Teorie przemian kulturowych we
współczesnym świecie
Główne teorie globalizacji kultury

Roland Robertson  glokalizacja

Ulf Hannerz - globalna ekumena

Shmuel Eisenstadt - wielość nowoczesności

Arjun Appadurai - etnokrajobrazy

Ryszard Kapuścińśki - kolaż kultur
I. Roland Robertson - glokalizacja

Termin zaczerpnięty z
japońskiego słowa dochakuka,
który początkowo oznaczał
dostosowywanie tchnik w
rolnictwie do lokalnych
ur. 1938
uwarunkowań

W świecie biznesu japońskiego
oznacza ono strategię
marketingową  dostosowanie
produktu lub usługi do lokalnego
rynku, na którym są one
sprzedawane
Glokalizacja = globalne + lokalne

Dwa procesy  homogenizacja
(ujednolicanie) i heterogenizacja
(różnicowanie) zachodzą
równocześnie

Oba wymiary  globalny i lokalny są
nierozerwalne

Inne określenia: konwergencja +
dywergencja
Wiele przykładów: Th. Friedman  Lexus I
drzewo oliwne. Zrozumieć globalizację (2001)
II. Ulf Hannerz  globalna ekumena
TEZA 1

Zamiast patrzeć na konkretne
 kultury jako na autonomiczne
byty, trzeba patrzeć na
przepływy przepływy elementów
kultury (języka, idei, symboli,
wartości,wzorów zachowań)

Globalna ekumena = zbiór
relacji i oddziaływań kulturowych
na świecie.
Hannerz
Polska diaspora na świecie (2008)
TEZA 2
Współczesne kultury wykraczają poza
Konkretne ramy czasowe i przestrzenne
Tradycje kulturowe powstawały w

Dziś dochodzi do wymiany treści w
zamkniętych wspólnotach
obszarze kultury na skalę światową
Hannerz
TEZA 3
Przepływy kulturowe są asymetryczne
PERYFERIE
CENTRUM
PERYFERIE
Istnieją (nieliczne) wyjątki, np.:
TEZA 4: W każej epoce pojawiają się centra
wyspecjalizowane. Np. obecnie:
US: technologie, nauka,
Francja: wyrafinowana
kultura popularna
Niemcy: kultura pracy
kuchnia, elitarna moda
Japonia: kultura organizacyjna
Włochy: kultura życia codziennego,
kuchnia popularna
TEZA 5: są też centra regionalne
Frankofonia
Jaka będzie przyszłość kultury? TEZA 6: Są 4
TEZA 6: Są 4
scenariusze rozwoju globalnej ekumeny
scenariusze rozwoju globalnej ekumeny
1. globalna
2.nasycenie kulturowe
homogenizacja

3. deformacja kulturowa: 4. amalgamacja kulturowa
a) filtrowanie > kreolizacja
(hybrydyzacja)
b) adaptacja
Globalna homogenizacja i  nasycenie
kulturowe
Deformacja kulturowa
 Filtrowanie

Kultura Zachodu jest
przyjmowana na świecie
po przefiltrowaniu i
eliminacji wyższych
wartości i wyrafinowanych
treści
Deformacja kulturowa

 Adaptacja :
zniekształcanie
przyjmowanych wartości
w celu dostosowania ich
do lokalnego kontekstu
Amalgamacja kulturowa
(kreolizacja)

Równorzędny dialog
między kulturami centrum
i peryferii

Zderzenie kultur prowadzi
do kreatywności po obu
stronach

Wzbogacają się zarówno
kultury peryferii jak I
centrum
III. Shmuel Eisenstadt
wielość nowoczesności
Zajmował się porównawczą
analizą cywilizacji
TEZA 1. Cywilizacje nieustannie
się zmieniają (pod wpływem
wewnętrznej dynamiki I kontaktu
z innymi cywilizacjami)
TEZA 2
Nie ma jednej ,,nowoczesnej'' cywilizacji Zachodu 
polemika z autorami tj. Francis Fukuyama
TEZA 3 Ekspansja Zachodu wywołuje
różne efekty na świecie
Nie ma 1 wzorca narzucania wartości zachodnich
światu. Różne są rekacje kultur lokalnych; zależnie od:
a) momentu wyjścia społeczności z izolacji (np. Wpływy
brytyjskie w Indiach, francuskie w Afryce równikowej)
b) poziomu rozwoju
c) siły lokalnych wizji i znaczenie elit
d) sposobu rekacji na zmianę społeczną (poziom
tradycyjnalizmu i ksenofobii)
IV. Arjun Appadurai - etnokrajobrazy
Teoria globalnych przepływów kulturowych
Wybrane tezy:
1. Globalizacja wymusza rewizję pojęć stosowanych do
opisu świata (trzeba odrzucić wiele terminów tj. naród,
kultura regionalna, gdyż są one związane z określonym
miejscem)

Zjawisko deterytorializacji (oderwanie kultur od
konkretnego terytorium), które warunkują 2 czynniki:
rozwój mediów elektronicznych oraz masowe migracje
2. Globalizacja nie oznacza westernizacji. Kultura
zachodnia ulega przekształceniom

indygenizacja: ulokalnienie

Globalna kultura jest przystosowywana do lokalnych
kontekstów (procesy interpretacji, mutacji, adaptacji
treści globalnych)

Dotyczy do muzyki, sztuki, wzorów mieszkania,
wzorów konsumpcji, polityki I in.
3. W wielu miejscach na świecie zagrożeniem nie jest
amerykanizacja, ale ekspansja regionalnych centrów
4. Diaspory I wielokulturowość są wyzwaniem dla państw
narodowych
5. Współczesny świat tworzą tzw. etnokrajobrazy
(nowego typu wspólnoty międzykulturowe).
6. Metropolie stają się pełne etnokrajobrazów ,,kultur
peryferyjnych
 Etnokrajobrazy
Ludność karaibska w Londynie
Notting Hill Festival w Londynie
V. Ryszard Kapuściński - Świat jako kolaż
kultur
Podjął polemikę z najważniejszymi teoretykami kultury (Fykuyamą,
Podjął polemikę z najważniejszymi teoretykami kultury
Huntingtonem, McLuhanem)
Wybrane tezy:
Wybrane tezy:
1. problemem naszych czasów jest kryzys wyobraz
ni
2. mimo częstoch kontaktów międzykulturowych, dominuje dziś postawa
,,odrzucenia Obcego
3. pasja poznawania innych kultur nie jest powszechna
4. Historię relacji Europejczyków z ,,Innymi'' można
podzielić na 4 okresy:

epokę kupców i posłów - do XV w.

epokę wielkich odkryć geograficznych: grabieży i
podbojów

epokę humanizmu - otwarcia na Innych

epokę zapoczątkowaną przez Oświecenie.

e.
Teza 5. Cywilizacja Zachodu dobiega
końca
- eksplozja demograficzna w krajach rozwijających się
- przedstawiciele innych cyzilizacji stają się częśćią o
Europy
Podsumowanie
Zjawiska kulturowe w erze globalizacji:
1. homogenizacja kultur
2. wzrost znaczenia lokalnych kultur
3. wzajemna zależność czynników globalnych i
lokalnych
4. deterytorializacja kultur
5. transnarodowa przestrzeń społeczna
Bibliografia

Sztompka, Socjologia, 2002, rozdz. 26  Globalizacja

Robertson, R. (1992) Globalization: Social Theory and Global Culture

Hannerz, U. (1989) Notes on the global ecumene, ,,Public culture'', t.1, nr
2, s. 66-75.

Eisenstadt, S. (2011) ,,Utopia i nowoczesność. Porównawcza analiza
cywilizacji , Oficyna Naukowa, 2011.

Appadurai, A. (2005) Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary
globalizacji.