PODSTAWY ZARZĄDZANIA – WYKŁADY

5.03.2013

1. Przesłanki uznania wiedzy za naukową:

- Wartości logiczne – wiedza pewna (prawdziwa, adekwatna, wiarygodna),

- Wartości semantyczne – wiedza, która dotyczy nietrywialnych stanów rzeczy,

- Wartości syntaktyczne – jak ma się ona do innych rodzajów wiedzy:

* Czy jest ona pochodną wiedzy dostatecznie uzasadnionej,

* Wewnętrzna spójność,

* Powiązanie z innymi rodzajami i płaszczyznami wiedzy itp.

2. Obszar zainteresowania nauk o zarządzaniu:

- Problemy tworzenia, funkcjonowania i rozwoju organizacji/instytucji, a w szczególności:

* Problemy sprawnego podejmowania decyzji,

* Działań w zakresie podstawowych funkcji: planowania, organizowania, motywowania, kontrolowania, przewodzenia,

* Wykorzystywania zasobów ludzkich, rzeczowych, finansowych, informacyjnych.

3. Przedmiot poznania nauk o zarządzaniu:

Obiektem poznania w naukach o zarządzaniu jest zatem człowiek ze względu na jego działalność organizatorską i produkty tej działalności. W tym kontekście fundamentalnego znaczenia nabierają pojęcia:

- Organizacja,

- Kierowanie, zarządzanie.

4. Definicja organizacji:

a) W ujęciu społecznym:

Według Etizioniego – organizacje są jednostkami społecznymi lub grupami ludzi, rozmyślnie tworzonymi i przekształconymi do realizacji określonych celów.

b) W ujęciu systemowym:

Definicja R.L Ackoffa – Organizacja to system zachowujący się rozmyślnie, zawierający przynajmniej dwa zachowujące się rozmyślnie składniki, mające wspólne zamierzenie, ze względu na które:

- Zachodzi w systemie funkcjonalny podział pracy,

- Jego funkcjonalnie oddzielne składniki mogą na wzajemne zachowanie odpowiadać w formie obserwacji albo łączności,

- Przynajmniej jeden podzestaw pełni funkcję kontrolno – kierowniczą.

5. Zarządzanie – istota pojęcia:

- Jako podejmowanie decyzji – ciąg decyzji podejmowanych w sposób możliwie optymalny w określonej organizacji,

- Jako sprawowanie władzy – podjęcie decyzji oraz wdrożenie jej w życie poprzez wywarcie wpływu na podwładnych,

- Jako wykorzystanie zasobów organizacji – działań skierowanych na zasoby organizacji z zamiarem osiągnięcia jej celów w sposób sprawny. Zarządzanie to regulacja przepływów zasobów.

6. Nauki o zarządzaniu, a inne nauki szczegółowe:

Nauki o zarządzaniu mają charakter interdyscyplinarny. Naukami o zarządzaniu zajmują się przedstawiciele różnych, tradycyjnie dotychczas wydzielanych dyscyplin naukowych.

Nauki o zarządzaniu, a ekonomia:

- Odrębny wzgląd badawczy,

- Różne cele wewnętrzne.

7. Obiekty poznania naukowego. Przedmiot nauki:

- Obiekty poznania – całokształty właściwości, związków i odniesień, które istnieją niezależnie od poznających je podmiotów,

- Przedmioty poznania – zależne od podmiotu poznania, który ustala i formułuje podmiot nauki poprzez wskazanie zbioru obiektów U, czyli uniwersum danej dziedziny.

8. Podział wewnętrzny nauk o zarządzaniu:

- Nauka o przedsiębiorstwie,

- Zarządzanie międzynarodowe,

- Zarządzanie strategiczne,

- Zarządzanie zasobami ludzkimi,

- Zarządzanie produkcyjne,

- Zarządzanie finansami,

- Rachunkowość zarządcza,

- Zarządzanie zmianami w organizacjach,

- Zarządzanie zasobami informacyjnymi,

- Zarządzanie marketingiem,

- Zarządzanie jakością,

- Przedsiębiorczość,

- Przywództwo,

- Komunikacja w organizacjach,

- Metody i techniki zarządzania,

- Innowacyjność.

9. Siły kształtujące szkoły zarządzania:

- Siły społeczne – normy i wartości jako cechy danej kultury,

- Siły ekonomiczne – systemy gospodarcze, tendencje w gospodarce,

- Siły polityczne – instytucje polityczne, ich postawy wobec działalności gospodarczej.

10. Początek XX wieku:

- Szybki rozwój gospodarczy,

- 1901 r. – odkrycie ropy naftowej w Teksasie,

- Procesy industrializacji,

- Przeciętny okres nauki w szkole – 8,2 lat,

- „Darwinizm społeczny”,

- Wielcy przemysłowcy: Rockefeller, Carnegie,

- Nowe metody zarządzania: Taylor, Ford.

11. Klasyczne szkoły zarządzania:

- Naukowe zarządzanie – zajmuje się poprawą wyników osiągniętych przez poszczególnych pracowników (Fryderyk Taylor 1856-1915),

- Zarządzanie administracyjne – koncentruje się na sprawnym zarządzaniu całą organizacją (Henryk Fayol 1841-1925).

12. Etapy naukowego zarządzania $:

- Opracować naukowo każdy element pracy na danym stanowisku,

- Naukowo dobierać pracowników i następnie przeszkolić ich do wykonywania pracy zgodnie z etapem 1,

- Nadzorować pracowników, by mieć pewność, że będą stosować się do przepisanych im metod wykonywania pracy,

- Zaplanować pracę, aby wykorzystać pracowników do faktycznego wykonywania pracy,

13. Zarządzanie administracyjne:

Zasady sprawnego zarządzania organizacją wg H. Fayola

Lp.	Nazwa zasady	Treść
1	Podział pracy	Im bardziej ludzie specjalizują się tym sprawniej mogą wykonywać pracę
2	Autorytet	autorytet formalny daje kierownikowi prawo rozkazywania. Ważny jest autorytet osobisty, dzięki któremu kierownik wymusza posłuszeństwo
3	Dyscyplina	członkowie organizacji muszą dostosować się do reguł
4	Jedność rozkazodawstwa	każdy pracownik powinien otrzymywać polecenia od jednej tylko osoby.
5	Jedność kierownictwa	Podobne czynności w organizacji powinny być podległe tylko jednemu kierownikowi
6	Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu	Cele całej organizacji są nadrzędne nad celami, interesami jednostek
7	Wynagrodzenia	Powinno być sprawiedliwe i odpowiadać włożonej pracy
8	Centralizacji	Ograniczenie roli podwładnych w podejmowaniu decyzji
9	Ładu	Zasoby ludzkie i rzeczowe powinny być zarządzane tak, by znalazły się we właściwym czasie
10	Hierarchii	Przepływy informacji, przekazywanie poleceń powinny przebiegać z góry na dół organizacji
11	Sprawiedliwości	Kierownicy sprawiedliwi w stosunku do podwładnych
12	Stabilizacji personelu	Duża rotacja pracowników wpływa negatywnie na efektywność i sprawność zarządzania
13	Inicjatywy	Podwładni powinni mieć swobodę w tworzeniu i realizacji swoich planów
14	Harmonii	Praca zespołowa, poczucie harmonii, przynależność do jednej grupy korzystnie wpływa na sprawność zarządzania

14. Cechy biurokracji Webera:

- Stosuje się podział pracy ze ściśle określoną odpowiedzialnością,

- Stanowiska są zorganizowane w hierarchii autorytetu formalnego,

- Pracowników dobiera się w sposób obiektywny i awansuje na podstawie umiejętności technicznych,

- Istnieją standardowe reguły i procedury obowiązujące wszystkim w jednym stopniu,

- Kierownicy są urzędnikami pracującymi za wynagrodzenie.

15. Lata 1930-50:

- Wielki kryzys,

- II wojna światowa,

- Data odbudowy gospodarki,

- Nowe pokolenie: odmienny światopogląd.

16. Szkoły behawioralne:

- Znaczenie zachowań ludzkich w miejscu pracy (prace E. Mayo),

- Znaczenie stosunków międzyludzkich (human-relations),

- Zachowania organizacyjne (organizational behaviour).

17. Prace Eltona Mayo:

Eksperymenty Hawthorne (1927-1932) dotyczyły:

- Wwpływ warunków ergonomicznych miejsca pracy na wydajność pracy (oświetlenie, hałas, temperatura, itp.),

- Uustalaniu akordowego planu zachęt płacowych dla grupy pracowników.

18. Human-relations:

- Piramida potrzeb Maslowa,

- Teoria X i Y McGregora,

- Teoria dwuczynnikowa,

- Teoria McClelland ( potrzeba osiągnięć, afiliacji, władzy).

19. Zachowania organizacyjne:

- Zadowolenie z pracy,

- Stres,

- Motywacje,

- Przywództwo,

- Dynamika grupowa,

- Konflikty,

- Kultura organizacyjna.

20. Lata 1950-75:

- Odbudowa ze zniszczeń wojennych,

- Uprzemysłowienie,

- Umiędzynarodowienie gospodarki,

- Zmienność i niejednoznaczność otoczenia gospodarczego,

- Główny imperatyw: adaptacja i pozyskiwanie zasobów z zewnątrz.

21. Szkoła ilościowa:

- Ilościowa teoria zarządzania – wykorzystuje modelowanie matematyczne do opisu procesów zarządzania oraz rozwiązywania problemów kierowniczych (model matematyczny, system, proces, symulacja, badania operacyjne),

- Zarządzanie operacyjne – zajmuje się efektywnymi technikami wytwarzania produktów i usług (zarządzanie produkcją, zarządzanie zasobami, planowanie i kontrolowanie procesu produkcyjnego).

22. Teoria sytuacyjna:

- Rozmiar – problemy związane z koordynacją narastają w miarę zwiększania się rozmiarów organizacji. Procedury koordynacyjne odpowiednie w dużej firmie nie sprawdzą się w firmie małej i odwrotnie,

- Technologia – technologia stosowana w celu uzyskania wyników jest rozmaita. Struktury organizacyjne, style przywództwa i systemy kontroli będą odmienne w zależności od rodzaju technologii,

- Otoczenie – jednostki organizacyjne funkcjonują w szerszym otoczeniu, które może być niepewne i burzliwe albo przewidywalne i niezmienne. W zależności od rodzaju otoczenia, struktury organizacyjnej, stylu,

- Jednostki.

24. Podejście integrujące: