-centralny mechanizm wykonwaczy -poz
niej SAS- (koordynyje magazyny podrecze i manipuluje
reperzentacjami w tych buforach)
Co robi :
-ogniskuje uwage
-dzieli uwage na dwa konkurujace zadania
-przełacza uwage miedzy zadaniami
-integruje dzialanie obu pamieci
Sekwencje przypadkowe  Frith  aktywacja płatów przedczołowych/ grzbietowo brzusznych
platów czołowych.
Podobną aktywacje dostrzerzono w zadaniu n-wstecz.
Teori Koechlina
Teoria opozycyjna do Baddeley/Posnera, unika problemu homunculusa
Kaskadowy model procesów kontrolnych
Kontrola czciowo-motoryczna (podnoszenie słuchawki) proste czynnosci/niema konfliktów.
Im ścislejsza tym mniej kontroli poznawczej trzeba wyzowlic. Odwrotnie im bardziej wykonywane
zadanie odbiega od konkretnie porządanej reakcj wiecej potrzeba kontrli. (dzwoni fon/właczam tv)
Kontrola kontekstowa dodaje kontekst do wykonywanych zadan
Kontrola epizodyczna dodaje kontekst całej sytuacji do wykonywanego zdania
Kontrola ta musi zostac zintegrowana z obiema poprzednimi.
Każda kontrola znajduje sie w innej czesci kory. Im wyższego rzedu kontrola tym blizej lezy
bieguna czolowego.
Dowody:
-udział kory przedruchowej (wybór zachowanie)
-kora grzbietowo boczna przed ruchowa koduje zwiazek miedzy B-R
-kontrola epizodyczna aktywuje BA46
-w przypadku kontroli kontekstowje BA 6
Opisać znaczenie kory + rzucic okiem na ramki
9.Automatyzacja
Kontrola poznawcza  zdolnosc sytemu poznwaczefo do nadzorowania wlasnych procesow
poznawczych oraz kontrolowania ich przebiegu
Automatyzacja to nabywanie wprawy w zakresie czynnosci na wskutek treningu, czynnosci
poznawcze uwalniaja się spod kontroli poznaczej, przez co wykonywane są szybko i bez wysiłkowo
ale schematycznie.
Trening jednorodny  jedna i ta sama reakcja jest odpowiedzią na ten sam układ bodzćow
Trening niejednorodny  czesta zmiana kategorii bodzców przy zachowaniu tej samej reakcji
Balistyczność- raz rozpoczęta czynność musi zostać ukończona
Procesy wtórnia automatyczne  takie które wcześniej nie byly automatyczna, a nimi się stały
dzieki nabywaniu wprawy są intencjonalne i celowe. Np proces przeszukiwania pola zrokowego
Procesy pierwotnie automatyczne  takie które są bez wysiłkowe a na dodatke calkowicie
niezalezne od naszej woli, są nieintencjonalne. Np proces segregacji pola wzrokowego
Dziela sie na silnie i słabo automatyczne.
Teoria Schneidera i Shiffrina
Wykorzystali paradygmat podążania
Dwie klasy procesow poznawczych z rożny poziomem przetwarzania i kontroli
Dwie ściezki przetwarzania
1.z udziałem uwagi w krórej dochodzi do kontroli (głeboki poziom) podatny na przetarg
2.automatyczna z udziałem pamieci długotrwałej (nie podatne na modyfikacje) (płytki poziom)
Procesy kontrolowane dzielą sie na jawne (dostępne swiadomosci, nie wielka wydajność wolny
przebieg) zawoalowane (niedostępne swiadomosci, słabo modyfikowalne, szybki przebieg)
podlegaja zmiana na wskutek istrukcji badz automatyzacji.
Badanie z kartami potwierdzily istnienie procesow poznawczych automatycznych i kontrolowanych
automatyzacja wedłuch nich wymaga dlugotrwałego powtarzania
Fisk i Schneider stwierdzili, ze automatyzacja moze usprawnic wykonywanie takich
kontrolowanych czynnsci jak czujnosc czy koncentracja uwagi. Badania Kerkof i van der Schaaf
potwierdziły teorie kontiunuum na wymiarze procesów automatyzacji
Interakcja miedzy procesami kontrolowanymi i automatycznymi nie musi prowadzic do efektu
interferencji.
Teoira Logana
Efekt Stroopa  łatwiej jest nam zachamować narzucająca sie automatyczna rakcje gdy jest do tego
wiecej okazji. Siła automatyzjacji zalezy od proporcji odpowiedniego bodzca- swiadczy to o nie
całkowicie balistycznosci automatycznosci bodz
ców. Zależy rownież od kompetencji jezykowch.
Teoria rywalizaci egzemplarzy
procesy automatyczne
1.mogą byc uruchamiane i wykonywane nieintencjonalnie lub tez intencjonalnie
2.moga podlegać kontroli
3.nie pamiętamy co bylo przetwarzane
4.nie mozna ich zbadać
5.są bezwysiłkowe
egzemplarz  kodowany i przechowywany w postaci trwałej wiedzy. Składaja sie na niego cel
aktywnosci, bodz
ca związanego z realizacja tego celu oraz odpowiedzią na ten bodzieć. Taki
egzmenplarz jest zawsze odzwierciedleniem konkretnego elementu rzeczywistosci.
Nabywanie egzemplarza jest tożsame z nabywaniem wprawy. Poprawa w wykonywaniu czynności
w wyniku nabywania egzemplarza i jego wprawy zauwazalna jest gwałtownie na poczatku a potem
względnie na stałym poziomie. Egzmeplarzy nie można transferowac.
Dwie mozliwości przetowrzenia bodzca:
1.zastosowanie ogolnego algorytmu (proces automatyczny)
2.przetwarzanie informacji przez uwage ( kontrolowany)
Jesli przetarg wygra pamięć proces następuje automatycznie i pojawi sie zapis w postaci
efektywnosci przypisany do zastosowanego egzemplarza. Zwieksza sie waga egzemplarza Jesli
pamieć nie dysponuje egzemplarzem to przetarg wygrywa uwaga i bedzie to proces kontrolowany.
Problem z wykonywaniem zadan nie wynikaja z braku zasobów a raczej z braku egzemplarza.
Automatycznosc i kontrola nie sa przeciwienstwami na jednym kontinuum
Korzyści z automatyzacji
efekt przetargu miedzy szybkoscia a poprawnoscia wystepuje w zadaniach z presja czasu. Oparty na
zasadzie działania elastycznego filtra uwagi. Im płytszy poziom przetworzenia info tym szybszy i
mniej poprawny proces selekcji info. Głebiej tym lepiej, ale wolniej. W przypadku automatyzjacji
procesy poznawcze uwalniaja sie od swiadomosci, sa przetwarzane szybciej i poprawniej bez
zbednych kosztow i wysiłku
mogą wystąpic równiez negatywne efekty, trzy stadia automatyzacji
1.poznawcze (zrozumienie i przyswojenie instrukcji)
2.asocjacyjne (w wyniki treningu jednorodnego dochodzi do nabywania wprawy)
3.autonomiczne ( proces osiaga status automatycznego)
Deproceduralizacja  odwracanie automatyzjacji
Kiedy dochodzi do minimalnej zmiany warunkow odpowiedzi na bodzca niedostosowany
mechanizm automatyzacij reakcji bedzie wyzwalac reakcje automatyczna nieadekwatna do sytuacji
i bedzie prowadzic do błedu
Transfer negatywny  reakcja automatyczna utrudnia wykonywania innej czynnosci, ale nie
tozsamej z uprzenio wyuczona
Transfer pozytywny  reakcja automatyczna ułatwia wykonywanie czynnosci tożsamych z
wyuczona
Zadanie Stroopa
1.emocjonalny nazywanie koloru jakim napisano słowo kojarzące sie z lekiem albo sytuacja
negatywna
2.rozproszony nazwanie koloru obiektu wystepującego w towarzystwie wyrazu oznaczajacego inny
kolor
3.figuralny nazwanie figury stanowiacej tworzywo widocznej litery lub figury, a zignorowanie
figury głownej
4.kierunkowy na strzałke w góre nacisnac strzalke w dół i na odwrot
Sygnal stop
paradygmat w którym badani maja powstrzymywać sie od wykonywanej czynnosci w chwili
uslyszenia ustalonego sygnału
10.Uwaga percepcja i nie/swiadomośc
Velmans  proces jest swiadomy jesli człowie zdaje sobie sprawe z jego przebiegu i wie jakie mial
rezultaty
Baara  prcoes jest nieswiadomy kiedy nie wyzwala subiektywnego doswiadczenia i nie mozna go
zrelacjonowac i odtworzyc.
Bodziec podrogowy (sublimalny) to bodziec który ma wystarczająco silna stymulacje aby
pobudzic organy sensoryczne ale zbyt słaby aby mozna ja było swiadomie zauwazyc.
Marcel  nie mozna zaobserwowac przebiegu nieswiadomego przetwarzania informacji
bezpośrednio, mozna natomiast je analizowac na podstawie efektów posrednich. Np efekt synonimu
np w kanale ignorowany
Cheesman i Merikle postuluja, ze nie można definitywnie stwierdzić czy bodziec w kanale
ignorowanym np synonim jest przetwarzany swiadomie czy nie. Badani moga przetwarzac bodzieć
swiadomie ale go poprostu nie pamietac.
Efekt nieuświadomionej podpowiedzi  Mendelsohn osoba nie zdaje sobie sprawy z obecnosci
bodca który widocznie wpływa na jakośc wykonania jego zadania. Wielkosc tej popdpowiedzi
zalezy od modalnosci sensorycznej
Rock i Mack  zadanie z krzyżem  bodze przetwarzane na peryferiach sa przetwarzane słabo i na
niski poziomie.
Lackner i Garrett  komunikaty w kanałach  stwierdzili, ze badani wykorzystuja wskazowki ale
nie potrafia ich odpamietac.
Holender  uzyskał wyniki jak wyrzej  ze wzgledu na rozbierznosc czasowa w prezentowaniu
bodzca nie jasny komunikat nie mogl pomoagac w realizacji zadania. Bodziec nie jasny w
ignorowanym kanale został nieswiadomie przetworzony i na jego podstawie zbudowany została
trwała reprezentacj które juz mogła pomoc.
Dallas i Merikle badali synonim w ignorowanym kanale. Synonim spowalnia reakcje ale nie
widomo dla czego.
Synonim może wywoływac reakcje skórno galwaniczna - Corteen, Von Wright, Anderson Stenman
Prymowanie
Poprzedzanie ma miejsce wtedy gdy bodziec zwany pryma wpływa na przetwarzanie bodca
docelowego nastepujacego po prymie.
Repetytywne  polega na krotkiej ekspozycji tego samego bodzca przed tym zanim zostanie
przetwrzony
sematyczne  polega na ekspozycji bodzca który nie jest identyczny ale jest znaczeniowo
powiazdany np bibliotek- ksiegozbiór. Pryma moze byc synonimem (słowo)
pozytywne  jesli pryma przyspiesza przetwarzanie (torowanie)
negatywne - jesli spowalani przetwarzanie
podprogowe  bodziec prymujacy wyswietlany jest badzo krótko od kilku do kilkudziesieciu ms a
mimo to zauwazamy zmiane w zachowaniu mozemy nazwac ten prym podproowym lub
sublimalnym.
peryferyczny  jesli trwa dlugo i jest intensywny a badany dalej nie zdaje sobie sprawy z jego
oddzialywania
afektywne  z wykorzystaniem emocjonalnie nieobojetnych twarzy np smutnych lub
usmiecheniteych
Sekwencja
prym-->maska-->bodzec-->reakcja
1.pryma trwa bardzo krótko chyba ze rezygnujmey z efektów sublimalnych
2.po prymie wyswietlana jest maska np xxx albo gwiazdki zapobiega to utrzymania sie sladu bodca
3.po masce wyswiatlamy własciwy bodziec docelowy
4.po bodzcu nalezy zareagowac
można uzywać niesekwencyjnego prymowania gdzie pryma prezentowana moze byc na długo
przed bodzcem docelowym
Trudny problem badawczy odnosci sie do przezywanych przez człowiek wrażen subiektywnych.
Nie da sie ich wyjaśnic za pomoca neuronauk
A
atwy problem to problemy dotyczace wyjasnainia mechanizmow funkcjonowania mózgu.
Neuronalne korelaty swiadomosci to pierwszy krok to zrozumienia swiadomosci. Ustalenie czy i
jakie porcesy towarzysza swiadomem spostrzeganiu NCVA
Współzawodnictwo siatkówek  jezeli kazdemu oku przedstawimy inny bodziec to zamiast widziec
nakaldajacego sie obrazu widzimy naprzemiennie kazdy.
Maskowanie wsteczne  maska pojawia sie krotko po wyswietleniu bodzca
Maskowanie wzorem - maska ma okreslona strukture, zwykle podobna do bodzca maskowanego
zjawisko metakontrastu  złuzy do zredykowania widzialnosci obiektu, po maskowanym bodzcu
wyswietla sie swego rodzaju ramke, wewnetrzny kontur maski który przylega mniej lub bardziej do
zewnetrznego konturu bodzca. poprzedzajacego
Prymowanie reakcji ruchowej technika polegajaca na prezentowaniu bodzca prymujacego który
wywołuje reakcje ruchowa.
Neumann i Klotz wyswietlali badanemu pare figur kwadrat i diament, jesli figura cel znajdowała sie
po tej samej stronie co bodziec zasadniczy to reakcje były szybsze. Jesli lezały po tej samej stronie
to wyzwalalo reakcje jezeli po przeciwniej wymagał wyhamowania rakcji i rozpaczecia druga reka.
Prymowanie semantyczne - Dehaene  pokazywana liczby o 1 do 9 bez 5 badani mieli reagowac
jedna reka jesli liczby sa mniejsze niz 5 lub druga jesli sa wieszke. Liczby były poprzedzane
słowem lub cyfra a pozniej ja msakowali. Jesli prymujaca cyfra jest tej samej kategorii co docelowe
liczby reakcja jest szybsza. Dochodzi do nieswiadomego rozpznania i kategoryzacji .
Zjawisko stłoczenia  litera w otoczeniu innych liter jest trudniejsza do zidentyfikowania ( krzysz i
litery)
He, Cavanagh i Introligator wykazali, ze słoczenie nie dochodzi na poziome V1, za zajwisko
stłoczenia odpowiada przestrzenna rodzielczosc uwagi, do identyfikacji bodzca wymagane jest
wywołanie go przez uwage, musi sie on znalezc w ognisku uwagi, jesli sa obok niego inne obiekty
identyfikacja jest nie mozliwa, widzimy je ale nie mozemy wyłowic tego konkretnego obiekru i go
przetworzyc
przestrzenna rodzielczosc uwagi to wielkosc jak duzy moze byc minimalny obsza pola widzenia
który obejmuje uwaga. Wieszky oznacza mniejszy obszar i na odwórt
11.
Fotyzm- wrażenia swietlne bez bodzca/moga byc wywoływane mechanicznie/elektrycznie
halucynajce  zaburzenie, cechuje sie doznawaniem wrażen wizualnuch bez bodzca
powidoki  pozorne obrazu po silnym pobudzeniu jednym bodzcem/ plamy po słoncu (barwne)
kolor dopełniajacy  zmieszany z danym kolorem da bialy
powidok ruchu  tak jak powidoki tylko ze na wskutek ruchomego bodzca, powidoko przesuwa sie
w przeciwna strone do ruchu wczesniejszej stymulacji
Podejscie lokalistyczne
Christof Koch  każde swiadome doznanie oznacza aktywacje konkretnych neuronów w
okreslomnych obszarcha mózgu
Badania przeciwko swiadomemu
halunki  nie ma stymulacj a widzimy i jest aktywnosc
Przetwarzanie bodzcow przez kore V1 nie gwarantuje swiadomego spostrzegania
He Cavanagh introligator  stłoczenie bodzca powoduje niemoznosc jego identyfukacji
Blake i Cormack  kora V1 przetwarza dane i wie skad one pochodza ale człowiek nie potrafi
rozróznic z ktorego oka pochodza bodzce
Sheinberg i Logothesis  V1 i współzawodnictow siatkówek, trenowano małpy tak aby wskazywały
który z dwóch bodzców widza wa danej chwili. Rejestrowano aktywnosc kory i jej aktywnosc nie
zalezy od bodzca które widza małpy
Ressa i Heegera  zmiana kontrastu kraty  wykrtyto korelacje v1 v2 v3 bez zwiazku z fizycznymi
cechami bodzca
Heynes i Rees  lewe oko widzi czerwono czarna krate krencono sie w prawo natomiast prawe
widzi niebiesko czarna w ta sama strone, nastepował spontniczne przełaczanie sie widkoku miedzy
jedna a druga co kilkanascie sekund, taki wynik.
Badania te nie wskazuja na siedlisko swiadomego widzenia dzieki korze V1.
Badania za swiadomym
Zjawisko stałosci wielkosci  Murray  dwie kule w kamiennej uczliczce  nasz system szacuje
wielkosc przedmiotu nie na podsrawie obrazu na siatkowce lecz bierz pod uwage 3d kontrast.
Aktywacja kory v1 pokazuje ze pozornie wieksza kula wywoluje wieksza aktywacje. Nasze
subiektywne odczucia wzrokowe koreluja z aktywnoscia kory.
Ffytche  badania fmri pokazały ze halucynacja odpowiadala aktywacji w takich samych miejsca
gdyby badany widzial.
Tootell  wykorzystanie powidoków  widzac aktywacje MT/V5/ v4 tak długo jak widac powidoki
Synastezja  zaburzenie percepcyjne, osoba doznaja wrazen np barwy kiedy słyszy dzwiek
Podejscie globalistyczne
Susan Greenfield  swiadomosc to rozporszona aktywnosc zalezna od tego co aktualnie
spostrzegamy
Rossion  u osob slepowidzacy zarejstrowanao aktywnosc drogi brzusznej
Dehaene  aktywnosc kory nawet przy maskowanych bodzcach
Nakamura  słowa w dwóch japonski jezykach  wykorzystanie prymu repetetywnego skraca czas
reakcji mimo roznych zapisow  aktywnosc bruzdy potyliczno skroniowej po lewej stonie
Pobudzenie jakiegos osrodka korowego samo w sobie nie tworzy swiadomego perceptu
Moutoussi i Zeki  zadanie z twarza  przy krotkiej prezentacji badany widzial zołta plamke pole
twarzy jednak zareagowało ale bardzo słabo.
Swiadomosc a uwaga
zjawisko slepoty uwagowej
zjawisko stłoczenia
Koch i Tsuchiya  zadanie z mrugnieciem uwagowym  mimo mocnego skupienia ogniska uwagi
czasem bodzcce nam umykaja
rtym gamma 30-80hz
12.
Repreznetacje moga byc trwałe i nietrwałe
dwa podejscia ralistyczne i konstruktywistyczne
realistyczne  reprezentacje sa wiernym odzwierciedleniem rzeczywsitosci
konstruktywistyczne  przywoływana i budwana w momencie spostrzegania obiektu
Eysenck i Keane  reprezentacje (analogowe)- obrazy, model mentalne ) i zbiory w formie sadow
czy twierdzen
Teoria Kosslyna  powierzchniowe i głebokie  głębokie reprezentacje są wzorcami zapisanymi w
pamieci długotreaej i na ich podstawie budujemy reprezentacje powierzchniowe w momencie
potrzeby.
Ekwiwalencja reprezentacji  preceprcja i wyobraznia maja analgiczne wyniki swojej pracy, tzn to
co jest wynikem precepcji czesto jest tozsame z wynikiem wyobrazni jednak na tej podstawie nie
mozna wnioskowac, ze oba mechanizmy dzialaja tak samo, np zegarek elek. I nakrecany, ta sama
godzina inny sposób dzialania.
Rotacje mentane