Fames artium magistra  Głód nauczycielką sztuk.
Fames artium mater  Głód matką umiejętności.
MSZ
Wiejska dziewczynka pijąca swoją kawę  Camille Pisarro
(1830-1903) The Art. Institute of Chicago, płótno olejne.
MSZ
Polski Konsensus Tłuszczowy
Ustalenia podjęte w wyniku spotkania grona ekspertów
towarzystw i instytutów naukowych, dnia 4. XII. 1999 r.
Zalecenia są podstawą profilaktyki chorób układu krą\
enia i
nowotworów odnośnie ilości i jakości spo\
ywanych tłuszczów.
1. W polskiej diecie nale\
y obni\
yć spo\
ycie tłuszczów ogółem
poni\
ej 30% dziennego zapotrzebowania na energię, zmieniając
jednocześnie strukturę spo\
ycia poprzez zwiększenie udziału
tłuszczów roślinnych, zawierających jedno- i wielonienasycone
kwasy tłuszczowe. Podstawą dziennej racji pokarmowej powinny
być produkty niskotłuszczowe.
2. Nasycone kwasy tłuszczowe i kwasy tłuszczowe typu trans
wywierają podobny niekorzystny wpływ na zdrowie człowieka,
między innymi podnosząc poziom cholesterolu frakcji LDL. Z tego
powodu nale\
y ograniczyć łączne ich spo\
ycie maksymalnie do
10% dziennego zapotrzebowania na energię.
MSZ
Polski Konsensus Tłuszczowy cd.
Ustalenia podjęte w wyniku spotkania grona ekspertów
towarzystw i instytutów naukowych, dnia 4. XII. 1999 r.
3. Podstawą \
ywienia zdrowych niemowląt w pierwszym roku
\
ycia powinno być karmienie piersią. W diecie niemowląt i
małych dzieci do trzeciego roku \
ycia nie nale\
y ograniczać
zawartości tłuszczu ogółem, przy czym powinny być uwzględnione
tłuszcze roślinne, jako z
ródło niezbędnych nienasyconych
kwasów tłuszczowych. Od trzeciego roku \
ycia zalecane jest
stopniowe przechodzenie do diety rekomendowanej dla dorosłych.
4. Ze względu na udowodniony korzystny wpływ kwasów
tłuszczowych z rodziny n-3 na zdrowie, uzasadnione jest
zalecenie większego spo\
ycia ryb  głownie morskich, które
powinny być wprowadzane w \
ywieniu populacji powy\
ej 3 roku
\
ycia.
MSZ
Polski Konsensus Tłuszczowy cd.
Ustalenia podjęte w wyniku spotkania grona ekspertów
towarzystw i instytutów naukowych, dnia 4. XII. 1999 r.
5. Proces sma\
enia zwiększa zawartość tłuszczu w produkcie,
utrudniając obni\
anie jego ilości w racji pokarmowej. Do
krótkiego sma\
enia w warunkach domowych nale\
y preferować
oleje roślinne, pod warunkiem jednorazowego ich u\
ycia. Nale\
y
wprowadzić instytucjonalny obowiązek kontroli jakości tłuszczów
sma\
alniczych w trakcie ich stosowania w przemyśle i zakładach
gastronomicznych.
6. Zawartość tłuszczu ogółem, kwasów tłuszczowych nasyconych
oraz kwasów tłuszczowych typu trans nale\
y uwzględnić w
znakowaniu środków spo\
ywczych.
MSZ
HISTORIA śYWIENIA POZAJELITOWEGO
Podstawy podawania substancji do układu krą\
enia  podstawy Wiliam
Harvey  1628 r.
1656 Sir Christopher Wren, architekt i budowniczy Katedry św. Pawła w
Londynie
przetaczanie psom mieszaniny wina i piwa w celach od\
ywczych 
wprowadzano do \
yły psa zaostrzone gęsie pióro połączone ze zbiornikiem
wykonanym z pęcherza świni
podawał opium w celach leczniczych  usypianie
Polska  1948 r. na zaproszenie Towarzystwa Chirurgów Polskich przebywał
dr Robert Elman  podawania zasad \
ywienia pozajelitowego z u\
yciem
hydrolizatów aminokwasów i glukozy.
śywienie pozajelitowe w domu  dr M. Pertkiewicz  1985
MSZ
Leczenie \
ywieniowe  leczenie poda\
ą energii, białka, elektrolitów,
pierwiastków śladowych i witamin w płynach do\
ylnych lub w dietach
przemysłowych
Leczenie \
ywieniowe
śywienie dojelitowe śywienie pozajelitowe
Dowóz wszystkich składników
Zespół leczenia \
ywieniowego  interdyscyplinarny powoływany przez
dyrektora jednostki słu\
by zdrowia
Lekarz
Farmaceuta
Pielęgniarka
Dietetyczka
MSZ
Głodzenie niepowikłane - ok. 90% zapotrzebowania energetycznego -
tłuszcz endogenny, po kilku dniach mózg, następnie mięśnie przestawiają się
na utylizację ciał ketonowych
Występowanie niedo\
ywienia u chorych hospitalizowanych
Autor Kraj Częstość niedo\
ywienia
Chirurgia % Interna %
Bistrian B.R. wsp. USA, 1976 50 40
Hill G.L. Wsp. Anglia, 1977 25-40 30-50
Asplund Szwecja, 1981 - 30
Pertkiewicz, Polska, 1982 46 -
Majewska
MSZ
Punktowy system stanu od\
ywienia (wg M. Pertkiewicza, Majewskiej)
MSZ
ZABURZENIA śYWIENIA U DZIECI
Mo\
liwy czynnik
Nieprawidłowa poda\
pokarmu  ciche dziecko  depresyjne matki 
zapominanie o karmieniu
Nieprawidłowy pobór pokarmu   anoreksja protest  przed ubraniem
u starszych  histeryczki anorektyczne
Nieprawidłowa retencja pokarmu  wymioty, biegunki
MSZ
NIEDOśYWIENIE I JEGO NAST
PSTWA
U 30% chorych prawidłowo od\
ywionych  niedo\
ywienie rozwija się po
przyjęciu do szpitala
70% niedo\
ywionych w momencie przyjęcia  niedo\
ywienie ulega ono
dalszemu pogłębieniu po hospitalizacji
Podstawowe przyczyny niedo\
ywienia szpitalnego:
Choroba z jej konsekwencjami metabolicznymi
Dieta szpitalna  często niesmaczna i niskokaloryczna
Głodzenie podczas wykonywania badań diagnostycznych i w okresie
okołooperacyjnym
Ograniczona sprawność chorych
Brak większego zainteresowania tym problemem ze strony pielęgniarek i
lekarzy
Szczególny problem chorzy w wieku podeszłym
Średni czas prze\
ycia od rozpoczęcia głodówki  ok. 2 miesięcy  śmierć po
utracie 40-50% masy ciała
Po urazie, operacji, zaka\
eniu  śmierć po utracie 20-30% masy ciała
Głodzenie niepowikłanie - ok. 90% zapotrzebowania energetycznego -
tłuszcz endogenny, po kilku dniach mózg, następnie mięśnie przestawiają się
na utylizację ciał ketonowych
MSZ
Dobowe spoczynkowe zapotrzebowanie energetyczne (s.z.e.) lub
podstawowa przemiana materii (p.p.m.)
uproszczony wzór Harrisa-Benedicta
Dla mę\
czyzn = 66,4 + 13,7xW + 5xH  6,7xA
Dla kobiet = 665 + 9,6xW + 1,8xH  4,7xA
Gdzie
W = masa ciała w kg
H = wzrost w cm
A = wiek w latach
Wartość w kcal, 4,184  przeliczenie na kJ
Zmiany w ppm
Przewlekłe głodzenie = obni\
enie 10%
Niewielki uraz lub operacja = wzrost 10%
Średni uraz, operacja i mnogie złamania = wzrost 15-30%
Współistniejące zaka\
enie = wzrost o 25-50%
Rozległe oparzenia = wzrost o 50-100%
MSZ
PRZYCZYNY NIEDOśYWIENIA
Brak łaknienia  27% po\
ywienia wysyłanego na oddziały wraca do kuchni,
wyrzucanie do śmieci; chorzy w wieku podeszłym i chorzy z ograniczoną
sprawnością  karmienie
Niedo\
ywienie w przewlekłych chorobach zapalnych przew.
pokarmowego
Zmniejszenie doustnej poda\
y pokarmów w następstwie anoreksji,
Zaburzenia wchłaniania
Nadmierny rozwój bakterii w jelicie cienkim  daje objawy kliniczne, gdy
stę\
enie bakterii w świetle jelita cienkiego wzrośnie do 106-1011/ml treści jelita
-- rozwój niedokrwistości megaloblastycznej (brak B12), zaburzenia
wchłaniania, wewnątrzjelitowy katabolizm składników od\
ywczych przez
bakterie
Enteropatia wysiękowa  ucieczka białka do światła jelita (zwiększona
przepuszczalność błony śluzowej, owrzodzenia, utrudniony odpływ chłonki z
jelit i/lub nadciśnienia w układzie wrotnym)
Przewlekłe choroby wątroby  marskość
Urazy, zaka\
enia, oparzenia, wysoka gorączka  hiperkatabolizm
MSZ
Przewlekłe przyjmowanie leków 
Antybiotyki
Chemioterapeutyki
Radioterapia, rozległa resekcja przewodu pokarmowego, przewlekłe i ostre
zapalenie trzustki, choroby nerek przebiegające z białkomoczem, nowotwory,
stany nieprzytomności
MSZ
RODZAJE NIEDOśYWIENIA
Niedo\
ywienie typu marasmus
Wynik przewlekłego, niepowikłanego głodzenia
Zmniejszenie - masy ciała, innych wskaz
ników antropometrycznych,
immunologicznych
Zachowanie prawidłowych  stę\
eń białka i albumin w surowicy krwi
Poprawa stanu od\
ywienia przed operacją konieczna
\
ywienie dojelitowe  doustne lub przez zgłębnik
Niedo\
ywienie typu kwashior
U dobrze od\
ywionych chorych po du\
ym urazie, operacji lub zaka\
eniu 
operacja z powikłana zaka\
eniem
Szybki rozwój  wskaz
niki antropometryczne na tym samym poziomie
Spadek  albumin i białek o krótkim okresie trwania w surowicy, odporności
komórkowej
Obrzęki i zaburzenia elektrolitowe
Rozpoznanie badania laboratoryjne - zmniejszenie albuminy, transferyny i
prealbuminy w surowicy, całkowitej liczby limfocytów we krwi obwodowej
Leczenie z wyboru  \
ywienie pozajelitowe
MSZ
Niedo\
ywienie typu mieszanego
Spadek masy ciała, stę\
enia białek w surowicy, odporności komórkowej,
zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej
Występuje u:
Chorych hiperkatabolicznych nie otrzymujących dostatecznej poda\
y białka i
substancji energetycznych lub u chorych z wyniszczeniem typu marasmus po
urazie lub operacji
Niedo\
ywienie białkowe typu kwashior  szybki przebieg  łatwo mo\
na
przeoczyć
Niedo\
ywienie mieszane trudne do leczenia
MSZ
NAST
PSTWA NIEDOśYWIENIA
Pierwotne:
Zmniejszenie masy ciała
Osłabienie siły mięśniowej i sprawności psychomotorycznej
Upośledzenie odporności
Niedokrwistość niedobarwliwa
Zmniejszenie stę\
enia białek w surowicy
Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej
Osłabienie perystaltyki jelitowej  zaburzenia trawienia i wchłaniania,
kolonizacja jelita cienkiego szczepami bakteryjnymi
Zaburzenia układu krą\
enia  rzadkoskurcz, spadek kurczliwości,
zmniejszenie objętości wyrzutowej i minutowej
Układ oddechowy  zanik mięśni oddechowych, pogorszenie sprawności
wentylacyjnej, spadku utlenowania krwi, hipoksja, niedodma, zapalenie płuc
Nerki  obrzęk torebek i nabłonka cewek nerkowych
Stłuszczenie wątroby i zmniejszenie syntezy białka, zmniejszenie masy
trzustki i wydzielania enzymów trawiennych, zrzeszotnienie kości
Osłabienie odporności komórkowej i humoralnej
MSZ
NAST
PSTWA NIEDOśYWIENIA
Wtórne następstwa:
Wzrost częstości zaka\
eń
Zaburzenia w gojeniu się ran, wytrzewienia i rozejścia się zespoleń
przewodu pokarmowego
Wzrost chorobowości i śmiertelności
Przedłu\
enie pobytu w szpitalu  wzrost kosztów leczenia
Wydłu\
enie okresu rekonwalescencji
MSZ
IDENTYFIKACJA CHORYCH NIEDOśYWIONYCH
Ze znaczną nadwagą lub niedowagą (powy\
ej 120% lub poni\
ej 80% wagi
nale\
nej).
Wykazujących w ostatnim okresie ubytek masy ciała powy\
ej 10%.
Podających utratę łaknienia lub nietolerancję pewnych pokarmów
Hiperkatabolicznych.
Ze zwiększonymi stratami substancji od\
ywczych.
Przyjmujących leki na od\
ywianie  antybiotyki, steroidy, leki
immunosupresyjne, cytostatyki.
Po przebytych resekcjach przewodu pokarmowego, trzustki lub w czasie
radioterapii.
Głodzonych podczas wykonywania badań diagnostycznych.
Nie przyjmujących \
adnych pokarmów drogą doustną.
Uzale\
nionych od alkoholu i leków.
W wieku powy\
ej 60 lat.
Ze zmniejszeniem stę\
enia albumin w surowicy i/lub całkowitej liczby
limfocytów we krwi obwodowej.
Identyfikacja, pełna ocena stanu od\
ywienia, wdro\
enie leczenia
\
ywieniowego.
MSZ
OCENA STANU ODśYWIENIA
Cel  określenie stopnia i rodzaju niedo\
ywienia,
identyfikacja chorych zagro\
onych powikłaniami oraz
monitorowanie skuteczności leczenia \
ywieniowego.
Wykonuje się:
Wywiad \
ywieniowy
Badania antropometryczne
Badania biochemiczne
Badania immunologiczne
MSZ
WYWIAD śYWIENIOWY
Zwraca się uwagę na:
odchylenia w sposobie od\
ywiania
czas wystąpienia
przyczyny
związek z chorobą zasadniczą
Najczęstsze niedobory związane z niedostatecznym przyjmowaniem,
wchłanianiem i zwiększonymi stratami składników pokarmowych
Zawsze niedobór  białka i kalorii
Niedostateczne przyjmowanie pokarmów u chorych:
uzale\
nionych od alkoholu, leków, narkotyków,
w podeszłym wieku, samotnych,
ograniczających spo\
ywanie z ró\
nych przyczyn  owoców,
warzyw, mleka, mięsa, jaj
nietolerujących pewne pokarmy,
cierpiących na przewlekłe zaparcia
MSZ
Niedostateczne wchłanianie i przyswajanie pokarmów
zespoły złego wchłaniania
resekcja \
ołądka lub jelita
przyjmujących leki przeciwdrgawkowe, zmniejszające kwasotę soku
\
ołądkowego, przeciwnowotworowe
Zwiększone straty u chorych:
z przetokami przewodu pokarmowego
z biegunką
z zespołem nerczycowym
z chorobami zapalnymi jelit
z nie kontrolowaną cukrzyca
Zwiększone zapotrzebowanie u chorych:
po operacjach
urazach
oparzeniach
wysoko gorączkujących
zaka\
onych
Karta wywiadu \
ywieniowego.
Uzupełnienie  obserwacja i rejestracja sposobu od\
ywiania się chorego w
szpitalu, oznaczanie ilości przyjmowanych płynów i pokarmów, częstości
stolca, dobowego wydalania moczu, strat z wymiotami.
MSZ
STAN ODśYWIENIA
Na podstawie oceny:
Tłuszczu ustrojowego (rezerwa energetyczna)
Masy mięśniowej (rezerwa białka somatycznego, beztłuszczowa masa ciała)
Białek trzewnych
Stanu immunologicznego pacjenta
OZNACZANIE ZASOBÓW TKANKI TA
USZCZOWEJ
Tkanka tłuszczowa 25% masy ciała
50% tłuszczu ustrojowego znajduje się w tkance podskórnej
Pomiar grubości fałdu skórnego nad mięśniem trójgłowym nie dominującego
ramienia.
Pacjent stoi lub siedzi.
Taśma centymetrowa  w połowie odległości między wyrostkiem łokciowym
kości łokciowej i wyrostkiem barkowym łopatki.
MSZ
Fałdomierz
Pomiar grubości fałdu skórnego nad mięśniem trójgłowym w połowie długości
ramienia  pomiar trzykrotny
MSZ
Grubość fałdu skórnego nad mięśniem trójgłowym ramienia a rezerwa energetyczna
ustroju (Szczygieł i wsp.)
Bezwzględna zawartość tkanki tłuszczowej  metoda bioimpedancji,
pomiar absorbancji światła w podczerwieni, metodami izotopowymi,
ultrasonografią, metodą rezonansu magnetycznego
MSZ
OCENA MASY MI
ŚNIOWEJ (sucha masa ciała, stan mięśni
szkieletowych)
Białka tkankowe w okresach przedłu\
onego głodzenia wykorzystane w
celach energetycznych  proces glukoneogenezy
Oznaczanie:
Badania antropometryczne  masa ciała,
obwód ramienia
powierzchnia mięśni ramienia
Badania biochemiczne - wydalanie kreatyniny
oznaczanie wskaz
nika (kreatynina-wzrost)
Badania antropometryczne
Masa ciała
Tabela Idealna masa ciała
Obliczamy wskaz
nik (masa ciała  wzrost)[%]
Wg Schmoza i wsp.
Wskaz
nik masa ciała  wzrost (%) = (aktualna m.c./idealna m.c.)x100
Ocena stanu od\
ywienia
% idealnej masy ciała Stan od\
ywienia
>90 prawidłowy
80-90 lekkie niedo\
ywienie
70-80 umiarkowane niedo\
ywienie
<70 cię\
kie niedo\
ywienie białkowo-kaloryczne
MSZ
Wzrór Broca
Nale\
na masa ciała (kg) = wzrost w cm  100
Zmodyfikowany
Mę\
czy\
ni = 105
Kobiety = 103
dealna masa ciała wg Lorentza
MC(kg) = Wz(cm)  (Wz  150)/4
Rzeczywista masa ciała - w zakresie 90-100%
masy optymalnej (nale\
nej)  prawidłowe
zasoby białka somatycznego
Antropometr
MSZ
POMIARY OBWODU ORAZ POWIERZCHNI MI
ŚNI I RAMIENIA
Pomiar obwodu ramienia w połowie jego długości
Obwód mięśni ramienia
Obw.mieś.ram.=obw.ram(mm)  (3,14xfałd sk.mieś.tr.(mm))
MSZ
Interpretacja wyników pomiarów obwodu mięśni ramienia w odniesieniu
do stanu od\
ywienia.
Stan od\
ywienia Obwód mięsni ramienia [cm]
Kobiety Mę\
czyz
ni
Prawidłowy
(100-90% normy) 23,2-20,8 25,2-22,7
Lekkie niedo\
ywienie
(<90-75% normy) 20,7-17,4 22,6-18,9
Umiarkowane
Niedo\
ywienie
(<75%-60% normy) 17,3-13,9 18,8-15,1
Cię\
kie niedo\
ywienie
(<60% normy) <13,9 <15,1
Powierzchnia mięśni ramienia
p.mr.(mm2) = (ob.r-3,14xfsmt)2/(4x3,14)
pmr (cm2) = (obmr)2/(4x3,14)
MSZ
Badania siły mięśni ramienia  za pomocą dynamometru ręcznego.
Tab. Wyniki pomiarów siły mięśni nie dominującego ramienia w
zale\
ności od stanu od\
ywiania (Szczygieł i wsp.)
MSZ
Wskaz
nik kreatyninowy
98% fosforanu kreatyniny znajduje się w mięśniach, 2% wydalane z moczem
w postaci niezmienionej. Optymalne wydalanie kreatyniny w ciągu doby  18
mg/kg m.c. dla kobiet 23 mg/kg m.c. dla mę\
czyzn
Tab. 24-godz. Wydalanie kreatyniny w moczu przez osoby zdrowe w
zale\
ności od płci i wzrostu
MSZ
Wskaz
nik kreatynina-wzrost (Bistrian i wsp.)
Wskaz
nik aktualne wydalanie kreatyniny (mg/d)
kreatynina-wzrost=---------------------------------------------------x100
(%) optymalne wydalanie kreatyniny (mg/d)
Optymalne wydalanie  zdrowa osoba tego samego wzrostu i płci
80-90% lekkie
60-80% umiarkowane
<60% cię\
kie niedo\
ywienie
Prawidłowa ocena  dobowa zbiórka moczu
Wpływ  wysokobiałkowa dieta, hormony steroidowe, dieta bez kreatyny,
wydalanie zmniejsza się z wiekiem
MSZ
OZNACZANIE BIAA
EK TRZEWNYCH
Na stę\
enie białek w surowicy mają wpływ:
Niedobory białka w diecie,
Niedobory cynku,
Składników energetycznych
Choroby wątroby, nerek i przewodu pokarmowego
Uogólnione zaka\
enie
Większość białek osocza syntetyzowana w wątrobie.
ALBUMINA
Albumina okres półtrwania 20 dni, w surowicy stę\
enie 35-45 g/l, 50-70%
wszystkich białek surowicy.
Nośnik wielu substancji  hormonów, enzymów, bilirubiny, leków,
pierwiastków śladowych
Homeostaza  prawidłowa synteza przy zachowaniu jeszcze 10-25% nie
uszkodzonych komórek wątroby
Hipoalbuminemia  wczesniej ibardziej nasilona w chorobach
przebiegających z rozlaną martwicą narządu (zapalenie wątroby) ni\
w
chorobach o charakterze ogniskowym (marskość, pierwotny lub przerzutowy
rak wątroby)
MSZ
Hipoalbuminemia następstwo:
Zmniejszonej syntezy  uszkodzenie wątroby, niedobory
pokarmowe (głodzeni pow. 6 dni) upośledzone wchłanianie zwrotne
aminokwasów
Zwiększonych strat  choroby nerek, jelit, rozległe oparzenia,
wysięki.
Zwiększona degradacja podczas zaka\
eń, chorób z wysoką
gorączką
Operacyjnego usunięcia przysadki, nadnerczy lub tarczycy
Wzrost albumin:
Po hormonach anabolicznych  testosteron, insulina, hormon wzrostu
Wartościowy wskaz
nik prognostyczny i przesiewowy
Pow. 35 g/l prawidłowe
31-35 g/l  lekkie niedo\
ywienie
25-30 g/l umiarkowane
poni\
ej 25 g/l  cię\
kie niedo\
ywienie białkowo-kaloryczne
MSZ
TRANSFERYNA
Syntetyzowana w wątrobie.
Liporoteina wią\
ąca i transportująca \
elazo w osoczu.
Okres półtrwania 8 dni
3% wszystkich białek oznaczanie metodą immunodyfuzji radialnej.
Dokładniej odzwierciedla ostre zmiany
Wg Blackburn a i wsp.
Transferyna = 0,8 TIBC (total iron binding capacity)  43
U chorych z Fe w surowicy poni\
ej 200 mg/dl
Transferyna = 0,40TIBC = 67
Stę\
enie transferyny zmniejsza się wydatnie w cię\
kim niedo\
ywieniu
białkowo-kalorycznym
Prawidłowe stę\
enie w surowicy
200 mg/dl
150-200 mg/dl  lekkie
100-150 mg/dl umiarkowane
poni\
ej 100 mg/dl  cię\
kie niedo\
ywienie
MSZ
MSZ
PREALBUMINA (TBP)
Białko wią\
ące tyroksynę  syntetyzowane głownie w wątrobie
Okres półtrwania 2 dni
Prawidłowy
16-30 mg/dl
10-15 mg/dl  lekkie
5-10 mg/dl umiarkowany
poni\
ej 5 mg/dl cię\
ki niedobór białek trzewnych
BIAA
KO WI
ś
CE RETINOL (RBP)
alfa1-globulina  zdolność wiązania i transportu retinolu
okres półtrwania 10-12 godzin
wartość prawidłowa - 4-6,5 mg/dl
Poni\
ej 3 mg/dl niedo\
ywienie białkowo-kaloryczne
TBP i RBP słu\
ą do monitorowania leczenia \
ywieniowego
Zmniejszone są w:
Marskości i zapaleniu wątroby
Wstrząsie
Ostrych zaka\
eniach
Po operacji
Przy niedoborach wit. A i cynku.
MSZ
FIBRONEKTYNA
Glikoproteina - w postaci związanej w błonach komórkowych
W postaci wolnej w osoczu, chłonce, płynach ustrojowych i przestrzeniach
międzykomórkowych.
Wią\
e się z fibrynogenem, włóknikiem, kolagenem, heparyną  rola w procesie
krzepnięcia krwi.
Jej półokres trwania od 4 do 24 godzin.
Prawidłowe stę\
enie 43-86 mg/dl.
Podczas głodzenia  kilka dni  spadek o 25-50%
MSZ
BADANIA IMMUNOLOGICZNE
Częstsze występowanie zaka\
eń u chorych niedo\
ywionych.
Ostre niedo\
ywienie inne niedobory immunologiczne od spotykanego w
niedo\
ywieniu przewlekłym.
Odpowiedz
immunologiczna nieznacznie upośledzona w niedo\
ywieniu
marasmus, bardzo znacznie w typu kwashior i mieszanym.
Testy immunologiczne:
Badanie stę\
eń immunoglobulin w surowicy krwi
Oznaczanie liczby limfocytów we krwi obwodowej
Test skórny opóz
nionej nadwra\
liwości
Stę\
enie immunoglobulin  ró\
ne zmienne stwierdzenia
Limfocytoza  ni\
sza w godzinach porannych, najwy\
sza w wieczornych 
badania o tej samej porze i powtarzane przez kilka dni
Całkowita liczba limfocytów  1mm3 krwi obwodowej
norma powy\
ej 1500 limfocytów w 1mm3
1200-1500 lekkie
800-1200 umiarkowane
poni\
ej 800 limfocytów w 1 mm3 cię\
kie niedo\
ywienie
TEST SKÓRNY OPÓy
NIONEJ NADWRAśLIWOŚCI
Oparty na reakcji antygen  przeciwciało
Odczyn na antygeny polega na pojawieniu się stwardnienia i zaczerwienienia w
miejscu wstrzyknięcia  dodatni o średnicy powy\
ej 5 cm.
MSZ
RUTYNOWA OCENA STANU ODśYWIENIA
Ocena stanu niedo\
ywienia osób starszych
MSZ
Punktowy system stanu od\
ywienia (wg M. Pertkiewicza, Majewskiej)
MSZ