Relacje

pacjent - lekarz

Przemiany relacji pacjent –

lekarz w modelach

teoretycznych

W przeciągu ostatniego 100-lecia relacje pomiędzy

lekarzem a pacjentem ulegały systematycznym

przemianom. Było to spowodowane tym, że:



opieka zdrowotna stawała się bardziej dostępna



wzrastała świadomość zdrowotna pacjentów



zmieniły się oczekiwania pacjentów związane z

możliwościami leczenie i osobami lekarzy



rozwój medycyny doprowadził do postępującej specjalizacji

działań



zmieniał się obraz chorób, co wymuszało zmianę podejścia

lekarza do pacjenta

Model Parsonsa (1951)



Pozycja lekarza i pacjenta są ze sobą sprzężone, ale lekarz

ma pozycję dominującą.



Lekarz w działaniu ma kierować się 3 zasadami:



- uniwersalizmu,



- emocjonalnej neutralności,



- specyfiki funkcji.



Przedmiotem terapii jest choroba a nie osoba.



Lekarz ma prawo do całej osoby pacjenta pod względem

fizycznym i psychicznym.



Lekarz autorytatywnie ustala i prowadzi terapię. Lekarz wie

najlepiej, co jest dla pacjenta najlepsze.



Pacjent ma pełną gotowość do podporządkowania się

wymogom leczenia

Model Szasza i Hollendra

(1956)

Model ten zwraca uwagę, że wzajemne relacje
pacjent – lekarz muszą być zróżnicowane,
uwzględniając jego kondycję oraz gotowość
do uczestniczenia w terapii. Szasz i
Hollender wyróżnili 3 typy takich relacji:



Aktywność – bierność



Kierowanie – współpraca



Obopólne uczestnictwo

Aktywność – bierność



Lekarz robi coś dla pacjenta



Pacjent przyjmuje to apatycznie



Przykładowe ilustracje jednostek
chorobowych: utrata przytomności,
narkoza, delirium



Prototyp stosunku:
rodzic - niemowlę

Kierowanie – współpraca



Lekarz mówi co pacjent ma robić



Pacjent współpracuje, jest posłuszny



Przykładowe ilustracje jednostek
chorobowych: ostre choroby zakaźne



Prototyp stosunku: rodzic - dziecko

Obopólne uczestnictwo



Lekarz pomaga pacjentowi, żeby sobie
pomógł sam



Pacjent jest partnerem



Przykładowe ilustracje jednostek
chorobowych- choroby przewlekłe



Prototyp stosunku:
dorosły – dorosły

Jest to model idealny

Pacjent tutaj może sobie pozwolić na różne stopnie

aktywności i pasywności w procesie terapii, jednak

lekarz jest zawsze aktywny

Aby zbliżyć te modele do aktualnej sytuacji, należałoby

wprowadzić różne stopnie aktywności i pasywności lekarza.

Można zatem wyróżnić również:



Bierność – bierność



ani pacjent, ani lekarz nie przejawiają wystarczającej

aktywności



prototyp stosunku: dziecko – dziecko



Bierność – poszukiwanie aktywności



pacjent nieskutecznie próbuje wyegzekwować od lekarza np.

bardziej wszechstronne badanie

Taka typologia odzwierciedla również negatywne strony

relacji pacjent – lekarz.



Potocznie- odpowiedzialnością za brak

właściwego kontaktu między pacjentem a

lekarzem obciąża się istniejące niefunkcjonalności

i deficyty w systemie opieki zdrowotnej.



Zarówno lekarze, jak i pacjenci są skłonni

upatrywać przyczyny istniejących niedostatków w

relacjach między nimi w takich czynnikach, jak

niedostateczna liczba lekarzy w stosunku do

potrzeb, związany z tym brak czasu lekarza,

pośpiech.



Negatywne oceny stosunku pacjent – lekarz występują

także w krajach bogatszych, posiadających systemy

ochrony zdrowia stosunkowo dobrze nasycone kadrami

medycznymi, dobrą organizację i warunki pracy.



Przy analizowaniu stosunku pacjent – lekarz trzeba

uwzględnić znaczną liczbę zmiennych, które na jakość

tego stosunku wpływają: począwszy od zmiennych

osobowościowych lekarzy i pacjentów, poprzez

organizacyjne i materialne ramy, ich kontaktów,

do zmiennych makrospołecznych –

systemowych i kulturowych.

Modele oparte na teorii

konfliktu

Freidson (1960, 1970)



Na wzajemne zachowania lekarza i

pacjenta mają wpływ ich miejsca w

strukturze społecznej i wzajemne

opozycje



Występuje konflikt interesów



Dominująca pozycja lekarza wynika z

faktu, że kontroluje on dostęp do

świadczeń medycznych

Waitzkin (1983), Navarro

(1976)



Występuje konflikt interesów (korzyści

materialne lekarza a zdrowie pacjenta;

medycyna faworyzuje bogatszych

pacjentów)



Współpraca i dobra komunikacja z

lekarzem jest niedostępna dla ludzi

niewykształconych, biednych,

nieprzystosowanych społecznie)

Mc Kinley (1975)



Lekarze kultywują ideologię
niedostępności wiedzy medycznej
dla ludzi spoza ich
środowiska, a zatem pacjent nie ma
możliwości oceny ich
profesjonalizmu.

Perspektywa interakcjonizmu

symbolicznego

Sudnow (1967), Sheff (1972)



Relacja pacjent – lekarz jak system wzajemnych

negocjacji (pacjent posiada własną wizję swojego

problemu, swoje cele i oczekiwania, a także swoją

kocepcję diagnozy i terapii)



Pozycja lekarza jest tu jednak prawie zawsze

dominująca (kontroluje on przebieg leczenia)



Pacjent zmieniając swoją postawę z biernego

poddawania się lekarzowi na aktywną,

negocjacyjną – zbliża to daną perspektywę do

ideologii konsumeryzmu

Modele oparte na założeniach

ideologii konsumeryzmu

Cassef (1986)



Pacjent jest konsumentem usług medycznych



Zdrowie pacjenta wymaga jego aktywnej postawy



Hasło „lekarz wie lepiej” nie obowiązuje w pełni



Lekarz jest partnerem, doradcą



Relacje pacjent – lekarz są zorganizowanym

systemem wartości, których konsument musi się

nauczyć



Aktywny pacjent zdobywa informacje o zdrowiu,

dokonuje wyborów pomiędzy lekarzami a także

innymi źródłami pomocy



Ocenia rezultaty interwencji medycznych, dąży

do poznania swoich potrzeb zdrowotnych

Model oparty na promocji

zdrowia



Człowiek jest

odpowiedzialny za

zdrowie (prowadzenie

właściwego stylu życia,

świadomość zdrowotna)



Opieka medyczna pełni

rolę wspierającą



Lekarz powinien włączyć

się do współdziałania

z pacjentem i jego

rodziną w zakresie

promocji zdrowia

W przedstawionych modelach

widoczny jest trend ukazujący
wzrastającą rolę modelu
partnerskiego w stosunku
do modelu paternalistycznego
opisywanego przez Parsonsa

Zmiany w koncepcji zdrowia

i choroby

Zdrowie wg WHO

„Stan pełnego, dobrego samopoczucia

fizycznego, psychicznego i społecznego, a

nie tylko jako brak choroby lub

zniedołężnienia”



Definicja ta była wielokrotnie krytykowana ze względu

na: brak kryterium funkcjonalnego, płynność i

nadmierne wkraczanie w zakres pojęć, takich jak np.

Szczęście



Ma także zalety: pokazuje, że nasze dzisiejsze koncepcje

zdrowia wykraczają znacznie poza określony biologiczny

stan organizmu człowieka.



Zachodzą także zmiany w postrzeganiu istoty

choroby



Nadal jest bardzo wiele chorób, których definicje nie

są jasne i które nie są jednoznacznie traktowane

jako teren działań lekarzy np. alkoholizm – kiedyś

traktowany jako zachowanie mniej lub bardziej

dewiacyjne – teraz uznany za chorobę alkoholową.



Trendem odwrotnym w zmianach koncepcji choroby

jest np homoseksualizm, który został skreślony z

listy chorób Amerykańskiego Towarzystwa

Psychiatrycznego. Te przykłady są wyrazem niejako

oficjalnych zmian w tym, co jest chorobą bądź nie.



Trudność stanowi ponadto fakt, że postrzeganie to i

tak jest zróżnicowane wśród pacjentów w zależności

od kręgu kulturowego, z którego pochodzą,

wykształcenia, klasy społecznej, płci, wieku.



Pojawiają się ciągle nowe choroby (choroby cywilizacyjne), także

medycyna jest w stanie coraz precyzyjniej rozróżnić i nazwać już

istniejące.



Na przełomie stulecia znano ok. 3 – 5 tys tysięcy zespołów

chorobowych – dziś jest och ok. 30 tysięcy. Na całym świecie

wzrasta odsetek nerwic i psychonerwic. Przybywa pacjentów

z chorobami przewlekłymi, degeneracyjnymi – wobec

których lekarze są bezsilni – mogą jedynie łagodzić objawy, nie są

w stanie leczyć.



Medycyna przedłużyła przeciętnie trwanie życia ludzkiego,

nie potrafiła jednak wyeliminować z niego choroby i

cierpienia.



Jakość życia ludzi starych i niepełnosprawnych (nie tylko w sensie

medycznym) stała się ważnym problemem społecznym,

skierowanym także do lekarzy.



Ilość nowych nowym informacji i problemów, które lekarz

powinien sobie nieustannie uświadamiać i które wymagają od

niego czynnego ustosunkowania się, przekraczają często

możliwości jego percepcji – Scenariusz przewyższa możliwości

aktora.

Primum non nocere

Wiara w skuteczność prowadzonej terapii

działa nieraz na rzecz wyzdrowienia

pacjenta w nie mniejszym stopniu niż

podawany lek, ponieważ ważnym aspektem

w relacjach między lekarzem a pacjentem

jest kwestia zaufania oraz przekonanie, że

medycyna nie szkodzi, a wręcz przeciwnie-

może pomóc

Zaufanie do medycyny i

lekarzy

Zgadzający się ze stwierdzeniem:

1976

1995

Większość lekarstw, lecząc jedno schorzenie, szkodzi na coś
innego

78%

86,6%

Przy obecnym rozwoju medycyny za kilkanaście lat wszystkie
groźniejsze choroby będą uleczalne

28%

34,7%

Lekarz wie najlepiej, co jest najwłaściwsze dla pacjenta

61%

51,5%

Rak wcześnie wykryty jest uleczalny

27%

67%

Istnieje wiele wypróbowanych starych sposobów leczenia,
które dziś się niesłusznie lekceważy

66%

87,8%



Zestawienie powyższe ukazuje wzrost optymizmu, jeśli chodzi

o możliwości skutecznego leczenia poważnych

chorób, co wiąże się pośrednio ze wzrostem wiary w

profilaktykę. Wzrost zaufania do medycyny nie jest jednak

wszechstronny i bezkrytyczny, gdyż towarzyszą mu

jednocześnie wzrastające obawy przed ubocznym działaniem

środków farmakologicznych. Można tym tłumaczyć „tęsknoty”

za starymi sposobami leczenia, bezpiecznymi i prostymi.



Podstawowa jest tutaj zmniejszona wiara w rolę lekarza jako

eksperta, który „wie najlepiej”. Warto zastanowić się czy

zmieniająca się rola lekarza prowadzi do zwiększającej się

autonomii pacjenta i wzajemnego partnerstwa, czy też raczej

prowadzi do rozluźnienia kontaktu terapeutycznego. Dane z lat

1976 i 1995 wskazują na wzrost częstości modyfikowania na

własną rękę zaleceń lekarza (np. zmniejszenie lub zwiększenie

dawki leku bez wiedzy lekarza, stasowanie dodatkowych leków

lub w ogóle niestosowanie przepisanego leku).



Negowanie roli lekarza jako jedynego eksperta jest bardziej

widoczne wśród ludzi młodych (poniżej 40. roku życia), a także

wśród mieszkańców wielkich miast na co ma wpływ poziom

wykształcenia.

Postępowanie przy zaobserwowaniu

objawów choroby lub przy wystąpieniu

dolegliwości

Sposób postępowania

1976

1995

1999

Idę od razu do lekarza

19%

11%

12%

Uzależniam wizytę u lekarza od rodzaju dolegliwości

35%

32%

29%

Idę do lekarza dopiero w ostateczności

42%

55%

58%



Można przyjąć z pewnym uproszczeniem, że
pierwszy rodzaj postępowania ma charakter
nadmiernie ochraniający, drugi jest przejawem
racjonalnego stosunku do zdrowia, a trzeci jest
objawem lekceważenia swoich potrzeb, nie
sprzyja on nawiązaniu partnerskich relacji z
lekarzem.



Powyższe zachowania w obliczy choroby nie
zależą od wieku płci pacjenta. Natomiast
niewielki wpływa ma samoocena zdrowia. Osoby,
które oceniają gorzej swój stan zdrowia częściej
poszukują kontaktu z lekarzem.

Na rodzaj postępowania ma

również wpływ wykształcenie

Wykształcenie

Postępowanie
ochraniające
1995 1999

Postępowanie
racjonalne
1995 1999

Postępowanie
lekceważące
1995 1999

Podstawowe

17,4 16,8

22,5 22,5`

60,1 60,6

Zasadnicze zawodowe

9,5 10,5

25,8 25,9

64,6 63,5

Średnie

8,3 12,8

39,5 30,5

52,1 57,1

Wyższe

8,7 8,4

53,8 48,0

37,4 43,6

Dane przedstawione w %



Wraz ze wzrostem wykształcenia wzrasta częstość
racjonalnych zachowań, maleje natomiast liczba zachowań
ochraniających i lekceważących.



Dane te pokazują, że zachowania związane z
poszukiwaniem pomocy lekarskiej są zdeterminowane
kulturowo. Wyższe wykształcenie, większa świadomość
zdrowotna pomagają w kształtowaniu racjonalnych
zachowań. Te same cechy sprzyjają także bardziej
racjonalnemu i pełnemu wykorzystaniu kontaktu z
lekarzem. Badania na ten temat wskazują, że im bliższa
pozycji lekarza społeczna pozycja pacjenta, tym większa
szansa na realizację właściwych, partnerskich relacji między
nimi.

Nurt krytyczny medycyny



Istnieją prace, które dowodzą, że aktualnie medycyna

bardziej uszkadza człowieka niż go leczy



Wśród laików coraz częściej można spotkać obawy przed

efektami ubocznymi terapii i przed błędami sztuk lekarskich



W cytowanym wcześniej badaniu polskim ponad połowa

badanych przerwała przyjmowanie leków, gdy ich zdaniem

nastąpiła poprawa, ok. ¼ zmniejszyła samowolnie dawki

przypisanych leków, aby osłabić ich działanie („ bo szkodzi

na coś innego”)



Wzrastające możliwości lecznicze medycyny przyczyniły się

także do wzrostu negatywnych skutków jej działania. Rozwój

nauki umożliwił w większym stopniu długotrwałe śledzenie

ich efektów. Związek między leczeniem a jego dalszymi,

także negatywnymi skutkami stał się wyraźniejszy.



thalidomide – przyjmowany przez kobiety w ciąży powodował

okaleczenie ich dzieci. Takich przypadków, choć niekoniecznie

tak drastycznych można przytoczyć ogromnie dużo.



„Usunięcie 704 normalnych jajników 546 pacjentkom”



W innym badaniu ustalono, że operacja usunięcia jajnika była

usprawiedliwiona tylko w 54,9 % badanych przypadków, których

liczna wynosiła 6960



Operacja usuwania migdałków – nieuzasadnione przypadki –

90%

(Przykłady pochodzą z badań amerykańskich)



Osobnym rozdziałem relacji pacjent – lekarz są czynniki

jatrogenezy (czynniki psychotraumatyczne wynikające z

samego kontaktu z medycyną).

Szczególnie w przypadku choroby somatycznej lekarze

zwracają mniejszą uwagę na całość psychofizyczną

pacjenta, nie zawsze przywiązuje uwagę do sposobu, w

jaki chory reaguje na przykre doznania, uwzględnia jego

obawy i niepokoje, specyficzne sposoby Interpretowania

zjawisk fizjologicznych i patologicznych.



Niejednokrotnie zdarza się, że po wyjściu od lekarza

pacjent czuje się bardziej zaniepokojony, zgnębiony i w

sumie bardziej chory niż przed wizytą.



Ciągle jest jeszcze wiele chorób, których medycyna nie

jest w stanie skutecznie leczyć, ani zapobiegać: choroby

krążeniowe, , rak, wylew, AIDS, czy choćby grypa.



Produkcja farmaceutyków ciągle wzrasta, lekarze są

zasypywani reklamami leków, których działania nie mają

czasu, ani okazji sprawdzić. Lekarze często dowiadują

się o działaniu leku z dołączonej do niego ulotki.



Wiele badań wskazuje, że lekarze maja tendencję do

przepisywania zbyt wielu leków. Nadużywanie leków i

zależność od nich stają się coraz powszechniejszym

problemem ostatnich lat.

Stereotyp lekarza



Zdaniem sporej części lekarzy,

znaczna krzywdą i niesprawiedliwe

ich ocenianie wyrządził im

wyidealizowany, nierealny już

obecnie, a ciągle jeszcze panujący

stereotyp lekarza.



Od lekarza oczekuje się, że będzie

niemal wszechmocny,

wszechkompetentnym fachowcem,

nieskazitelnym moralnie i

ucieleśniającym wszelkie możliwe

cnoty. Zwiększa to ryzyko

frustracji u pacjentów, którzy

żywią nadmierne i nierealistyczne

oczekiwania wobec lekarzy. Lekarz

musi mieć rzeczywiście silne

poczucie specjalnej misji swojego

zawodu.

Badanie z 1999 roku na temat pożądanych zalet lekarza

pokazało że lekarz powinien posiadać zarówno kwalifikacje

jak i pewne cech moralne, idealistyczne, empatyczne i te,

które możemy utożsamić z dyspozycją lekarza do

partnerstwa z pacjentem.



Kwalifikacje medyczne



Sumienność i odpowiedzialność (50,5%)



Przedkładanie dobra pacjenta nad własne korzyści (35,8%)



Umiejętność nawiązywania kontaktów z pacjentem (34,6 %)



Umiejętność przystępnego wyjaśnienia przyczyn chorób i sposobu

leczenia (33%)



Bezinteresowność i uczciwość (30,0%)



Życzliwość (28,9%)



Cierpliwość (21,0%)



Wrażliwość i współczucie cierpienia (19,7%)



Rozumienie innych (13,5%)



Zdolność do poświęceń (8,7%)

Badani byli proszeni o wybór trzech najważniejszych cech z

przedstawionej im listy)



Można zatem sądzić, że ze strony pacjentów istnieje wyraźne

zapotrzebowanie na partnerski styl lekarza w stosunku do

nich.



Segmenty społeczeństwa dla których kwestia ta jest

szczególnie istotna:



Kobiety częściej niż mężczyźni zgłaszają potrzebę kontaktu

partnerskiego z lekarzem



Potrzeba ta jest częściej wyrażana przez osoby w wieku 26-

50 lat



Najrzadziej natomiast podkreślana jest przez osoby starsze,

powyżej 60. roku życia



Podobnie jak w innych przypadkach najważniejszą rolę

odkrywa wykształcenie: pacjenci z wyższym wykształceniem

najczęściej biorę pod uwagę takie elementy partnerskie jak

umiejętność nawiązywania kontaktów z pacjentami oraz

umiejętność wyjaśniania przyczyn chorób i sposobu leczenia

Czemu w coraz mniejszym

stopniu postrzegamy lekarza

jako eksperta?



Może to być skutkiem rosnącego

postrzegania lekarza jako konsultanta



Może to być wynikiem zanegowania

sposobu pełnienia przez niego roli

zawodowej (choć bez kwestionowania jego

autorytetu)



Może być skutkiem zanegowania jego

wiedzy i skuteczności w ogóle

Lekarz „technik”

Studia medyczne są jednymi z najdroższych,
najtrudniejszych i najdłuższych trwających. W ciągu kilku lat
naprawdę wytężonej pracy lekarz zdobywa
wyspecjalizowaną wiedzę.

Z jednej strony taka postawa ma minusy – czas
„przegadany” jest uznawany za czas stracony, ponieważ
można by było wtedy zrobić badania, zabiegi),

Z drugiej strony rzeczowy, techniczno- specjalistyczny
stosunek do pacjenta jest także potrzebny lekarzowi-
pacjent musi być traktowany jak obiekt techniczny- byłoby
szokującym zjawiskiem i naruszającym sferę prywatności
każde badanie lekarskie, podczas którego się obnaża, a
lekarz manipuluje jego ciałem.

Aby lekarz poprowadził pacjenta od

choroby do zdrowia i utrzymaniu ich w

tym stanie, nie wystarczy być ekspertem

od ich biologicznego organizmu.

Jednak szerokie postrzeganie potrzeb

zdrowotnych pacjentów jest niekoniecznie

zgodne z widzeniem własnej roli zawodowej

lekarza, ich tradycyjne klinicznie

zorientowanym wykształceniem,

zainteresowaniami, tendencjami rozwoju

specjalistycznych gałęzi medycyny. Dlatego

ważną sprawą jest adekwatność przygotowania

zawodowego lekarzy do ich przyszłych ról i

zadań oraz oczekiwać pacjentów.

W badaniu przeprowadzonym przez OBOPiSP w 1976 roku

poproszono badanych o ocenę ich lekarzy ze względu na czas

i troskę poświęconą pacjentom. Wyniki były

następujące:



Badanie w ogóle było bardzo powierzchowne – 40%



Lekarz nie wyjaśnił co mi jest i jakie mogą być przyczyny choroby

– 39%



Badanie dotyczyło tylko chorego miejsca, a sądzę, że przydałoby

się bardziej wszechstronne – 34%



Lekarz nie wypytał dokładnie o dolegliwości, nie wysłuchał

wszystkiego – 34%



Zabrakło czasu na rozmowę o innych ważnych dla mnie

sprawach, o których chciałem powiedzieć lekarzowi –

24%



Lekarz był nieuprzejmy, niegrzecznie mnie traktował – 14%



Lekarz używał niezrozumiałych słów, trudno było się z nim

porozumieć - 9%

Zaledwie 21% miał poczucie pełnego właściwego kontaktu

z lekarzem.



W relacji lekarz-pacjent powszechna jest sytuacja, w której lekarze

obecni fizycznie są „psychicznie” niedostępni dla pacjentów



Problem odpersonalizowania stosunku lekarzy do pacjentów



Lekarze przyjmują rolę

eksperta

od biomedycznego

funkcjonowania człowieka niż

partnera

, z którym pacjent

wspólnie rozwiązuje swoje problemy zdrowotne



Dystans między pacjentem a lekarzem jest mniej lub bardziej

powszechny we wszystkich krajach rozwiniętych i rozwijających się.



W ciągu ostatnich lat odczuwane dystanse między lekarzem a

pacjentem pogłębiły się, a przede wszystkim wraz z

upowszechnieniem opieki zdrowotnej ich odczuwanie stało się

znacznie bardziej powszechne.

Problem odpowiedzialności



Umieralność niemowląt, śmiertelność, absencja chorobowa tylko w

10% można tłumaczyć działaniami medycznymi



Przedłużające się życie ludzkie jest rezultatem czynników

środowiskowych i społecznych:



Właściwy tryb życia



Racjonalne odżywianie



Wzrost higieny osobistej



Ćwiczenia fizyczne



Czynniki te są czasami ważniejsze od działań medycyny



Współczesny rozwój techniki medycznej stawia lekarzy w sytuacji

podejmowania decyzji o ważnych konsekwencjach dla pacjenta:



Przerywanie ciąży



Transplantacje organów



Eksperymenty genetyczne



Współczesny rozwój techniki medycznej stawia ciągle lekarzy w

sytuacji podejmowania decyzji o ważnych konsekwencjach.

Lekarze zdają sobie sprawę, że ich głos w tej sprawie jest czasem

bliskoznaczny z wyrokiem śmierci



Lekarz – nieuleczalnie chory pacjent



Lekarz – umierający pacjent – podtrzymywanie i ratowanie życia

ludzkiego jest wartością wpojoną bardzo głęboko i od dawna w

ideologię medycyny

Dawniej i chorowanie i umieranie było procesem znacznie

krótszym Umierało się przede wszystkim na choroby ostre,

zakaźne i nierzadko w młodym wieku.

Umieranie, z jakim w tej chwili spotykają się lekarze, to

umieranie osób starych, posiadających liczne choroby

przewlekłe i zaawansowane stany patologiczne wielu

narządów i systemów. Kompletne wyleczenie jest niemożliwe.

Moment odstawienia środków leczących na leki łagodzące-

jest kwestią decyzji i odpowiedzialności lekarza

prowadzącego.

Pozytywny przykład zaufania,

oddziaływania psychicznego

lekarza na pacjenta to tzw.

efekt placebo, czyli stosowanie

neutralnych, nieleczących środków,

ale z silnym przekonaniem i z wiarą

o ich działaniu.

Przy wielu chorobach zwłaszcza

psychosomatycznych

zaobserwowano skuteczność tego

rodzaju działań.

Uważa się, że jego skuteczność

polega na wyswobodzeniu

zdolności mobilizacyjnej pacjenta

do doprowadzenia swojego

organizmu do naturalnego stanu

równowagi.

Kluczem do skuteczności jest wiara

w uzdrawiające możliwości

leczącego.

Szanse pacjentów



Szybki rozwój biomedyczny powoduje, że przeciętny

pacjent staje się coraz bardziej zagubiony w swoich

relacjach z medycyną.



Wiedza medyczna ludności wzrasta, jest znacznie wyższa

niż kilkadziesiąt lat temu, jest jednak wyrywkowa,

zrelatywizowana do własnych doświadczeń,

nierównomiernie rozłożona w społeczeństwie.



Pacjent często nie może być partnerem lekarza przy

rozwiązywaniu „swoich” problemów, związanych z własnym

ciałem i zdrowiem, powoduje to: brak kontaktu

psychicznego między nimi, pacjent nie zna odpowiedniego

języka, terminologii, aby wyartykułować swoje

niedomagania.



Niewiedza pacjenta – pacjenci świadomie wzywali czy

odwiedzili pogotowie w nienagłych przypadkach- taki

rozwiązanie było dla nich wygodniejsze. Ogromna liczba ludzi

przychodzi ze swoimi problemami zdrowotnymi do bardzo

ogólnie zorientowanego pogotowia, gdyż nie wie, gdzie i do

jakiego lekarza iść, gdy coś ich niepokoi.



Lekarze często oponują przeciw dostarczaniu pacjentom

wiedzy medycznej, szczególnie opisującej symptomy, wpływa

to na utożsamianie przez pacjentów wszystkich opisywanych

chorób z własnymi objawami lub autentycznie ich

odczuwanie, nie jako przez sugestię.



Bez względu na to, czy lekarz jest zwolennikiem,

czy przeciwnikiem wiedzy medycznej pacjenta,

zdobywa on ją i tak, i to od samego lekarza.



Gdyby wszyscy pacjenci posiadali trochę więcej niż minimum

wiedzy medycznej, byś może przychodnie nie byłyby

przeciążone błahymi przypadkami, a pacjenci o objawach

poważnych chorób nie docieraliby do właściwych lekarzy, gdy

jest już za późno.



Pacjenci często postrzegają swoją problemy jako chorobę,

uważają ja bowiem za bardziej oczywistą postać tego co im

dokucza – niż stres. Swoje kłopoty życiowe postrzegają jako

depresję, osłabienie, brak apetytu, bóle głowy. Nie zawsze

zdają sobie sprawę co ich naprawdę gnębi.



Szanse pacjenta na rozpoznanie jego problemów rosną, gdy

lekarz nie tylko uważnie słucha, co pacjent mówi, ale i jak

formułuje swój problem.



W dialogu pacjenta z lekarzem często ma miejsce swoista

symbolika, pacjent wysyła sygnały, nie zawsze wyraźnie

sformułowane, oczekując, że ten lekarz potrafi ja odebrać.

Inne alternatywy



We wszystkich krajach rozwiniętych coraz poważniejszym

problemem społeczno – ekonomicznym stają się

wzrastające koszty opieki zdrowotnej.



Zwiększenie wydatków na opiekę zdrowotną nie oznacza, że

jest ona lepsza i że w sposób wyraźny przyczynia się do

dobrego zdrowia.



Z punktu widzenia jednostek służba zdrowia staje się coraz

droższa, nawet tam, gdzie teoretycznie jest bezpłatna.

Nieliczni mogą sobie pozwolić na wolny wybór lekarza.

„Komercyjna” scena pozamedyczna, oferuje dwa
rozwiązania:



Pierwsze - self care - proponuje przynajmniej
częściowe odrzucenie medycyny jako instytucji
na rzecz rozwijania własnych możliwości
dbania o swoje zdrowie, zapobieganie oraz
kurowanie posiadanych chorób i dolegliwości.
Był przede wszystkim odpowiedzią na
wzrastające koszty opieki medycznej (także
bogacenie się lekarzy kosztem ludzkich
cierpień) i coraz powszechnej szkodliwości
wynikające z jej działań.