Dekolonizacja Azji

Norbert Cabal Fabregas
Paulina Kapruziak
Magdalena Grzegorzewska

dekolonizacja

– termin oznaczający proces

wyzwalania się terytoriów zależnych spod władzy
krajów kolonizatorskich. Odbywała się dwiema
drogami, w wyniku walki zbrojnej lub też w sposób
pokojowy, mianowicie poprzez dialog. Omawiany
proces rozpoczął się niedługo po zakończeniu II
wojny światowej, ale największy rozmach osiągnął
po 1960 roku.

Ogólne przyczyny dekolonizacji:

- osłabienie europejskich imperiów kolonialnych w wyniku
I i II wojny światowej,

- wewnętrzne kryzysy w imperiach kolonialnych,

- przenikanie do krajów podległych demokratycznych
wzorców organizacji państwa,

- działania ZSRR i Chin, które dążyły do osłabienia metropolii
kolonialnych poprzez udzielanie pomocy ruchom
narodowowyzwoleńczym w celu wciągnięcia ich w swoje sfery
wpływów geopolitycznych i ekonomicznych,

- ogólny wyzysk i przedmiotowe traktowanie tubylczej
ludności kolonialnej.

Zacofanie byłych krajów kolonialnych –

przyczyny:

•brak surowców strategicznych (energetycznych,
złota, diamentów) lub nieodpowiedni sposób ich
pozyskiwania,

•brak szybkiego i taniego transportu wewnątrz
kraju oraz na rynki zewnętrzne,

•sposób rozmieszczenia ludności,

•słabe wykształcenie obywateli.

Wspólnota Narodów

Członkowie Wspólnoty Narodów, stan na listopad 2009

obecni

zawieszeni (Fidżi)

byli (Irlandia, Zimbabwe, Hongkong, Nowa Funlandia

kolonia – zamorskie terytorium zależne, gdzie zarządza władza
administracyjna kraju zwierzchniego, czyli metropolii

protektorat -terytorium z własnym rządem, o ograniczeniach
dotyczących polityki gospodarczej i zagranicznej,

dominium – niezależne terytorium, będące członkiem
Wspólnoty Narodów, uznające króla brytyjskiego za głowę swego
państwa,

kondominium – terytorium zależne zarządzane przez dwa
państwa,

terytorium mandatowe – terytorium, które zostało odebrane
przez Ligę Narodów po I wojnie światowej Niemcom lub Turcji i
przekazane do administrowania Wielkiej Brytanii, Francji lub
Belgii, obecnie tymi terytoriami administruje ONZ a nazywa się
je terytoriami powierniczymi.

Liga Narodów – nieistniejąca już organizacja międzynarodowa,
jej celem było utrzymywanie pokoju i współpracy na świecie,
powstała po I wojnie światowej.

Dekolonizacja

Azji

• Początek dekolonizacji: 15.02.1942 –

przejęcie Singapuru przez
Japończyków

1945: Jawa, Sumatra, Madura

1948: Indonezja

1946: Filipiny

1946: Transjordania, Jordania, Izrael

1947: Indie, Pakistan, Bangladesz

(1971)

1948: Birma, Cejlon

1949: Bhutan

1953: Kambodża

1957: Malezja

1959: Singapur

1960: Cypr

1961: Kuwejt

1965: Malediwy

1971: Bahrajn, Katar, Oman, ZEA

1977: Wietnam

1984: Brunei

1998: Hongkong

1999: Makau

2002: Timor Wschodni

bryt.

fran.

holen. portug.

USA

Kolonialne

przynależnośc

i przed 1945

r

.

Przebieg dekolonizacji

INDIE

•Azja dla Azjatów – hasło solidarności ludów Azji przeciw Europejczykom i
Amerykanom, których kolonią były Filipiny, Amerykanie przyznali im
niepodległość w 1946 r.
•O niepodległość w Indiach walczyły dwa ugrupowania: Indyjski Kongres
Narodowy i Liga Muzułmańska, która domagała się podziału Indii na część
muzułmańską i hinduską, od 1946 roku rozpoczęły się wzajemne bitwy hindusów
i muzułmanów – zginęły wtedy tysiące ludzi
•czerwiec 1947 roku – podział Indii, Indiom i Pakistanowi przyznano status
dominiów
•15 sierpnia 1947 roku - Indie i Pakistan uzyskały niepodległość w ramach
Brytyjskiej Wspólnoty Narodów, podziałowi subkontynentu towarzyszyły
ogromne migracje , zamieszki, rzezie i okrucieństwa, następstwem podziału były
spory terytorialne między Indiami a Pakistanem, m.in. trwający spór
o Kaszmir, który włączono do Indii,
•1971 rok - przy zbrojnej pomocy Indii Pakistan Wschodni oderwał się od
Zachodniego, tworząc Bangladesz

BIRMA

• Państwo to z początku było pod okupacją Japonii,

potem rządy przejęła Wielka Brytania

• W Birmie nastała wojna domowa (Białe i

Czerwone Flagi i mniejszość Karenów

• 4 stycznia 1948 r. Birma uzyskała niepodległość

od Wielkiej Brytanii,

• W przeciwieństwie do innych byłych kolonii

brytyjskich Birma nie przystąpiła do Wspólnoty
Narodów.

• 1948 rok - Wielka Brytania uznała niepodległość

Cejlonu - odtąd Sri Lanka

INDONEZJA

• Indonezja znalazła się pod okupacją japońską
• 17 sierpnia 1945 roku – proklamowano Tymczasowy Republikański

Rząd Indonezji

• na przełomie 1945 i 1946 roku wybuchły walki w Indonezji
• 15 listopada 1946 roku - podpisano porozumienie na Jawie -

Holendrzy uznali rząd Republiki Indonezji, planowano utworzyć państwo
federacyjne pod nazwą Stany Zjednoczone Indonezji, obejmujące Indie
Holenderskie; Stany Zjednoczone Indonezji i Holandia miały utworzyć
Unię Holendersko – Indonezyjską, ale obie strony były niechętne
realizacji porozumienia

• 2 listopada 1949 roku - zakończyły się rokowania holendersko -

indonezyjskie - Indonezja uzyskała suwerenność, wchodząc w skład Unii
Holendersko - Indonezyjskiej

• 1954 rok - zniesiono Unię Holendersko – Indonezyjską
• terytorium spornym między Holandią i Indonezją pozostała zachodnia

Nowa Gwinea - od 1963 roku należy do Indonezji

WIETNAM, LAOS I KAMBODŻA

• 1940 r. - kryzys francuskich kolonii, Japończycy wkroczyli do Indochin (Wietnam,

Laos, Kambodża), Wietnam ogłosił niepodległość w marcu 1945 roku

• część Indochin znalazła się pod kontrolą ruchu niepodległościowego - Liga

Niepodległości Wietnamu

• wrzesień 1945 roku - komunistyczny rząd ogłosił w Hanoi utworzenie

Wietnamskiej Republiki Demokratycznej i rozbroił część oddziałów francuskich

• listopad 1946 roku - początek długotrwałej i krwawej wojny - brudna wojna
• utworzenie Unii Francuskiej, która miała się składać z terytoriów bezpośrednio

należących do Francji

• marzec 1949 rok - Francuzi proklamowali niepodległość Państwa Wietnamu w

ramach Unii Francuskiej

• lipiec 1949 roku - Francuzi uznali niepodległość Laosu w ramach Unii

Francuskiej,

• listopad 1949 roku - Francuzi przyznali niepodległość Kambodży w ramach Unii

Francuskiej

• przejęcie przez komunistów władzy w Chinach w 1949
• lipiec 1954 rok - układ w Genewie, dzielący Wietnam wzdłuż 17 równoleżnika

na Demokratyczną Republikę Wietnamu na północy i Państwo
Wietnamskie na południu, całym Indochinom przyznano niepodległość

Skutki dekolonizacji

• Powstanie nowych państw na mapie świata.

• Neokolonializm – wyzwolone kraje mają niezależną

władzę polityczną, ale są zależne od
międzynarodowego kapitału pod względem
ekonomicznym.

• Byłe kolonie są uzależnione ekonomicznie od

dawnych metropolii. Ponadto dawne mocarstwa
ustalają korzystne sobie ceny wymiany handlowej.

• W dawnych koloniach mocarstwa zachowały

wpływy gospodarcze, polityczne i kulturalne.

Skutki dekolonizacji

• powstanie nowych państw, niezależność uzyskały lub
powstały: 1945 Wietnam, Indonezja, Korea, 1946 Filipiny, 1947
Indie i Pakistan, 1948 Birma (obecnie Myanmar), Cejlon
(obecnie Sri Lanka) i Izrael, 1953 Kambodża, 1954 Laos, 1957
Malaje, 1960 Cypr, 1961 Kuwejt, 1965 Singapur, 1967 Jemen
Południowy, 1971 Bahrajn, Federacja Zjednoczonych Emiratów
Arabskich, Bangladesz.

•języki europejskie w dawnych koloniach

•spadek znaczenia państw, które były imperiami kolonialnymi

•Umacnianie się ZSRR, który był oparciem dla krajów
walczących o niepodległość

• nieudolne rządy wyzwolonych państw

BIBLIOGRAFIA:

J. Barbag „ Geografia polityczna ogólna” PWN

Z. Długosz „Przemiany na mapie politycznej świata”

Z. Rykiel „Podstawy geografii politycznej”

"Historyczny Słownik Encyklopedyczny", wyd. EUROPA, 2007