MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Halina WÅ‚odarczyk
Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich
ręcznie sterowanych 743[04].Z2.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Maria Michalak
mgr in\
. Ewelina Åšmiszkiewicz
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Halina WÅ‚odarczyk
Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[07].Z2.03
 Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu rękodzielnik wyrobów włókienniczych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Wiadomości podstawowe 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 19
4.1.3. Ćwiczenia 19
4.1.4. Sprawdzian postępów 20
4.2. Wykonywanie dzianin na szydełkarkach ręcznie sterowanych 21
4.2.1. Materiał nauczania 21
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 31
4.2.3. Ćwiczenia 31
4.2.4. Sprawdzian postępów 33
5. Sprawdzian osiągnięć 34
6. Literatura 39
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o sposobie wytwarzani dzianin
na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych.
W poradniku znajdziesz:
- wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć ju\
ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
- materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia zało\
onych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,
- zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy ju\
opanowałeś określone treści,
- ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
- sprawdzian postępów,
- sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań, zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,
- literaturę uzupełniającą.
Je\
eli udzielenie odpowiedzi na niektóre pytania lub wykonanie niektórych ćwiczeń
sprawi Ci trudności zawsze mo\
esz zwrócić się o pomoc do nauczyciela.
743[04].Z2
Wyroby dziane
743[04].Z2.01
Wykonywanie podstawowych form konstrukcyjnych dziewiarskich wyrobów odzie\
owych
743[04].Z2.02
Wykonywanie ręczne dzianin
743[04].Z2.03
Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych
743[04].Z2.04
Wykonywanie dziewiarskich wyrobów odzie\
owych
743[04].Z2.05
Naprawa, renowacja I konserwacja dzianin I dziewiarskich wyrobów odzie\
owych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- przestrzegać przepisów bhp,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii i przepisami bhp,
- klasyfikować surowce włókiennicze,
- rozró\
niać sploty dziewiarskie,
- przygotowywać przędzę do dziania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 wyjaśnić budowę i zasady działania maszyn dziewiarskich ręcznie sterowanych,
 scharakteryzować zasady formowania oczek dzianiny,
 określić obszar pracy falowarki, szydełkarki płaskiej oraz osnowarki,
 określić zastosowanie dziewiarskich splotów maszynowych,
 scharakteryzować technologie wytwarzania dzianin na maszynach ręcznie sterowanych,
 zaplanować proces technologiczny wykonywania dzianin na maszynach dziewiarskich
ręcznie sterowanych,
 przygotować surowce do wytwarzania dzianin,
 dobrać parametry dzianin,
 obsłu\
yć maszyny i urządzenia zgodnie z instrukcjami obsługi,
 wykonać dzianiny o ró\
nych splotach na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych,
 skontrolować przebieg procesu wytwarzania dzianin,
 rozpoznać i usunąć powstałe wady,
 zdjąć elementy wyrobów dzianych z maszyn,
 sporządzić dokumentację wytworzonych dzianin,
 wykonać czynności związane z konserwacją i magazynowaniem wyrobów dzianych,
 dokonać konserwacji maszyn i urządzeń,
 zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo\
arowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Wiadomości podstawowe
4.1.1. Materiał nauczania
Charakterystyka dzianin
Oczka powiÄ…zane ze sobÄ… tworzÄ… dzianinÄ™. Dzianiny dzielÄ… siÄ™ na dwie zasadnicze grupy:
rządkowe i kolumienkowe. W dzianinach rządkowych oczka są formowane wzdłu\
rządków
z jednej lub wielu nitek. W dzianinach kolumienkowych oczka są formowane wzdłu\

kolumienek z jednej lub kilku układów równoległych nitek, czyli z jednej lub wielu osnów
rys. 1a,b przedstawia dzianiny rządkowe wytwarzane w postaci płaskiej, rys. 2 a, b w postaci
rękawa, rys. 1a i rys. 1b z jednej nitki, rys. 2b z czterech nitek.
a) b)
Rys. 1. a b Dzianiny rzÄ…dkowe [5]
a) b)
Rys. 2. a b Dzianiny rzÄ…dkowe [5]
gdzie: 1, 2, 3, 4  nitki.
W dzianinach kolumienkowych z jednej nitki osnowy oczka mogą być tworzone tylko
wzdłu\
jednej kolumienki lub kolejno w coraz to wy\
szym rzÄ…dku w wielu kolumienkach.
Liczba nitek w osnowach mo\
e być ró\
na i mo\
e wynosić od kilkunastu do kilku tysięcy nitek
w zale\
ności od wzoru tworzonej dzianiny i charakterystyki technicznej maszyny. Dzianiny
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
kolumienkowe wytwarza siÄ™ na osnowarkach. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z jednej
osnowy przedstawia rys. 3. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z dwóch osnów przedstawia
rys. 4.
Rys. 3. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z jednej osnowy [5]
Rys. 4. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z dwóch osnów [5]
Dzianiny mogą być wytwarzane jako metra\
owe w postaci płaskiej lub rękawa oraz jako
wyroby odpowiednio ukształtowane w postaci wyrobów odpasowanych lub półodpasowanych
lub elementów tych wyrobów.
Splot dziewiarski  jest najmniejszym elementem budowy dzianiny, utworzonym przez
charakterystyczne dla danego splotu połączenie oczek lub przeploty przędz, powtarzającym
się w określonym porządku wzdłu\
rządków i wzdłu\
kolumienek. Splot charakteryzuje siÄ™
określonym raportem.
Raport splotu R jest to najmniejsza liczba oczek w rządku lub kolumience, po której
powtarza siÄ™ porzÄ…dek tworzenia oczek.
W raporcie splotu rozró\
nia siÄ™ raport rzÄ…dkowy Rr i raport kolumienkowy Rk.
Raport rządkowy Rr jest to liczba rządków oczek w wysokości raportu, którą określa się
wzdłu\
linii kolumienek.
Raport kolumienkowy Rk jest to liczba kolumienek oczek w szerokości raportu, którą
określa się wzdłu\
linii rządków.
W dzianinach wzorzystych nale\
y rozró\
nić raport lub raporty splotów składowych i raport
ogólny wzoru dzianiny charakteryzowany określoną szerokością S(Rk) i wysokością H (Rr).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
W skład ogólnego raportu wzoru dzianiny mogą wchodzić ró\
ne sploty, a tak\
e dzianiny
o danym splocie mogą charakteryzować się ró\
nymi raportami wzoru.
Kolejne raporty wzoru mogą układać się wzdłu\
jednego rzadka lub mogą być
przesunięte względem siebie o kilka rządków. Przykłady uło\
enia raportów wzorów pokazuje
rys. 5.a,b.
a) b)
Rys. 5 a i b. Przykłady uło\
enia raportów wzorów [5]
gdzie:
a  kolejne raporty wzoru układają się wzdłu\
jednego rzÄ…dka,
b  kolejne raporty wzoru przesunięte względem siebie o kilka rządków.
Podział dzianin według rodzajów splotów i według przeznaczenia
Dzianiny rządkowe i kolumienkowe według stopnia zło\
oności budowy splotu i wyglądu
zewnętrznego dzielą się na: gładkie i wzorzyste.
Dzianiny gładkie charakteryzuje ujednolicona wyrównana gładka powierzchnia. Odnosi
się to zarówno do struktury dzianiny jak i do jej barwy.
Dzianina wzorzysta  to dzianina jedno- lub wielobarwna o widocznym wzorze barwnym
lub strukturalnym.
W ka\
dej z dwóch głównych grup dzianin wyró\
nia siÄ™ sploty podstawowe, pochodne
i wzorzyste.
Sploty podstawowe  to najprostsze sploty zbudowane z oczek o jednakowej, typowej
budowie.
Sploty pochodne  to proste sploty o zwiększonych raportach względem raportów
splotów podstawowych, tworzone przez poszerzenie raportu kolumienkowego lub
rządkowego oraz przez łączenie ró\
nych splotów podstawowych.
Sploty wzorzyste  charakteryzujÄ… siÄ™ bardziej skomplikowanÄ… budowÄ…, chocia\
stopień
jej zło\
oności mo\
e być ró\
ny. Powstają one najczęściej przez zmianę kształtu oczek
charakterystycznych dla splotów podstawowych i pochodnych lub przez wprowadzenie do
tych oczek dodatkowych nitek w postaci wątku, pętli, okrywy włókiennej, pętelkowej itp.
Efekty wzorzyste w dzianinach uzyskuje się w ró\
ny sposób, np. przez:
 wprowadzanie przędz o ró\
nych barwach, grubościach lub przędz z ró\
nych surowców
do dzianin o splotach podstawowych i pochodnych.
 okresowe wyłączanie lub ciągłą przemienną selekcję igieł na maszynie podczas
wytwarzania dzianiny  powstajÄ… wtedy dzianiny \
akardowe.
 łączenie w ró\
ny sposób splotów podstawowych:
1. przewieszanie (przekładanie) wierzchołków lub podstaw oczek  dzianiny rządkowe
a\
urowe,
2. nabieranie oczek  dzianiny nagraniowe,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
3. wzajemne krzy\
owanie i przemieszczanie oczek,
4. wprowadzanie do dzianiny nieprzerobionej w oczka przędzy wątku lub tez luz
nych
włókien tworzących okrywę futerkową  dzianiny wątkowe, podbiciowe, futerkowe,
5. tworzenie na powierzchni dzianiny pętli przez wydłu\
enie podstaw lub łączników
oczek  dzianiny welurowe, pluszowe.
Podział dzianin rządkowych według splotów
W grupie dzianin rzÄ…dkowych splotami podstawowymi sÄ…:
- lewoprawy Lp,
- dwuprawy Dp,
- dwulewy Dl.
Splot lewoprawy  charakteryzuje siÄ™ najprostsza budowÄ… i najmniejszym
sprowadzającym się do jednego oczka raportem. W splocie tym wzdłu\
rządków i wzdłu\

kolumienek występują obok siebie oczka uło\
one tÄ… samÄ… stronÄ…: prawÄ… po prawej stronie
dzianiny i lewÄ… po stronie lewej. NaprÄ™\
enia w przędzy wynikające z procesu dziania i jej
przeplotu w tym splocie powodują zwijanie się brzegów dzianiny. Rządki zwijają się na
zewnÄ…trz prawÄ… stronÄ… oczek, a kolumienki  lewÄ…. Splot ten charakteryzuje siÄ™ du\
Ä…
skłonnością do spruwania ( lecenia ) oczek. Splot lewoprawy przedstawia rys. 6.
Rys. 6. Splot lewoprawy [5]
Splot dwuprawy  tworzą dwa  uszeregowane obok siebie wzdłu\
rzÄ…dka oczka,
z których jedno jest uło\
one stroną prawą, a drugie obok  stroną lewą. Powtarzalność tego
raportu sprawia, \
e w dzianinie obok siebie występują na przemian: jedna kolumienka oczek
uło\
onych stroną prawą i druga  uło\
onych stroną lewą. Przeplot przędzy w tym splocie
i wynikajÄ…ce z niego naprÄ™\
enia w przędzy powodują zbli\
anie siÄ™ i wzajemne zachodzenie
na siebie kolumienek oczek. Po obu stronach dzianiny widać głównie kolumienki prawej
strony oczek  stÄ…d nazwa splotu  dwuprawy. Kolumienki lewej strony oczek sÄ… widoczne
tylko po rozciągnięciu dzianiny wzdłu\
rządków. Dzianina ta nie zwija się wzdłu\
brzegów,
nazywana jest dzianiną ściągaczową. Splot dwuprawy przedstawia rys. 7.
Rys. 7. Splot dwuprawy [5]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Splot dwulewy  tworzÄ… dwa oczka 1 i 2 przeplecione jedno nad drugim w tej samej
kolumience i uło\
one względem siebie przeciwnymi stronami: jedno stroną prawą, drugie nad
nim stroną lewą. Przez powtarzalność tego raportu w dzianinie występują przemiennie dwa
rządki oczek: jeden rządek oczek uło\
onych stronÄ… prawÄ…, drugi nad nim  lewÄ…. DzianinÄ™
wykonanÄ… tym splotem charakteryzuje du\
a puszystość, dobra ciepłochronność i du\
a
rozciągliwość wzdłu\
kolumienek. Dzianina nie zwija siÄ™ na brzegach, po obu stronach
widoczne sÄ… Å‚uki lewej strony oczek  stad nazwa dzianiny dwulewa. Splot dwulewy
pokazano na rys. 8.
Rys. 8. Splot dwulewy [5]
Dzianiny o splotach pochodnych
W grupie dzianin lewoprawych splotem pochodnym jest splot powstały przez połączenie
dwóch splotów lewoprawych i rozsuniętych (oddalonych i przesuniętych względem siebie)
kolumienkach oczek. Podstawy oczek jako łączniki jednego splotu układają się po lewej
stronie oczek splotu drugiego. Rys. 9. przedstawia splot pochodny.
Rys. 9. Splot pochodny [5]
Splot interlokowy  jest połączeniem dwóch splotów dwuprawych. Powstaje on przez
uło\
enie naprzeciwko siebie dwóch splotów dwuprawych przesuniętych wzdłu\
rzÄ…dka
o jedno oczko względem siebie. W wyniku tego przesunięcia otrzymuje się dzianinę
dwuprawą dwuwarstwową, w której wszystkie oczka uło\
one sÄ… naprzeciwko siebie lewymi
stronami do środka dzianiny, a prawe strony oczek tworzą zewnętrzną powierzchnię dzianiny.
Dzianina ta nie zwija siÄ™ na brzegach i dlatego jest Å‚atwa w krojeniu i konfekcjonowaniu.
Splot interlokowy pokazano na rys. 10.
Rys. 10. Splot interlokowy [5]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
 Dzianinami a\
urowymi nazywamy dzianiny z nieprującymi się (trwałymi) prześwitami
(a\
urami). Efekty a\
urowe w dzianinach rzÄ…dkowych uzyskuje siÄ™ przez:
a) okresowe przerywanie ciągłości kolumienek w wyniku dołączania (przez przekładanie)
określonych wzorem kolumienek oczek do kolumienek sąsiednich lub dalszych,
a następnie ponownego tworzenia oczek w tych kolumienkach (rys. 11. a),
b) okresowe przerywanie ciągłości rządków uzyskiwane przez zawieszanie (jako wynik
przekładania) podstaw oczek z rządka przerywanego z wierzchołkami sąsiednich oczek
w wy\
szych (póz
niej wykonanych) rzÄ…dkach  dzianiny te nazywa siÄ™ ananasowymi
(rys. 11. b),
c) połączenie obu wymienionych sposobów.
Kształt i wielkość a\
urowych prześwitów mogą być ró\
ne. Ró\
ne te\
mo\
e być
rozmieszczenie a\
urów na powierzchni dzianiny. Najczęściej są to dzianiny lewoprawe,
dwuprawe i dwuprawe pochodne, rzadziej dwulewe.
a) b)
Rys. 11. a.b. Dzianiny rzÄ…dkowe a\
urowe [5]
Podział dzianin kolumienkowych według splotów
Kolumienkowe sploty podstawowe ró\
nią się długością łączników pomiędzy dwoma
sąsiednimi oczkami tworzonymi z jednej nitki osnowy i układem tych oczek względem siebie.
Są to następujące sploty:
- łańcuszek,
- trykot,
- sukno,
- aksamit,
- atłasy.
Dzianiny o tych splotach mogą być wykonywane jako lewoprawe i dwuprawe. Dzianiny
lewoprawe sÄ… wytwarzane na osnowarkach jednogrzebieniowych, a dwuprawe na
dwugrzebieniowych. Wszystkie sploty podstawowe mogą być zbudowane z oczek otwartych,
zamkniętych lub łącznie z obu rodzajów oczek, uzyskując odpowiednio nazwę splotu
o oczkach otwartych, zamkniętych lub mieszanych. Podstawowe sploty kolumienkowe
przedstawiajÄ… rys. 12, 13, 14, 15 i 16.
Rys. 12. A
ańcuszek [5]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Rys. 13. Trykot [5]
Rys. 14. Sukno [5]
Rys. 15. Aksamit [5]
Rys. 16. Atłas [5]
Podstawowe parametry strukturalne dzianin:
- długość przędzy w pojedynczym oczku l (mm),
- wymiary płaskie oczka  wysokość rządka oczka B(mm) i szerokość kolumienki oczek
A(mm),
- ścisłość rządkowa Pr, kolumienkowa Pk, powierzchniowa Prk,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
- współczynnik kształtu oczka K,
- wrobienie rzÄ…dkowe Wr i kolumienkowe Wk,
- zapełnienie dzianiny.
PodstawowÄ… cechÄ… strukturalna wynikajÄ…cÄ… z rodzaju splotu, a tak\
e struktury przędzy,
jest spruwalność dzianin.
Długość przędzy w pojedynczym oczku l (mm) określonego splotu dzianiny powinna być
odpowiednio dobrana do grubości i rodzaju przędzy, z której ma być wytworzona dzianina.
lw
l = [mm]
n
lw  długość odcinka przędzy wrobionego i zmierzonego np. w czasie jednego lub wielu cykli
maszyny,
n  liczba oczek powstałych z odcinka przędzy lw.
Długość wrobionej w oczko przędzy l na danej maszynie dziewiarskiej zale\
y od
wielkości kilku parametrów technologicznych:
- grubość, budowa i napięcie wstępne przędzy oraz prędkość jej podawania,
- numer uiglenia maszyny i grubość igieł,
- głębokość spychania igieł i odległość między krawędziami ło\
ysk,
- siła i prędkość odbioru dzianiny.
Wymiary oczek i ścisłość dzianiny
Jako jednostkę długości przyjmuje się najczęściej 100 mm, stąd:
102 102 104
Pr = Pk = Prk =
B A A Å" B
; ;
gdzie:
B  wysokość rządka w mm,
A  szerokość kolumienki w mm.
Współczynnik kształtu oczka
A Pk
k = =
B Pr
W większości u\
ytkowych dzianin rządkowych i kolumienkowych wartość k zawiera się
w granicach 0,66  0,85
Wrobienie przędzy w dzianinie
l l
Wr = Wk =
A B
; ;
Na podstawie wartości tych wrobień mo\
na przewidywać przybli\
one wymiary oczek po
relaksacji w dzianinach o danej długości przędzy w oczku, a tak\
e obliczyć długość przędzy
Lw w próbce dzianiny lub w wyrobie oraz szerokość S i długość L dzianiny.
Lw = wr Å" A Å" a Å" b Lw = wk Å" B Å" a Å" b
lub
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
l Å" a l Å" b
S = L =
wr wk
; ;
gdzie:
a  liczba oczek w szerokości dzianiny,
b  liczba oczek w długości dzianiny.
Dzianiny rządkowe są wytwarzane na maszynach szydełkujących i falujących,
kolumienkowe na maszynach osnowowych.
Dzianiny rządkowe mogą być jednoło\
yskowe  jednostronne i dwuło\
yskowe 
dwustronne. Dzianiny jednoło\
yskowe są wytwarzane na maszynach z jednym układem
igłowym  ło\
yskiem; dwuło\
yskowe  na maszynach z dwoma układami ło\
yskowymi.
Maszyny dziewiarskie dzieli siÄ™ na:
 szydełkarki,
 osnowarki,
 falowarki.
Ka\
dą z klas dzieli się na dwie grupy: płaskie i cylindryczne, a te z kolei dzieli się na
dwie podgrupy: jedno- i dwuło\
yskowe lub jedno- lub dwugrzebieniowe.
Szydełkarki pracują metodą szydełkowania jednostopniowego lub dwustopniowewgo.
Metodą szydełkowania jednostopniowego wytwarzane są dzianiny o splocie
lewoprawym, dwuprawym i dwulewym na maszynach jednoło\
yskowych i płaskich
dwuło\
yskowych.
Metodą szydełkowania dwustopniowego są wytwarzane dzianiny i splocie dwuprawym
i interlokowym na maszynach dwuło\
yskowych. Metoda ta polega na kolejnym tworzeniu
oczek, najpierw na igłach jednego układu, a następnie z pewnym opóz
nieniem wynoszÄ…cym
kilka igieł na igłach drugiego układu.
Dla bli\
szego scharakteryzowania maszyny nale\
y podać jej wielkość i numer uiglenia.
Wielkość maszyny charakteryzują:
- w maszynach płaskich  długość robocza ło\
ysk,
- w maszynach cylindrycznych  średnica cylindra.
Numer uiglenia Nu określa liczbę igieł a więc podziałek uiglenia tu zawartych
w jednostce długości grzebienia lub ło\
yska igłowego.
l
Nu =
tu
gdzie:
l  jednostka długości,
tu  podziałka uiglenia.
Podziałką uiglenia nazywa się odległość pomiędzy osiami symetrii dwóch sąsiadujących
igieł znajdujących się w układzie igłowym maszyny (ło\
ysku lub grzebieniu), a więc jest to
suma grubości poprzecznego przekroju igły oraz odległości pomiędzy igłami.
tu= d+´
gdzie:
d  grubość igły,
´  odlegÅ‚ość miÄ™dzy igÅ‚ami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Dla maszyn w których igły są osadzone względem siebie równolegle, podziałka uiglenia
jest wielkością stałą. Wyznaczanie podziałki uiglenia dla maszyn płaskich obrazuje rys. 17.
Rys. 17. Wyznaczanie podziałki uiglenia dla maszyn płaskich [3]
Współzale\
ność numeru uiglenia i grubości przędzy
Z numerem uiglenia maszyny wiÄ…\
ą się wymiary poszczególnych elementów
bezpośrednio biorących udział w procesie formowania oczek. Jeśli wy\
szy jest numer uiglenia
(dla określonego systemu numeracji), to cieńsza jest igła i płaszczka oraz mniejsze są
odległości między igłami. Aby zapewnić prawidłowe warunki przerobu, nale\
y przestrzegać
zasady, \
e na maszynie określonego numeru uiglenia mo\
e być przerabiana przędza o takiej
grubości, aby mogła się swobodnie zmieścić między płaszczką lub \
eberkami Å‚o\
yska a igłą,
tzn. powinien być spełniony warunek
´ e" f Å"· [mm]
gdzie:
´  odlegÅ‚ość miÄ™dzy pÅ‚aszczkÄ… lub \
eberkami a igłą w punkcie jej styku z przędzą,
·  współczynnik nierównomiernoÅ›ci przÄ™dzy,
f  grubość przędzy w stanie ściśniętym.
Zasadnicze elementy współpracujące przy formowaniu oczka
Igły
Budowę igły języczkowej jednostronnej stosowanej w szydełkarkach płaskich
przedstawia rys. 18.
Rys. 18. Budowa igły języczkowej [5]
gdzie:
1  trzon igły,
2  haczyk (główka),
3  języczek z osią,
4  kolanko,
5  stopka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Igła haczykowa umo\
liwia przeciąganie przędzy przez oczko po wciśnięciu ostrza
haczyka do wycięcia w trzonie igły. Igły haczykowe w szydełkarkach wykonują w maszynach
przewa\
nie ruch razem, rys. 19. przedstawia igłę haczykową.
Rys. 19. Igła haczykowa [5]
Igły języczkowe posiadają charakterystyczny element  języczek słu\
Ä…cy do zamykania
haczyka podczas przeciągania przędzy przez oczko, rys. 20 przedstawia igłę języczkową.
Rys. 20. Igła języczkowa [5]
Igły dwudzielne  do zamykania haczyka słu\
y pręcik prowadzony wewnątrz trzonu igły
(igła rurkowa)  rys. 21.
Rys. 21. Igła dwudzielna  rurkowa [5]
Igłę suwakową  przedstawia rys. 22.
Rys. 22. Igła suwakowa [5]
Igły pręcikowe wykorzystywane są przy tworzeniu splotów zło\
onych, najczęściej
pluszów dziewiarskich, rys. 23. przedstawia igłę pręcikową.
Rys. 23. Igła pręcikowa [5]
Igły dziewiarskie występują w jednym lub dwóch układach odpowiadając jednemu lub
dwu Å‚o\
om igłowym w maszynie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Z igłami współpracują płaszczki, które dzieli się na:
 płaszczki spychające,
 płaszczki przytrzymujące,
 płaszczki przytrzymująco-spychające,
 płaszczki falujące i rozdzielające.
Płaszczki to odpowiednio ukształtowane płytki stalowe, które dla jednego określonego
typu maszyny mają jednakowe kształty i wymiary. Ich grubość zale\
y od numeru uiglenia
maszyny. Płaszczki znajdują zastosowanie w szydełkarkach jednoło\
yskowych płaskich
i okrągłych. Rola ich sprowadza się do przytrzymywania dzianiny w momencie wysuwania
igły w przednie poło\
enie. Płaszczkę przytrzymującą szydełkarki płaskiej przedstawia rys. 24.
Rys. 24. Płaszczka przytrzymująca szydełkarki płaskiej [5]
PÅ‚aszczki osnowarek przedstawia rys. 25 i 26.
Rys. 25. Płaszczka stosowana w maszynach pracujących igłami haczykowymi i dwudzielnymi [5]
Rys. 26. Płaszczka stosowana w maszynach pracujących igłami języczkowymi [5]
W procesie formowania oczka płaszczki wycięciem 1 przytrzymują dzianinę w czasie
ruchu igły z tylnego w przednie poło\
enie, ścianka 2 odciąga oczko poprzednio
uformowanego rządka ku tyłowi igły, występ 3 przytrzymuje dzianinę przy pionowym ruchu
igły i oddziela podaną na igłę nitkę od uprzednio uformowanego oczka, górna krawędz

płaszczki 4 spełnia rolę grzebienia spychającego, nasuwając oczko poprzednio uformowanego
rzadka na  zaprasowany haczyk igły. Płaszczki posiadają odpowiednie ruchy posuwisto 
zwrotne najczęściej w jednej płaszczyz
nie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Podpychacze  przygotowują igły lub płaszczki do spełnienia technologicznego zadania
w szydełkarkach płaskich i okrągłych. Konstrukcja ich zale\
y od konstrukcji zamków.
Podpychacz jest obsadzony w tym samym rowku, w którym znajduje się igła.
Do najprostszych podpychaczy nale\
Ä… sprÄ™\
ynki u\
ywane w maszynach saneczkowych
ręcznych. Sprę\
ynka słu\
y do wynoszenia igły do poło\
enia pracujÄ…cego. Podpychacze
przedstawia rys. 27.
Rys. 27. Podpychacze [5]
Wygięciem 1 sprę\
ynka naciska na igłę.
Wygięcie 2 słu\
y do zamocowania.
Kolanko 3 zakłada się na wygięty trzon igły języczkowej w celu umo\
liwienia włączenia jej
do pracy.
Wodziki igieł  są to płytki odpowiednio ukształtowane, wyposa\
one w jedno lub dwa
kolanka. Wodziki igieł przedstawia rys. 28.
Rys. 28. Wodziki igieł [5]
gdzie:
1  wgłębienie,
2  garbik,
3  kolanko,
6  dolna krawędz
wodzika.
Wgłębienie słu\
y do umieszczenia haczyka igły, garbik chroni haczyk przed
wysunięciem. Wodzik słu\
y do prowadzenia igieł o dwóch haczykach. Są one głównym
wyposa\
eniem szydełkarek płaskich i cylindrycznych przeznaczonych do wytwarzania
splotów dwulewych. Aby podczas przesuwania igły haczyk nie wysunął się z wgłębienia 1,
wodziki są stale dociskane do igieł. Wodzik u\
ywany w szydełkarkach płaskich ma zazwyczaj
jedno kolanko. Dolna krawędz
jest ścięta, co umo\
liwia mu uniesienie siÄ™ podczas
przejmowania lub przekazywania igły.
Iglice  słu\
ą do podawania nitek osnowy do igieł formujących oczko. Najczęściej
stosowane są igielnice wykonane ze stalowego drutu spłaszczonego w jednym końcu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
W miejscu spłaszczonym znajduje się otwór 1, który słu\
y do przewlekania nitki osnowy.
Iglice osnowarki przedstawia rys. 29.
Rys. 29. Iglica osnowarki [5]
Prasa  jest to listwa metalowa o grubości około 1 do 1,5 mm. Krawędz
naciskajÄ…ca
haczyki igieł jest zaokrąglona. Prasy mogą być o krawędzi pełnej lub wycinanej.
Kolejną wielkością charakterystyczną maszyn dziewiarskich jest liczba obszarów pracy
informująca o liczbie utworzonych rządków splotu na jeden pełny cykl maszyny np. przesuw
zamka, obrót cylindra.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest podziałka uiglenia?
2. Jakie zasadnicze elementy uczestniczÄ… w formowaniu oczka?
3. Jakie znasz rodzaje igieł stosowanych w maszynach dziewiarskich?
4. Od czego zale\
y grubość płaszczek?
5. Co to jest raport splotu?
6. Jak obliczyć długość przędzy w pojedynczym oczku?
7. W jaki sposób obliczysz zu\
ycie surowca na wykonanie dzianiny o określonych
wymiarach?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ustal dziewiarskie sploty maszynowe jakimi zostały wykonane próbki dzianin, które
otrzymałeś od nauczyciela.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przejrzeć katalogi splotów dziewiarskich,
2) porównać sploty w katalogach ze splotami próbek dzianin,
3) ustalić sploty próbek,
4) ponumerować próbki i zapisać nazwy ustalonych splotów,
5) zaprezentować swoją pracę.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- katalogi maszynowych splotów dziewiarskich,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
- próbki dzianin o ró\
nych splotach wykonane na maszynach dziewiarskich,
- lupa.
Ćwiczenie 2
Sklasyfikuj otrzymane igły dziewiarskie ze względu na ich rodzaj i zastosowanie. Podaj
ich charakterystyczne cechy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyszukać informacje o dziewiarskich igłach maszynowych,
2) podać charakterystyczne cechy poszczególnych rodzajów igieł,
3) ustalić ró\
nice w budowie igieł,
4) dokonać klasyfikacji igieł,
5) zaprezentować swoją pracę.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- katalogi dziewiarskich igieł maszynowych,
- dziewiarskie igły maszynowe,
- katalogi maszyn dziewiarskich.
Ćwiczenie 3
Na podstawie otrzymanej próbki dzianiny określ jakie będzie zu\
ycie surowca na
wykonanie dzianiny o podanych wymiarach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) policzyć liczbę oczek wzdłu\
rządków i kolumienek,
2) określić liczbę oczek wzdłu\
rządków i kolumienek potrzebną do wykonania dzianiny
o określonych wymiarach,
3) spruć jeden rządek,
4) zmierzyć długość wyprutej przędzy,
5) wyliczyć zu\
ycie surowca na wykonanie dzianiny o określonych wymiarach,
6) zaprezentować swoją pracę.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- próbka dzianiny wykonana na maszynie dziewiarskiej,
- lupa,
- miara krawiecka,
- kalkulator.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) zdefiniować pojęcie podziałki uiglenia?
2) rozró\
nić dziewiarskie igły maszynowe?
3) określić zu\
ycie surowca do wykonania dzianiny?
4) rozró\
nić elementy dzianiny?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.2. Wykonywanie dzianin na szydełkarkach ręcznie sterowanych
4.2.1. Materiał nauczania
Szydełkarki płaskie są powszechnie nazywane maszynami saneczkowymi. W zale\
ności
od modelu i wielkości słu\
ą do produkcji dodatków, np.: kołnierzy, mankietów, plis a tak\
e
do wytwarzania całych wyrobów, elementów lub odcinków dzianin.
W ka\
dej szydełkarce płaskiej, niezale\
nie od budowy i przeznaczenia, wyodrębnia się
następujące zespoły (przedstawione na rys. 31):
- jedno lub dwa Å‚o\
yska igłowe z igłami, podpychaczami, sprę\
ynkami 1,
- Å‚o\
a 2 do których przymocowane są ło\
yska,
- podstawy pod Å‚o\
a 3,
- sanki 4,
- głowica zamkowa z zamkami 5,
- urządzenie podające przędzę 6,
- mechanizm napędowy sanek 7,
- mechanizm do przesuwu Å‚o\
yska 8,
- mechanizm do odsuwania Å‚o\
yska 9,
- urzÄ…dzenie do odbioru dzianiny 10,
- stojak do cewek z przędzą 11.
Rys. 31. Szydełkarka płaska [6]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
A
o\
yska igłowe szydełkarek płaskich nazywane powszechnie płytami o grubości
8 15 mm i długości 200 1800 mm. Szerokość ło\
yska pozostaje w ścisłym związku
z rodzajem i długością igieł i innych elementów z nimi współpracujących. A
o\
ysko igłowe
szydełkarki zwykłej przedstawia rys. 32.
Rys. 32. A
o\
ysko igłowe szydełkarki zwykłej [6]
gdzie:
1  rowek,
2  \
eberka,
3  Å‚ata,
4  listwa,
5  grzebień spychający,
6  igły,
7  podpychacze i sprÄ™\
yny.
Szerokość rowka odpowiada grubości igły. Dopuszczalna tolerancja luzu między igłą
a \
eberkiem nie przekracza 0,05 mm. Grubość \
eberka i szerokość rowka tworzą podziałkę
igłową. Podziałka jest stała na całej długości ło\
yska.
A
o\
ysko mo\
e być jednolite lub składane z segmentów. A
o\
yska jednolite majÄ… maszyny
o przeznaczeniu przemysłowym, ło\
yska składane z segmentów  aparaty dziewiarskie
domowe.
Sanki stanowią korpus dla głowic zamkowych, zabieraków wodzikowych, mechanizmów
do automatycznego ustawiania kształtek zamkowych, szczotek i no\
y do otwierania
języczków igieł i mechanizmów do programowania pracy kształtek.
Głowica zamkowa jest korpusem, do którego przymocowane są kształtki zamków oraz
mechanizmy z nimi zwiÄ…zane.
Zamki to zespół kształtek nadający kolankom igieł ruchy posuwisto zwrotne podczas
ka\
dego suwu sanek.
Zamki dzielimy na:
 podstawowe proste, składające się z dwóch rodzajów kształtek: wynoszącej i spychającej,
pozwalajÄ…ce na wytwarzanie dzianin o splotach podstawowych,
 podstawowe zło\
one, w których kształtki wynoszące są najczęściej dzielone
i indywidualnie sterowane, pozwalające na formowanie splotów podstawowych,
pochodnych i wzorzystych,
 podstawowe wtórne, wyposa\
one w dwie pary kształtek spychających,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
 podstawowe ze wspomaganiem, wyposa\
one w dodatkowe kształtki wynoszące lub
spychajÄ…ce umo\
liwiające formowanie splotów pochodnych i dzianin wzorzystych.
Ka\
dy zamek składa się z kilku lub kilkunastu kształtek o nazwach związanych z ich
funkcjami.
Wyró\
niamy:
 kształtki wynoszące, przemieszczające igły z tylnego w określone, przednie poło\
enie,
 kształtki spychające, przemieszczające igły z przedniego w tylne poło\
enie,
 kształtki prowadzące,
 kształtki pomocnicze,
 kształtki zabezpieczające,
 mostki.
Przy udziale kształtek spychających regulowana jest ścisłość dzianiny. Do dokładnego
ustawienia tych kształtek słu\
ą tabliczki podziałkowe.
Wszystkie kształtki zamkowe przedstawia rys. 33.
W celu określenia poło\
enia poszczególnych kształtek zamka wprowadzono ich
oznaczenia, dla tylnego Å‚o\
yska podany jest układ kształtek zamka zwykłego, dla przedniego
Å‚o\
yska układ kształtek zamka wtórnego.
Rys. 33. Oznaczenie kształtek zamka [2]
Kształtki wynoszące oznacza się literami A, B, C, D, E, F, G, H.
Litera A oznacza prawą ruchomą kształtkę wynoszącą przedniego ło\
yska.
Litery B i C oznaczają ruchome kształtki wynoszące tylnego ło\
yska.
Litera D oznacza lewą ruchomą kształtkę wynoszącą przedniego ło\
yska.
Taki sam kierunek oznaczeń przyjęto dla ruchomych części E, F, G, H kształtek
wynoszÄ…cych w zamkach specjalnych do nabierania. Je\
eli na rysunku części ruchome
kształtek są zakreskowane oznacza to wyłączenie części z pracy.
Kształtki spychające zamka zwykłego oznacza się cyframi rzymskimi I, II, III, IV, zamka
wtórnego V, VI.
Urządzenie podające szydełkarki płaskiej pracuje na zasadzie negatywnego podawania
przędzy. Przędza przewleczona przez prowadniki, naprę\
acz talerzykowy, kompensator
utrzymujący stałe jej napięcie i wodzik odwija się z nawoju gdy\
ciągnięta jest przez igły
podczas przesuwania głowicy zamkowej.
Urządzeniem odbierającym w szydełkarkach z ręcznym napędem jest grzebień
odciÄ…gajÄ…cy z zawieszonymi ciÄ™\
arkami, natomiast w szydełkarkach z napędem
mechanicznym, dzianina odbierana jest przez wałki odbierające.
Efekty wzornicze na dzianinach wytwarzanych na szydełkarkach płaskich mo\
na uzyskać
przez:
 odpowiednie ustawienie kształtek zamkowych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
 wyłączanie z pracy grup igieł co pozwala na tworzenie wzorów prą\
kowych, których
struktura wpływa na obni\
enie masy produkowanej dzianiny,
 ręczne przekładanie pojedynczych oczek z jednej igły na sąsiednie, co umo\
liwia
tworzenie splotów a\
urowych,
 wykorzystanie przędz o ró\
nych barwach, co powoduje powstanie kolorowych pasów
w produkowanej dzianinie.
Najciekawsze efekty wzornicze mo\
na otrzymać łącząc ró\
ne sposoby wzorowania.
Przygotowanie przędzy i maszyny do dziania
Przędza do dziania na szydełkarce płaskiej jest nawinięta na cewkach. Nawój zawsze
powinien wykazywać jednakową gęstość. Ilość przędzy nawiniętej na cewkach jest
ograniczona miejscem ustawienia cewek na stojaku. Przerabia się przędzę barwioną w jednej
partii, niedopuszczalne jest mieszanie partii, gdy\
występują na dzianinie odcienie
w rzÄ…dkach.
Maszynę przed ustawieniem cewek z przędzą nale\
y oczyścić z kurzu i brudu. Nie nale\
y
przed dzianiem dzianiny z przędzy o jasnych kolorach smarować igieł. Jeśli zajdzie taka
konieczność nale\
y po smarowaniu przerobić trochę innej przędzy i w ten sposób igły
oczyścić.
Włączenie do pracy określonej liczby igieł odbywa się przez wciśnięcie sprę\
ynek. Igła
brzegowa w przednim Å‚o\
ysku jest zawsze z lewej strony, a tylnym Å‚o\
ysku  z prawej strony.
Przędzę ze stojaka przewleka się przez prowadnik zbierający, a następnie przeprowadza
się ją między talerzykami hamulca i prowadnikiem kompensatora do prowadnika końcowego,
z którego nitka przechodzi do lejka podającego. Lejek z przewleczoną przędzą ustawia się po
prawej stronie maszyny.
Kształtki wynoszące ustawia się w poło\
enie pracujące, a kształtki spychające na
właściwą wysokość. Po tym ustawieniu wykonuje się dwa próbne suwy i sanki ustawia się po
prawej stronie. Włącza się do pracy wodzik z nitką, nastawia się licznik obrotów na  zero
i maszyna jest przygotowana do działania.
Zarabianie
Zale\
nie od raportu włączonych do pracy igieł proces zarabiania ma inny przebieg.
Zarabianie maszyn do wykonania dzianiny o splocie lewoprawym na jednym Å‚o\
ysku
sprowadza się do następujących czynności:
1. Wybór ło\
yska do pracy, na którym będzie wykonywana dzianina. Najczęściej dzianinę
o splocie lewoprawym wykonuje siÄ™ na tylnym Å‚o\
ysku.
2. Sanki ustawia się po prawej stronie maszyny, gdzie uprzednio był ustawiony wodzik.
3. W tylnym Å‚o\
ysku włącza się do pracy określoną ilość igieł. Włącza się do pracy zamki
tylnego Å‚o\
yska.
4. Odsuwa siÄ™ przednie Å‚o\
ysko.
5. Grzebień odciągający bierze się do lewej ręki usuwa z niego drut i wsuwa go od dołu
między ło\
yska. Iglice grzebienia odciągającego ustawia się naprzeciw zębów
spychajÄ…cych tylnego Å‚o\
yska i nieznacznie je odchyla, aby nie zawadziły o lejek
wodzika.
6. W tym poło\
eniu (trzymając lewą ręką grzebień) przesuwa się sanki z wodzikiem
z prawej na lewą stronę maszyny. Nastąpi wtedy podanie nitki na igły. Po osiągnięciu
przez sanki lewej strony, prawą ręką wprowadza się drut w otwory iglic grzebienia
odciÄ…gajÄ…cego, po czym na grzebieniu zawiesza siÄ™ obciÄ…\
niki.
Zarabianie szydełkarki jednoło\
yskowej przedstawia rys. 34.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Rys. 34. Zarabianie szydełkarki jednoło\
yskowej [5]
Wytwarzanie dzianin o splotach podstawowych i pochodnych
W zale\
ności od liczby ło\
ysk w maszynie wytwarzanie dzianin mo\
na ująć w dwie
grupy: dzianiny wykonane na jednym Å‚o\
ysku splotem podstawowym lewoprawym i dzianiny
wykonane na dwóch ło\
yskach splotem podstawowym dwuprawym. Na szydełkarkach
jednoło\
yskowych mo\
e być wykonana pierwsza grupa dzianin, natomiast na szydełkarkach
dwuło\
yskowych mogą być wytwarzane dzianiny obu grup. W warunkach przemysłowych
i domowych najczęściej spotykaną maszyną jest szydełkarka dwuło\
yskowa.
Zarabianie szydełkarki dwuło\
yskowej przy włączeniu igieł do pracy 1x1 (jedna igła
z przedniego, druga z tylnego Å‚o\
yska) wykonuje się następująco.
1. Ustawia siÄ™ sanki po prawej stronie maszyny.
2. Włącza się do pracy kształtki wynoszące, a kształtki spychające ustawia się na środkową
podziałkę skali tabliczki.
3. Włącza się do pracy określoną liczbę igieł w jednym i drugim ło\
ysku.
4. WÅ‚Ä…cza siÄ™ zbierak do wodzika i razem z sankami wolno przesuwa z lewej na prawÄ…
stronę maszyny. Kształtki wynoszące przesuwają igły z tylnego w przednie poło\
enie.
Podczas tego ruchu igły zostaną zasilone i, po osiągnięciu przez nie tylnego poło\
enia
z podanej nitki, utworzą drabinkę nazywaną powszechnie rządkiem wyjściowym.
5. Po ustawieniu sanek po lewej stronie nale\
y wziąć grzebień odciągający w lewą rękę,
wyciągnąć drut z iglic i od dołu między ło\
yska wsunąć iglice, tak aby wystawały ponad
drabinkÄ™.
6. Prawą ręką wprowadza się drut w otwory igielnic, po czym opuszcza się grzebień na
drabinkÄ™.
7. Zawiesza siÄ™ obciÄ…\
niki na grzebień, dobierając je stopniowo.
8. Sprawdza się czy drut nie wisi na haczykach igieł. W takim przypadku igłę nale\
y
ostro\
nie usunąć z pod drutu.
9. Wykonuje się jeden obrót (2 suwy)  na okrągło . W tym celu wyłącza się z pracy dwie
kształtki wynoszące po przekątnej, następnie włącza się wszystkie kształtki i maszyna jest
przygotowana do dziania. Rządek  na okrągło jest niezbędny w celu uzyskania trwałego
i elastycznego brzegu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Metody dziania splotów podstawowych techniką szydełkowania
Proces formowania oczek techniką szydełkowania polega na kolejnym włączaniu do
pracy pojedynczych igieł w celu uchwycenia podawanej nitki, z której  przeciągając ją przez
oczka uprzednio uformowanego rządka  igły formują początkowo pętle, a następnie oczka.
Ogólne zasady szydełkowania są we wszystkich szydełkarkach jednakowe. Ró\
nica polega na
kolejności przebiegu poszczególnych faz formowania, budowie uczestniczących w nim
elementów oraz ustawieniu mechanizmów sterujących.
Metody dziania splotów lewoprawych rządkowych.
Formowanie splotu na jednym Å‚o\
ysku szydełkarki płaskiej przeprowadza się dwoma
sposobami:
- przy podawaniu nitki podczas ruchu zamków, sposób powszechnie stosowany przy pracy
na jednym Å‚o\
ysku, we wszystkich szydełkarkach dwuło\
yskowych i w większości
szydełkarek jednoło\
yskowych,
- przy podawaniu nitki przy zamkach nieruchomych, sposób stosowany w niektórych
ręcznych aparatach dziewiarskich jednoło\
yskowych.
Sposób pierwszy jest powszechnie stosowany przy pracy na jednym ło\
ysku, we
wszystkich szydełkarkach dwuło\
yskowych i w większości szydełkarek jednoło\
yskowych.
Sposób drugi w niektórych ręcznych aparatach dziewiarskich jednoło\
yskowych.
Proces formowania splotu lewoprawego na jednym Å‚o\
ysku szydełkarki płaskiej przedstawiają
rys. 35. a i b.
a) b)
Rys. 35. Proces formowania splotu lewoprawego na szydełkarce płaskiej [5]
Opis formowania splotu lewoprawego na szydełkarce płaskiej
Kształtka wynosząca 6 przesuwająca się z głowicą zamkową (w kierunku zaznaczonym
strzałką) spotyka kolanka igieł znajdujące się w tylnym poło\
eniu (punkt a), naciskajÄ…c na nie
wymusza ich przesuw w kierunku osi x (pozycja I). Pod zamkniętym haczykiem igły znajduje
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
się oczko uprzednio uformowane z nitki n (igły są zarobione). Pod działaniem kształtki 6 igły
przemieszczają się do punktu b. Zawieszone na igłach oczka n przytrzymane grzebieniem
spychającym obracają języczki igieł w kierunku ich trzonów (pozycja II  otwieranie
języczków). Przy dalszym ruchu zamka igły przesuną się do punktu c, gdzie oczka
poprzedniego rządka nasuną się na odchylone języczki igieł (pozycja III  zrzucenie oczek).
W punkcie c kolanka igieł napotykają na kształtkę wynoszącą 11, która przesunie je
w poło\
enie przednie d. Oczka n zsuną się z języczków na trzony igieł (pozycja IV 
wyniesienie). Od punktu d na kolanka igieł działa kształtka spychająca  mostek 8, która
przesuwa je w kierunku powrotnym. Oczka n opierają się o grzebień spychający ło\
yska.
W czasie ruchu powrotnego igieł oczka przesuną się do języczków, a potem nieznacznie je
uniosą (punkt g). W tym poło\
eniu lejek mija igły, podając przędzę n1 (pozycja V podawanie).
Przy dalszym ruchu zamka igły przesuną się do punktu e  oczko obróci języczek w kierunku
haczyka, nakrywając go. Pod zamkniętym haczykiem znajduje się nowa nitka n1 (pozycja VI
prasowanie). Igły pozostają teraz pod działaniem kształtki 10, która powoduje dalsze
przesuwanie ich w dół. W punkcie f nastąpi spotkanie oczka n z uchwyconą pod haczykiem
nitką n1 (nazywane połączeniem) i od tego punktu rozpoczyna się przeciąganie nitki przez
oczko (spychanie ), w wyniku czego powstaje nowe oczko z nitki n1 po osiągnięciu przez igły
punktu h(pozycja VII formowanie). Zakończenie procesu formowania nastąpi po opuszczeniu
przez kolanka igieł punktu h i odprę\
eniu przędzy w utworzonym oczku. Igły unoszą się
nieznacznie, oczko przyjmuje ostatecznÄ… formÄ™.
Po zmianie kierunku ruchu głowicy zamkowej, cykl formowania oczek rozpoczyna się od
nowa (z igłami współpracują kształtki: wynosząca 7 i spychająca 12).
Inne mo\
liwości technologiczne szydełkarek płaskich
Na szydełkarkach płaskich mo\
na przeprowadzić poszerzenie wykonywanej dzianiny
przez dodawanie igieł, nadrobienie dzianiny po napchnięciu dzianiny na igły, trwałe
zakończenie dzianiny zabezpieczające przed pruciem, wykonanie rządków rozdzielających
miedzy dwiema sztukami.
Poszerzenie przez dodawanie igieł ma na celu zwiększenie szerokości wykonywanych
rządków w wyrobie. Odbywa się w dwojaki sposób  przez przeło\
enie skrajnych oczek na
włączoną do pracy igłę, albo przez włączenie igieł bez przekładania oczek. Włączenie igieł
odbywa się z tej strony, po której w danej chwili znajdują się sanki. Je\
eli sanki sÄ… po lewej
stronie maszyny, to włączenie igieł następuje przez nacisk na sprę\
ynkę równie\
z lewej
strony w tylnym Å‚o\
ysku. Potem sanki przesuwa siÄ™ na drugÄ… stronÄ™, wykonujÄ…c rzÄ…d oczek,
a igła włączona formuje pętlę. W poło\
eniu sanek po drugiej stronie maszyny mo\
na dodać
igłę po prawej stronie w przednim ło\
ysku. Następnie przesuwa się sanki w poprzednie
poło\
enie i teraz dopiero mo\
na ponownie dodać igłę po lewej stronie, lecz w przednim
Å‚o\
ysku.
Napychanie dzianiny oznacza nało\
enie na haczyki igieł oczek wykonanej ju\
dzianiny.
Najczęściej czynność ta znajduje zastosowanie w razie przypadkowego zrzucenia dzianiny
z igieł.
Trwałemu zakończeniu podlegają części wyrobów wykonane jako dopasowane
z trwałymi brzegami. Na ręcznej szydełkarce płaskiej wykończenie wykonuje się dwoma
sposobami.
Sposób pierwszy polega na ustawieniu sanek po prawej stronie maszyny, przeło\
eniu
oczek z igieł przedniego na igły tylnego ło\
yska i następnie wykonaniu jednego rządka oczek
lewoprawych, potem sczepia siÄ™ je pierwszy od prawej w stronÄ™ lewÄ…. Sczepianie rozpoczyna
się od przeło\
enia oczek z ostatniej igły na przedostatnią, którą następnie unosi się tak aby
oczka zsunęły się na trzon igły, a pod haczyk podprowadza się dalszy odcinek nitki. Igłę
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
przesuwa się w tylne poło\
enie i formuje na niej oczko, które przekłada się znowu na
przedostatnią igłę. Powtarza się tę czynność, a\
do wykonania całkowitego sczepienia
tj. zakończenia dolnej części wyrobu.
Drugi sposób zakończenia jest następujący. Sanki ustawia się z lewej strony maszyny,
z igły przedniego ło\
yska przekłada się oczka na igły tylnego ło\
yska, wykonuje siÄ™ rzÄ…dek
o splocie lewoprawym na igłach tylnego ło\
yska. Powtórnie włącza się do pracy kształtki
wynoszÄ…ce i wykonuje jeden suw dla uformowania jednego rzÄ…dka oczek dwuprawych.
Wyłącza się z pracy wodzik i kształtkę wynoszącą w tylnym zamku, po czym wykonuje się
suw na lewą stronę, wtedy pętle z igły z przedniego ło\
yska zostanÄ… zrzucone. Kosztem tych
pętli na igłach tylnego ło\
yska powstanie rządek wydłu\
onych oczek. Rządek ten zakańcza
się za pomocą igły do zarabiania lub zwykłej igły języczkowej po usunięciu obcią\
enia
dzianiny. Ostatnie oczko zarabia się nitką, a jej końce wciąga się w dzianinę. Sposób
zakończania dzianin na szydełkarce dwuło\
yskowej przedstawia rys. 36.
Rys. 36. Sposób zakończania dzianin na szydełkarce dwuło\
yskowej [5]
UrzÄ…dzenie do odsuwania Å‚o\
yska. Aby ułatwić ręczne nakładanie dzianiny na igły,
załapanie zrzuconych oczek podczas wykonywania dzianiny, usuwanie usterek w dzianinie,
oraz kontrolę przyczyn powstawania zrywów, zwiększa się rozstaw ło\
ysk. Przy normalnym
ustawieniu Å‚o\
ysk odstęp między ło\
yskami równa się podziałce uiglenia, a więc jest bardzo
wąski i wszystkie manipulacje przy naprawie dzianiny są utrudnione. Najczęściej odsuwa się
Å‚o\
ysko przednie. Rys. 37. przedstawia urzÄ…dzenie do odsuwania Å‚o\
yska.
Rys. 37. UrzÄ…dzenie do odsuwania Å‚o\
yska: 1  Å‚o\
ysko igłowe, 2  ło\
e maszyny, 3  wkręty z podkładkami,
4  otwór jarzmowy, 5  wałek, 6  rączka, 7  kułak, 8  dz
wignia podpychajÄ…ca, 9  zasuwka
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
 A
o\
ysko opuszcza się po obróceniu rączką 6 wałka 5. Następuje zwolnienie nacisku
kułaka 7 na ło\
ysko i usunięcie zasuwki 9 dz
wigniÄ… 8. A
o\
ysko odsuwa się pod wpływem
własnego cię\
aru.
Wykończanie dzianin
Półprodukty w postaci dzianiny lub wyrobów są poddawane procesom obróbki
chemicznej, mechanicznej lub termicznej, które mają na celu:
 podniesienie ich walorów estetycznych i u\
ytkowych,
 wygładzenie powierzchni i nadanie odpowiedniej formy lub kształtu.
W wyniku operacji barwiarsko-wykończalniczych dzianiny uzyskują lepszy chwyt i stają
się bardziej przydatne do dalszego przetwarzania. Dobór przebiegu procesu oraz kolejność
operacji zale\
ą od rodzaju surowca, z którego wykonano dzianinę, od jej formy (metra\
,
odcinki dzianin, wyroby odpasowane) oraz przeznaczenia.
Dzianiny lub wyroby wykonane z przędz naturalnych barwionych wymagają wyłącznie
operacji wykończeniowych, natomiast produkty wytwarzane z przędz surowych wymagają
tak\
e operacji barwienia.
Podstawowe operacje wykończania dzianin:
- pranie  usuwanie wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń zawartych w dzianinie. Polega na
fizykochemicznym działaniu środków piorących przy zastosowaniu względnego ruchu
cieczy i materiału pranego,
- płukanie  płukanie ma na celu usuwanie zanieczyszczeń za pomocą czystej wody przez
wielokrotnÄ… wymianÄ™ kÄ…pieli,
- bielenie  usunięcie z włókien zanieczyszczeń naturalnych oraz nabytych
w operacjach dziania, oraz nadania włóknom miękkości i naturalnej bieli,
- barwienie  polega na wiązaniu barwnika z włóknem w środowisku wodnym lub za
pomocÄ… reakcji termicznej;
- odwadnianie  mo\
e być mechaniczne lub termiczne. Odwadnianie mechaniczne ma na
celu usunięcie wody zawartej w dzianinie przez wirowanie, odsysanie, wy\
ymanie.
Suszenie jest to usuwanie z dzianiny wilgoci za pomocÄ… energii cieplnej;
- gładzenie  ma na celu wyrównywanie powierzchni dzianiny przy jednoczesnym
nieznacznym jej rozszerzeniu;
- stabilizacja  celem stabilizacji jest nadanie dzianinie lub wyrobom określonych
właściwości, np.  stabilności wymiarów liniowych i kształtu:
- odporności na deformację w dalszych procesach technologicznych (pranie,
barwienie), a tak\
e w warunkach u\
ytkowania,
- odpowiedniego wyglądu zewnętrznego i układności wyrobu.
Dzianiny stabilizuje się w formie nawoju, nawinięte na specjalny wałek,
- wykończanie ozdobne  do najczęściej stosowanych metod zdobienia dzianin nale\
Ä…:
drukowanie i wytłaczanie. Drukowanie jest procesem, który pozwala na naniesienie na
powierzchnię dzianiny wzorów wielobarwnych. Wytłaczanie jest to zdobienie
powierzchni dzianiny przez nanoszenie efektów imitujących skórę w wyniku działania
siły docisku i temperatury,
- apreturowanie ma na celu nadanie dzianinie pewnych właściwości odpowiadających
wymaganiom, jakie stawia siÄ™ wykonanym z niej wyrobom finalnym. Rodzaje
stosowanych apretur są następujące: przeciwgniotliwe, przeciwkurczliwe, hydrofobowe,
hydrofilowe, brudospieralne, antyelektrostatyczne, antypillingowe, zmiękczające,
usztywniajÄ…ce, ognioodporne, przeciwgrzybiczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Przyczyny powstawania błędów w dzianinie
Błędy powstałe w procesie dziania klasyfikuje się na: wynikające z jakości przędzy,
spowodowane z
le pracujÄ…cÄ… lub z
le ustawioną maszyną, spowodowane niestaranną obsługą
maszyny.
a) poprzeczne zgrubienia i pocienienia występujące okresowo wzdłu\
rządków powstają
wskutek nierównomierności grubości przędzy. Przędze z
le wybarwione oraz mieszanie
przędz o ró\
nych odcieniach powodują powstanie w dzianinie poprzecznych pasów
o ró\
nych odcieniach. Często spotykanym błędem jest wrobienie przędzy zabrudzonej.
Nie nale\
y smarować części maszyny w pobli\
u przędzy i dzianiny. Nale\
y zabezpieczać
wycieki oleju. Wa\
nym błędem powodującym obni\
enie jakości dzianiny, są oczka
zrzucone. Występują one w miejscach nadmiernych zgrubień, du\
ych węzłów, oraz
w wyniku niewłaściwego podawania. Błędy powstałe na dzianinie wskutek zrzuconych
oczek przedstawiajÄ… rys. 38. i rys. 39.
Rys. 38. Zrzucone oczka na dzianinie o splocie lewo  prawym [5]
Rys. 39. Zrzucone oczka na dzianinie o splocie dwuprawym [5]
Dzianiny rzÄ…dkowe wykazujÄ… du\
ą skłonność do prucia, więc niezabezpieczone
zrzucone oczko powoduje  lecenie oczek , tworzÄ…c w dzianinie drabinkÄ™.
Dziury powstające w dzianinie z winy przędzy występują głównie na skutek zbyt
niskiej średniej wytrzymałości przędzy oraz du\
ej nierównomierności wytrzymałości.
b) błędy w dzianinie powstałe w wyniku nieprawidłowej pracy maszyny mogą być
spowodowane złą pracą igieł, płaszczek, kształtek zamków, urządzeń podających, złym
ustawieniem lejków lub urządzeń odbierających.
Oczka nabrane mogą powstać wskutek uszkodzenia igieł, a szczególnie haczyka
i języczka, zbyt du\
ego luzu w rowku, niewłaściwego ustawienia kształtek zamków,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
nieprawidłowego odbierania dzianiny, złej pracy płaszczek lub zabrudzenia kanałów
igłowych.
Najczęściej spotykane uszkodzenia igieł to złamany haczyk, wygięty języczek lub
haczyk, co powoduje , \
e haczyk jest z
le przykrywany języczkiem.
Igły za ciasno lub za luz
no osadzone w Å‚o\
ysku, igły ocierające się o płaszczki,
zacinające się języczki są często przyczyną przecinania przędzy.
Dziury w dzianinie powstają równie\
przy niewłaściwym ustawieniu kształtek
spychających względem urządzeń podających lub przy uszkodzeniu kształtek
i elementów prowadzących przędzę.
c) błędy powstałe z winy dziewiarza to:
- nierówne rządki oczek powstałe na skutek złego ustawienia kształtek spychających,
- nierówne oczka w rządkach powstałe w wyniku złej pracy igieł  igła nie została
wymieniona zaraz po uszkodzeniu,
- okresowe spadanie oczek i tworzenie się dziur wskutek nieprawidłowego ustawienia
lejków podających,
- zabrudzenia przędzy i dzianiny spowodowane nieuwa\
nym obchodzeniem siÄ™
z surowcem, zanieczyszczeniem maszyny lub nieprawidłowym smarowaniem.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Od czego zale\
y grubość płaszczek?
2. Czy znasz elementy szydełkarki płaskiej?
3. Jak obliczyć liczbę igieł potrzebną do wykonania dzianiny o określonej szerokości?
4. Jak obliczyć liczbę obrotów do wykonania dzianiny o określonej długości?
5. Czy wiesz jaki rodzaj igieł stosowany jest w szydełkarkach płaskich?
6. Jakie elementy szydełkarki płaskiej uczestniczą w tworzeniu oczek?
7. Jakie mogą występować błędy dziania?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz liczbę igieł do wykonania dzianiny z anilany o masie liniowej (32 tex x 2) 2
splotem lewoprawym na szydełkarce płaskiej. Szerokość dzianiny  50 cm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) pobrać przędzę oraz narzędzia pomocnicze,
2) sprawdzić numer i stan uiglenia maszyny, zamków, kształtek, ustawienia i przesuwu
wodzika,
3) określić wielkość próbki dzianiny,
4) wykonać próbkę dzianiny,
5) ustalić ilość igieł, które powinieneś włączyć by uzyskać właściwą szerokość dzianiny,
6) zaprezentować swoją pracę.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- przędza anilana o masie liniowej (32 tex x 2) 2,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
- narzędzia pomocnicze,
- szydełkarka płaska,
- fartuch ochronny.
Ćwiczenie 2
Na podstawie próbki wykonanej w ćwiczeniu 1 oblicz liczbę obrotów do wykonania
dzianiny o długości 200 cm i wykonaj dzianinę o podanych wymiarach (50 cm x 200 cm).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) na podstawie próbki dzianiny obliczyć liczbę obrotów, które nale\
y wykonać by uzyskać
właściwą długość dzianiny,
2) zarobić dzianinę,
3) wykonać rządek rozpoczynający dzianinę,
4) wykonać dzianinę zgodnie z zało\
eniami (splot i wymiary),
5) skontrolować przebieg dziania, usuwając ewentualne błędy,
6) zakończyć i zdjąć dzianinę,
7) zaprezentować swoją pracę.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- próbka dzianiny z ćwiczenia 1,
- przędza anilana o masie liniowej (32 tex x 2) 2,
- narzędzia pomocnicze,
- szydełkarka płaska,
- fartuch ochronny.
Ćwiczenie 3
Wykonaj dzianinÄ™ z anilany o masie liniowej (32 tex x 2) 2 splotem dwustronnie
nabieranym. Dzianinę wykonaj na szydełkarce płaskiej o numerze uiglenia Nu 8. Wymiary
dzianiny 30 cm x 100 cm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić wielkość próbki,
2) wykonać próbkę dzianiny o określonym splocie w celu obliczenia liczby obrotów, które
nale\
y wykonać aby uzyskać właściwą długość dzianiny, oraz liczby igieł, które nale\
y
włączyć by uzyskać właściwą szerokość dzianiny,
3) zarobić dzianinę,
4) wykonać rządek rozpoczynający dzianinę,
5) wykonać dzianinę zgodnie z zało\
eniami (splot i wymiary),
6) skontrolować przebieg dziania, usuwając ewentualne błędy,
7) zakończyć i zdjąć dzianinę,
8) zaprezentować swoją pracę.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- przędza anilana o masie liniowej (32 tex x 2) 2,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
- narzędzia pomocnicze,
- szydełkarka płaska,
- fartuch ochronny.
Ćwiczenie 4
Na podstawie instrukcji obsługi szydełkarki płaskiej ustal punkty smarowania i dokonaj
bie\
Ä…cego czyszczenia i konserwacji maszyny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją obsługi i konserwacji szydełkarki oraz przepisami bhp,
2) ustalić punkty smarowania,
3) ustalić środki smarujące,
4) ustalić narzędzia i przybory potrzebne do przeprowadzenia konserwacji,
5) zgromadzić odpowiednie narzędzia, przybory i środki potrzebne do konserwacji,
6) odszukać punkty smarowania na maszynie,
7) dokonać czyszczenia i konserwacji szydełkarki,
8) zastosować przepisy bhp,
9) zaprezentować swoją pracę.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- szydełkarka płaska,
- instrukcja obsługi szydełkarki,
- narzędzia i przybory niezbędne do przeprowadzenia konserwacji,
- zestaw środków smarujących,
- fartuch ochronny,
- przepisy bhp.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) omówić zasadę działania szydełkarki płaskiej?
2) ustalić liczbę igieł potrzebną do wykonania dzianiny o określonej
szerokości?
3) określić zadania kształtek w maszynach dziewiarskich?
4) rozró\
nić elementy szydełkarki płaskiej?
5) dokonać konserwacji szydełkarki płaskiej?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Je\
eli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiÄ…zanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 60 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Do głównych elementów szydełkarki płaskiej (saneczkowej) zalicza się
a) Å‚o\
ysko i igły.
b) Å‚o\
ysko i głowicę.
c) głowicę i zamek.
d) igły i głowicę.
2. Raport splotu jest to
a) najmniejsza liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek
Å‚Ä…czenia oczek.
b) największa liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek
Å‚Ä…czenia oczek.
c) jednakowa liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek
Å‚Ä…czenia oczek.
d) najmniejsza liczba oczek w rządku i największa liczba oczek w kolumience, po
której powtarza się porządek łączenia oczek.
3. Do ręcznego wytwarzania dzianych wyrobów rękodzielniczych ma zastosowanie
a) przeszywarka.
b) falowarka.
c) szydełkarka.
d) osnowarka.
4. Na szydełkarce płaskiej mo\
na wykonać splot
a) atłas.
b) lewoprawy.
c) aksamit.
d) interlok.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
5. Dzianina kolumienkowa jest to dzianina
a) w której kolejne oczka są formowane wzdłu\
kolumienek z jednego lub kilku
układów nitek uło\
onych równolegle obok siebie.
b) wykonana splotem lewoprawym.
c) w której kolejne oczka są formowane z jednej lub wielu nitek wzdłu\
rządków.
d) wykonana splotem dwulewym.
6. Oznaczenie literowe Dp określa splot dziewiarski
a) dobierany.
b) dwuprawy.
c) interlokowy.
d) dzersej.
7. Raport rzÄ…dkowy jest to
a) liczba kolumienek oczek w szerokości raportu, którą określa się wzdłu\
linii
rządków.
b) najmniejsza liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek
tworzenia oczek.
c) największa liczba oczek w rządku, po której powtarza się porządek tworzenia oczek.
d) liczba rządków oczek w wysokości raportu, którą określa się wzdłu\
linii
kolumienek.
8. Na rysunku przedstawiono splot
a) dwulewy.
b) atłas.
c) dwuprawy.
d) interlok.
9. RzÄ…dki zwijajÄ… siÄ™ na zewnÄ…trz prawÄ… stronÄ… oczek, a kolumienki  lewÄ… w dzianinie
a) lewoprawej rzÄ…dkowej.
b) dwuprawej rzÄ…dkowej.
c) trykocie.
d) dwulewej rzÄ…dkowej.
10. Wyrób włókienniczy wytworzony splotem dwulewym to
a) koronka.
b) tkanina.
c) dzianina rzÄ…dkowa.
d) plecionka.
11. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane sÄ… na maszynach
a) szydełkujących.
b) falujÄ…cych.
c) przędzarkach.
d) osnowowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
12. Numer uiglenia Nu określa
a) liczbę igieł zawartych w jednostce długości grzebienia lub ło\
yska igłowego.
b) grubość igieł.
c) liczbę igieł zawartych w całym grzebieniu.
d) liczbę igieł zawartych w ło\
ysku igłowym.
13. Na rysunku pokazano igłę
a) haczykowÄ….
b) pręcikową.
c) rurkowÄ….
d) suwakowÄ….
14. Element maszyny dziewiarskiej pokazany na rysunku to
a) igła.
b) płaszczka.
c) podpychacz.
d) wodzik.
15. Rysunek przedstawia
a) lecenie oczek wzdłu\
kolumienkowych.
b) lecenie oczek wzdłu\
rządków.
c) dzianinÄ™ a\
urowÄ….
d) dzianinÄ™ wzorzystÄ….
16. Apreturowanie dzianin polega na
a) gładzeniu powierzchni dzianiny.
b) zdobieniu powierzchni dzianiny.
c) nadaniu dzianinie stabilności wymiarów liniowych i kształtu.
d) nadaniu dzianinie właściwości jakie mają posiadać wyroby finalne z niej wykonane.
17. Elementy pokazane na rysunku występują
a) w maszynach saneczkowych ręcznych
b) w osnowarkach.
c) w falowarkach.
d) w krosnach.
18. Sploty pochodne od podstawowych powstają między innymi w wyniku
a) wprowadzenia dodatkowej nitki do splotu podstawowego.
b) przekładania oczek.
c) przesunięcia oczek względem siebie.
d) nabierania dodatkowych oczek.
19. Dzianina, w której w stanie nierozciągniętym, po obu stronach widoczne są tylko oczka
prawe wykonana jest splotem
a) trykot.
b) dwulewym.
c) lewoprawym.
d) dwuprawym rzÄ…dkowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
20. Rysunek przedstawia
a) dzianinÄ™ a\
urowÄ….
b) lecenie oczek wzdłu\
kolumienek.
c) lecenie oczek wzdłu\
rządków.
d) dzianinÄ™ wzorzystÄ….
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
6. LITERATURA
1. Bartos J.: Włókiennictwo. Poradnik in\
yniera. Tom 1 i 2. WNT, Warszawa 1988
2. Dziamara H.: Dziewiarstwo maszynowo-ręczne. Technologia dla ZSZ, WSiP, Warszawa
1987
3. Korliński W.: Podstawy dziewiarstwa. WNT, Warszawa
4. Kornobis E. (red.): Laboratorium podstaw dziewiarstwa. Politechnika A
ódzka, A
ódz
1997
5. Kornobis E.: Mro\
ewski Z., Stajniak K.: Dziewiarstwo cz. 1 i 2. WSiP, Warszawa 1990
6. Stajniak K.: Technologia dziewiarstwa  maszyny szydełkujące
7. Waśniewski S.: Dziewiarstwo maszynowe. WSiP, Warszawa 1988
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39