Ad e) Społeczny podmiot organizacyjny jest nazwą zbiorczą obejmującą różne jednostki organizacyjne nie mające jednocześnie charakteru państwo­wego i charakteru prywatnego. Będą tu wchodzić w rachubę zazwyczaj orga­nizacje społeczne, szczególnie organizacje społeczne o znamionach samo­rządowych, niektóre organizmy samorządu zawodowego, fundacje. Problemy, które się rodzą na styku administracji publicznej z funkcjami takiej administra­cji realizowanymi zwłaszcza przez samorządy zawodowe, mogą być bardzo poważne, zwłaszcza gdy przynależność do takiego samorządu jest obowiąz­kowa, a organy tego samorządu kierują się prawem wewnętrznym niezgodnym z prawem państwowym. Trzeba wiedzieć, że nawet Trybunał Konstytucyjny miewa tu kłopoty z zachowaniem konsekwentnego stanowiska. Jeśli przy­należność do samorządu zawodowego jest obowiązkowa, priorytet treści norm ustanawianych przez państwo jest ewidentny.

5. Inne rodzaje podmiotów

A. Struktura administracyjna Kościoła Katolickiego⁴

Hierarchiczny ustrój Kościoła Katolickiego (tj. jego struktury administra­cyjnej) został uregulowany w Kodeksie Prawa Kanonicznego (Codex luris Canonici) w kanonach 330-572, promulgowanym przez papieża Jana Pawła II 25 stycznia 1983 r. Zgodnie z kanonem 332 § l pełną i najwyższą władzę w Kościele sprawuje Biskup Rzymski od momentu przyjęcia wyboru na papieża. Kolegium biskupów, którego głową jest papież, stanowi również podmiot najwyższej i pełnej władzy nad całym Kościołem.

Centralnym urzędem, przy pomocy którego papież załatwia sprawy Koś­cioła, jest Kuria Rzymska, w skład której wchodzą: Papieski Sekretariat Stanu, Rada Publicznych Spraw Kościoła, Kongregacje, Trybunały, oraz inne insty­tucje określają specjalne przepisy (kanon 360).

Papieskimi wysłannikami, którzy reprezentują Biskupa Rzymu wobec

Kościołów partykularnych oraz państw i władz publicznych, są legaci Biskupa Rzymskiego (kanon 363).

Kościoły partykularne to przede wszystkim diecezje bądź zrównane z nimi jednostki. Zgodnie z kanonem 369 diecezję stanowi część Ludu Bożego, powierzona pasterskiej pracy biskupa z współpracującym z nim prezbiterium. Diecezje mogą łączyć się w prowincje kościelne, na czele której stoi metropo-

⁴ Zgodnie z opracowaniem M. Sadowskiego, Struktura administracyjna Kościoła Ka­tolickiego, maszynopis, Wrocław 2002.

188

lita będący arcybiskupem diecezji, której jest zwierzchnikiem. Diecezje dzielą

się na wikariaty rejonowe (dekanaty), na czele z wikariuszem rejonowym, a dekanaty na parafie, którymi kierują proboszczowie. Normy prawne Kościoła Katolickiego

Przepisy te zostały uregulowane w Księdze I Kodeksu Prawa Kanonicz­nego (kanony 7-95) i dzielą się na:

- Ustawy kościelne,

-Zwyczaj,

- Dekrety ogólne oraz instrukcje,

- Poszczególne Akty administracyjne:

- Normy wspólne,

- Dekrety i poszczególne nakazy,

- Reskrypty,

- Przywileje,

- Dyspensy,

- Statuty i przepisy porządkowe.

SEKRETARIAT STANU STOLICY APOSTOLSKIEJ

Sekretariat Stanu jest dykasterią (urzędem) Kurii Rzymskiej, która naj­ściślej współdziała z Ojcem Świętym w sprawowaniu jego najwyższej posługi (por. Pastor Bonus, art. 39). Początki Sekretariatu Stanu sięgają XV w. Na mocy konstytucji apostolskiej Non debet reprehensibile z 31 grudnia 1487 r. została ustanowiona SecretariaApo stolica, w której skład wchodziło 24 sekre­tarzy apostolskich; jeden z nich, zwany Secretariusdomesticus, spełniał wśród nich funkcję kierowniczą. Ta właśnie Secretaria Apostolica dała początek Sekretariatowi Stanu.

15 sierpnia 1967 r. Paweł VI podczas soboru watykańskiego II konstytucją apostolską Regimini Ecciesiae Universae zreformował Kurię Rzymską i nadał nową strukturę Sekretariatowi Stanu, likwidując Kancelarię Brewe Apostol­skich, czyli byłą trzecią sekcję, i przekształcając dawną pierwszą sekcję, to jest Świętą Kongregację Nadzwyczajnych Spraw Kościoła, w instytucję odrębną od Sekretariatu Stanu, choć ściśle z nim związaną, która otrzymała nazwę Rady Publicznych Spraw Kościoła.

Jan Paweł II 28 czerwca 1988 r. promulgował konstytucję apostolską Pastor Bonus, która reformując Kurię Rzymską, podzieliła Sekretariat Stanu na dwie sekcje: Sekcję Spraw Ogólnych i Sekcję ds. Relacji z Państwami, do której włączona została Rada Publicznych Spraw Kościoła. Na czele Sekretariatu Stanu stoi kardynał, który przyjmuje tytuł Sekretarza Stanu. Jako główny współpracownik Papieża w dziele kierowania Kościołem powszechnym. Kar­dynał Sekretarz Stanu może być uważany za najwyższego przedstawiciela

189

---