Wstęp .................................................. 5

Seksualność człowieka w filozofii, teologii i prawie kanoni-
cznym Zachodu do schyłku średniowiecza ............. 19

A. Filozofowie antyczni i seksualność .................... 19

B. Poglądy na seksualność we wczesnym chrześcijaństwie .. 22
C. Czasy św. Augustyna i św. Hieronima ................. 26

D. Wczesne średniowiecze .............................. 28

E. Tak zwana reforma gregoriańska Kościoła a rozwój doktry-
ny seksualnej ...................................... 31

F. Zagadnienia seksualne w prawie kanonicznym ......... 35

G. Doktryna seksualna na Zachodzie w okresie późniejszego

średniowiecza ...................................... 40

Fornicatio seksualność przedmałżeńska .............. 46

A. Poglądy na współżycie przedmałżeńskie ............... 46

B. Akceptacja dla stosunków przedmałżeńskich w późniejszym

średniowieczu ...................................... 53

C. Określenia fornicatio w średniowiecznej polszczyźnie .... 55

D. Fornicatio i Iwcuria w polskiej moralistyce średniowiecznej 57
E. Podsumowanie ..................................... 61

Matrimonium małżeństwo ........................... 62

A. Element seksualny w zawarciu małżeństwa wśród ludności

polskiej wcześniejszego średniowiecza ................. 62

275

B. Poligamia i poliandria wśród plemion polskich ......... 67

C. Zerwanie małżeństwa wśród ludności polskiej wcześniejsze-
go średniowiecza ................................... 70

D. Zagadnienia małżeńskie w polskim prawie kościelnym . . 71
E. Życie małżeńskie średniowiecznych władców polskich w opi-
niach kronikarzy ................................... 76

F. Małżeństwa duchownych we wcześniejszym średniowieczu 86
G. Walka z małżeństwami duchownych w Kościele polskim . 89
H. Polska moralistyka średniowieczna o stosunkach małżeń-
skich .............................................. 95

I. Sprawy małżeńskie przed polskimi sądami średniowiecznymi 99
J. Podsumowanie ..................................... 102

Concubinatus konkubinat ............................ 104

A. Konkubinat świeckich ............................... 104

B. Konkubinat duchownych w polskim prawie kościelnym .. 111
C. Konkubinat duchownych w praktyce .................. 123

D. Podsumowanie ..................................... 128

Adulterium cudzołóstwo ............................. 130

A. Cudzołóstwo w słowiańskim prawie zwyczajowym ....... 130

B. Cudzołóstwo we wczesnośredniowiecznym polskim prawie

świeckim .......................................... 135

C. Cudzołóstwo w prawie miast polskich ................. 139

D. Cudzołóstwo w polskim prawie kościelnym ............. 143

E. Motyw cudzołóstwa w polskich kronikach średniowiecznych 144
F. Motyw cudzołóstwa w polskiej kulturze średniowiecznej . .. 148
G. Cudzołożnicy przed sądami miast polskich ............. 153

H. Cudzołóstwa w praktyce polskich sądów kościelnych .... 154

I. Podsumowanie ..................................... 160

Stuprum, raptus virginae zgwałcenie, uprowadzenie panny 161

A. Gwałt jako element wczesnośredniowiecznego rytuału:

przypadek Bolesława Chrobrego ...................... 161

B. Kronikarskie przekazy o gwałtach popełnionych przez in-
nych Piastów ...................................... 165

C. Zgwałcenie i uprowadzenie w Najstarszym Zwodzie Prawa

Polskiego .......................................... 168

D. Przepisy prawa mazowieckiego na temat gwałtu i uprowa-
dzenia ............................................ 175

E. Gwałt i uprowadzenie w Statutach Kazimierza Wielkiego 183

va Mciusmegu ...................................... 189

G. Zgwałcenie w polskim prawie miejskim ................ 191

H. Zgwałcenie i uprowadzenie w praktyce polskich sądów śred-
niowiecznych ....................................... 197

I. Gwałty jako element wojen średniowiecznych ........... 200

J. Podsumowanie ..................................... 202

Inne zagadnienia ........................................ 204

Castitas laicorum czystość osób świeckich ............ 204

A. Wstrzemięźliwość seksualna świeckich we wcześniejszym śred-
niowieczu .......................................... 204

B. Ideał wstrzemięźliwości seksualnej w dynastii piastowskiej

w XIII wieku ...................................... 206

C. Podsumowanie ..................................... 213

Meretricia, prostitutia prostytucja .................... 214

A. Średniowieczne definicje prostytucji ................... 214

B. Prostytucja w średniowiecznym Krakowie .............. 216

C. Prostytutki i ich klienci w innych miastach i wsiach Polski 220
D. Status społeczny prostytutek ......................... 221

E. Motyw "nierządnicy" w moralistyce ................... 222

F. Podsumowanie ..................................... 223

Superstitiones "zabobony", czyli elementy seksualne

w kultach pogańskich, magia płodnościowa i miłosna .. 224

A. Kulty płodnościowe w zachodniej Słowiańszczyźnie ...... 224

B. Kulty falliczne na ziemiach polskich .................. 227

C. Magia miłosna i zabiegi antykoncepcyjne .............. 229

D. Oskarżenia czarownic o współżycie z diabłem .......... 231

E. Podsumowanie ..................................... 232

Peccatum contra naturom, sodomia ...................... 233

A. Pojęcie "grzechów przeciw naturze" ................... 233

B. Polscy kronikarze o "czynach przeciw naturze": przykład

Bolesława Śmiałego ................................. 233

C. Inne wzmianki o sodomii w średniowiecznej Polsce ....... 238

D. Grzechy przeciw naturze w polskiej homiletyce średniowie-
cznej .............................................. 239

277

E. Stosunki z istotami nadprzyrodzonymi
F. Podsumowanie .....................

Zakończenie

Bibliografia ...........................

A. Wykaz skrótów stosowanych w pracy
B. Źródła ..........................

C. Opracowania .....................

Indeks osobowy