Wstrząs
Anafilaktyczny



Wstrząs -

stan kliniczny, w którym na skutek

dysproporcji między zapotrzebowaniem a
dostarczeniem odpowiedniej ilości tlenu do komórek
organizmu dochodzi do upośledzenia funkcji
i niewydolności ważnych dla życia narządów



Anafilaksja - zagrażająca życiu uczulonych osób
odpowiedź anafilaktyczna rozpoczyna się w ciągu kilku
minut po podaniu swoistego antygenu.



Wstrząs anafilaktyczny jest ostrą, zagrażającą życiu
reakcją anafilaktyczną całego organizmu.

Słowo anafilaksja zostało po
raz pierwszy zaprezentowane
światu przez Charlesa Richet’a
laureata nagrody Nobla z
dziedziny medycyny i fizjologii
z 1913 roku.

Epidemiologia



W 1945 roku Woldbott opisał

pierwszy śmiertelny

przypadek wstrząsu

anafilaktycznego po

penicylinie



Penicylina jest najczęstszą

przyczyną śmiertelnych

reakcji anafilaktycznych



Częstość reakcji po

penicylinie wynosi 0,7-10% a

ryzyko śmiertelnego wstrząsu

ocenia się na 0,002%



Drugie miejsce, które

przyczynia się do zgonu z

powodu reakcji

anafilaktycznej zajmują

użądlenia owadów

błonkoskrzydłych

Czynniki wywołujące anafilaksję poprzez

mechanizm

antygen-IqE-komórka docelowa

Czynniki wywołujące

Przykłady

Antybiotyki i

chemioterapeutyki

Penicylina, penicyliny półsyntetyczne, cefalosporyny,

aminoglikozydy (gentamycyna, tobramycyna), makrolity,

tetracykliny, nitrofurantoina, sulfonamidy

Surowice

Anatoksyna: tężcowa, błonicza, jadu kiełbasianego, zgorzeli

gazowej, wścieklizny, jadów węży, globulina

antylimfocytarna i antymocytarna

Jady

Owady błonkoskrzydłe

Pokarmy

Skorupiaki (krewetki, małże), świeże warzywa (pomidory,

marchew, ziemniaki, seler), świeże owoce (truskawki,

owoce cytrusowe), mleko, białka, jaja, owoce strączkowe,

orzechy, herbata rumiankowa

Wyciągi alergenów

Trawy, nasiona bawełny i gryki

Witaminy

Kwas foliowy, tiamina, cyjanokobalamina

Wielocukry

Desktram, koloidalny roztwór wodorotlenku żelazowego

Szczepionki

Toksoidy tężca, odry i grypy

Hormony

Insulina ACTH, parahormon

Enzymy

Trypsyna, chymotrypsyna, penicylinaza, papaina,

chymopapaina, L-argininaza, orgoteina

Inne

Latex, leki zwiotczające mięśnie

Fizyczne postaci wstrząsu
anafilaktycznego

Czynniki

wywołujące

Przykłady

Wysiłek fizyczny

Intensywny wysiłek często poprzedzony

spożyciem posiłku zawierającego alergen

Zimno

Ekspozycja na zimno dużych powierzchni ciała

Czynniki

wywołujące

Przykłady

Opioidy

Morfina, heroina, kodeina

Jodowe środki

kontrastowe

Uropolina

Leki

Dekstran, Mannitol, Pentamidyna

Czynniki wywołujące anafilaksję drogą
bezpośredniego uwalniania
mediatorów
z mastocytów i bazofilów

Fazy anafilaksji



Faza indukcji ( I dawka antygenu)



Synteza IgE



Związanie IgE na mastocytach



Faza biochemiczna (II dawka antygenu)



Związanie antygenu przez IgE osadzone na mastocytach i

komórkach tucznych



uwolnienie mediatorów anafilaksji



reakcje tkankowe



objawy kliniczne



Faza nacieku komórkowego



Naciek z eozynofilii, limfocytów…

Th0

Th1

Th2

B

IL-4

AP
C

I FAZA

IgE

mastocyty

Ag

anty

Mediatory anafilaksji

Cytotoksyn
y

II FAZA

Czynniki
chemotaktyczne

eozynofile

DEGRANULACJA

III FAZA

Histamina

kininy

PAF

LTC4/D4/E
4

Objętość krwi

krążącej

Opór naczyniowy

CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI (RR)

PERFUZJA TKANKOWA

NIEDOTLENIENIE

Stadia wstrząsu
anafilaktycznego



Stadium 0 Reakcja miejscowa: zmiany

ograniczone w miejscu kontaktu z

alergenem – rumień, obrzęk;



Stadium 1 Lekka reakcja ogólna:

zmiany skórne rozsiane – świąd,

pokrzywka, rumień; wyciek z nosa,

łzawienie, dysfonia; niepokój, ból głowy;



Stadium 2 Nasilona reakcja ogólna:

reakcje skórne jak w stadium 1;

hipotonia, tachykardia, arytmia,

duszność, objawy dyspepsji (nudności,

wymioty, biegunka), odczuwanie lęku;



Stadium 3 Groźna reakcja ogólna:

objawy wstrząsu anafilaktycznego –

ciężka hipotonia, obrzęk krtani,

bronchospazm (skurcz oskrzeli)

prowadzący do asfiksji, zaburzenia

świadomości, ostra dyspepsja;



Stadium 4 Niewydolność narządowa –

niewydolność krążeniowa prowadząca

do zatrzymania oddechu.

Przebieg wstrząsu

anafilaktycznego wg.

R.F.Wilsona

Parametr

Wczesna faza wstrząsu

Późna faza

wstrząsu

Ciśnienie

tętnicze

Ciśnienie skurczowe

Ciśnienie rozkurczowe

Ciśnienie skurczowe

Diureza

Stężenie Na w surowicy

Osmolalność osocza

Oliguria i anuria

pH krwi

Alkaloza oddechowa

Alkaloza metaboliczna

Kwasica

metaboliczna

Przepływ

tkankowy

Nieduży niepokój

Skóra sucha i ciepła

Zaburzenia

świadomości

Skóra wilgotna i

zimna

Zmiany
anatomopatologiczne



U 2/3 przypadków zgonów z powodu wstrząsu
anafilaktycznego stwierdza się obrzęk błony
śluzowej górnych dróg oddechowych



Ostre rozdęcie płuc u 30-50% zmarłych



W mięśniu sercowym ogniska martwicy
tkanki mięśniowej



W wątrobie, śledzionie i innych narządach
miąższowych-zmiany obrzękowe

Rozpoznanie

Wywiad i badanie fizykalne są podstawą do

ustalenia rozpoznania i oceny ciężkości reakcji

celem odpowiedniego zaplanowania strategii

leczniczej



Wywiad:



Należy poznać przyczynę wstrząsu



Droga podania i czas narażenia



Dodatkowe informacje (poprzednia
reakcja na tą samą substancję
i nasilenie tej reakcji, uczulenie na
lek, pobierane leki

Badanie laboratoryjne, badania
radiologiczne



Wskaźniki anafilaksji
wysokie stężenia
histaminy i tryptazy w
surowicy krwi



Szereg badań w
późniejszym terminie



Badanie radiologiczne
klatki piersiowej

Leczenie