DYSCYPLINY PSYCHOLOGII
Do głównych działów psychologii teoretycznej należą: psychologia ogólna, rozwojowa i społeczna.
Psychologia ogólna stanowi podstawę wszystkich innych dziedzin psychologii. Bada prawidłowości procesów psychicznych, czynności regulacyjne istot żywych oraz mechanizmy, które je uruchamiają i kierują nimi. Psychologia ogólna obejmuje zagadnienia procesów poznawczych: wrażeń, spostrzeżeń, wyobrażeń, pamięci i myślenia oraz procesów emocjonalnych i motywacyjnych, które odgrywają istotna rolę w działaniu człowieka. Zajmuje się również strukturą osobowości człowieka i różnicami indywidualnymi między ludźmi.
Psychologia rozwojowa bada prawa rządzące rozwojem psychicznym człowieka jako gatunku i jednostki. Jej przedmiotem jest filogeneza, czyli rozwój gatunkowy, który doprowadził do powstania psychiki ludzkiej oraz ontogeneza, czyli rozwój osobniczy - od chwili poczęcia lub urodzenia przez cały bieg życia jednostki.
Najwięcej informacji zebrano dotychczas w psychologii rozwojowej na temat kształtowania się czynności w tych okresach życia, w których dokonują się najszybsze zmiany w świadomości i osobowości człowieka, tj. w dzieciństwie i młodości. Od wielu lat jednak wzrasta także zainteresowanie problemami wieku dojrzałego i starości, która jest również przedmiotem innej nauki: geriatrii. Psychologia rozwojowa staje się więc nauką obejmującą cały cykl jego życia.
Psychologia społeczna zajmuje się przede wszystkim tymi zagadnieniami psychologicznymi, które dotyczą człowieka jako członka grup społecznych. Bada ona zachowanie się jednostki pod wpływem grupy oraz rozmaite formy kontaktów społecznych, nawiązywanych między ludźmi i prowadzących do wspólnego, zespołowego działania. Ponadto do jej zakresu należą takie zagadnienia, jak psychologia różnych grup społecznych, począwszy od tzw. małych grup (klasy szkolnej, zespołu pracowników itp.) aż do dużych zbiorowości jak warstwa lub klasa społeczna, grupy zawodowe, narodowościowe i inne.
Wybrane działy psychologii stosowanej: psychologia wychowawcza, psychologia kliniczna i psychologia pracy.
Psychologia wychowawcza bada podstawy psychologiczne nauczania i wychowania człowieka w różnych okresach jego życia i dlatego wiąże się ściśle z psychologią rozwojową. Zajmuje się czynnikami wewnętrznymi (psychologicznymi) i zewnętrznymi (środowiskowymi), które oddziałują na rozwój umysłowy, uczuciowy i społeczny jednostki oraz na kształtowanie się jej osobowości. Bada wpływ na psychikę rozmaitych środowisk wychowawczych - rodziny, przedszkola, szkoły, domów dziecka, instytucji społecznych itp. Poznając prawa rządzące kształtowaniem się osobowości w procesie wychowania i nauczania, psychologia wychowawcza służy bezpośrednio praktyce, przyczyniając się do opracowania skutecznych metod kierowania rozwojem psychicznym człowieka.
Psychologia kliniczna - jej przedmiotem są różnego rodzaju zaburzenia w zachowaniu się, a więc takie zmiany w psychice dorosłych i dzieci, które utrudniają im normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Rodzaje i formy tych zaburzeń oraz ich podłoże są różnorodne. Źródłem trudności w przystosowaniu do świata zewnętrznego może być zły stan zdrowia lub wada organiczna, np. defekt wzroku lub słuchu. Przyczyny mogą też tkwić w środowisku, które nie sprzyja normalnemu rozwojowi jednostki i powoduje nadmierną nerwowość lub nerwicę czy też prowadzi do zachowań aspołecznych i przestępczości.
Psychologia pracy jest również bardzo szeroką i zróżnicowaną dziedziną psychologii stosowanej. Do jej zakresu należą takie problemy, jak:
psychologiczna analiza różnych zawodów i stanowisk pracy,
opracowywanie zasad doboru pracowników zgodnie z ich możliwościami,
psychologiczne czynniki wydajności pracy,
wzajemne stosunki między pracownikami.