Bogusława Szafran

„Wódz w lamparciej skórze” E.E. Pritchard

Nuer -charakterystyka:

- Nie znosi poddaństwa (nie znoszą rozkazów nawet we własnym gronie gdy chcą o cos poprosić używają zwrotu : „synu mojej matki zrób to a to…” albo wypowiadają się w formie: „my”)

- Twarde i egalitarne wychowanie

- Urodzenie nie ma znaczenia (wszyscy są równi)

- Wzajemny szacunek, pogarda dla cudzoziemców

- Okazują szacunek starszym, którzy maja status rytualny, każdemu według zakresu działania, o ile nie narusza to jego niezależności.

- Nie znosi żadnej władzy nie czuje się zobowiązany do posłuszeństwa wobec nikogo

- Cechuje ich duma godność powściągliwość i małomówność (Wylewność jest oznaką słabości)

- Według opinii przyjezdnych są odpychający i opryskliwi

- Nie można pozwolić aby odczuli nasza wyższość (europejczyka) bo na pewno nas nie zaakceptują

- Jeżeli chce się zdobyć ich zaufanie jest tylko jedna droga należy traktować ich jak współrodowców

- Prawa, przywileje, obowiązki ustalane są na podstawie pokrewieństwa

- Gdy czegoś chcą proszą wprost

- Jeżeli ktoś ma nadmiar czegoś powinien się natychmiast podzielić (u Nuerów nie ma nadwyżek, które prowadza do nierówności, od razu się dzielą)

- Są przywiązani do swoich praw i tradycji

- Biorą chętnie dają niechętnie

Stosunki społeczne u Nuerów:

- brak organizacji politycznych, prawnych rozwiniętego wodzostwa

- ich organizacja to bezgłowe państwo krewnych bez organizacji rządowych

-porządek społeczny utrzymuje się dzięki sieci pokrewieństw

- jest to uporządkowana anarchia

Co warunkuje lokalne wpływy:

- pozycje obrzędowe ale jest to wpływ bliżej nieokreślony dotyczy rozmaitych sfer

- pleć (kobiety zawsze niżej do mężczyzn ale względna równość mogą zostać prorokiniami lub wróżkami)

-wiek (chłopcy przechodzą inicjacje ale staja się prawdziwymi mężczyznami po ślubie spłodzeniu dzieci)

Wpływ wieku:

---- starszyzna decyduje w przypadku gdy potrzebne jest zbiorowe działanie podejmuje decyzje, młodsi tez mogą brać udział w naradzie jeżeli sprawa ich interesuje)

----decydują w sprawach przeprowadzki, małżeństwa, egzogamii

----gdy starsi nie mogą dojść do porozumienia wszyscy krzyczą jednocześnie ale glos niektórych starszych jest decydujący

----starsi są członkami środkowych grup wiekowych

----sam wiek jednak nie wystarczy potrzeba czegoś więcej (odpowiednich kwalifikacji o czym wspomniałem wyżej, że głos niektórych jest głośniejszy…;) i tak np.:

----------najbardziej wpływowi starsi to dzieci byka gaat twot, odpowiednik arystokraty plemiennego, członek rodu dominującego w każdym plemieniu , nie jest to jednak klasa rządząca, brak dziedziczenia, nie ma czegoś takiego jak Glowa rodu czy rada starszych

-----------tut wec- byk obozowiska mężczyzna o dobrej pozycji (posiada np. posiada dużo krów ,wokół jego gospodarstwa skupia się jego krewni) ale do tego trzeba mieć jeszcze charakter i talent). Brak formalizowania pozycji ale można uznać go za swoistego lidera). Jego pozycja dotyczy tylko małego obszaru, najczęściej wioski.

-----------najlepiej jak polaczenie wodza w lamparciej skórze i tut wec.

Próba systematyzacji społeczności:

1.Prorocy.

Role sakralne, które powiązane z zamożnością i koneksjami rodzinnymi umożliwiają wysoki status.

2.Wódz w lamparciej skórze.

- pełni funkcje arbitrażowe

- jego pozycji nie można rozważać w kategoriach politycznych

- nie posiada władzy sądzenia ani władzy wykonawczej

- jego działania mogą być podjęte jeżeli obie strony tego chcą

- jako mechanizm powrotu do normalnego stanu rzeczy

- groźbami i upomnieniami nawołuje do przyjęcia odszkodowania

(im robi to bardziej przekonująca tym strona która przyjmuje odszkodowanie i odstępuje od swojego żądania jest mniej zhańbiona)

- jedyną realną groźba jest możliwość, że jeżeli rodzina odmówi przyjęcia mediacji wodza to w podobnej sytuacji wódz odmówi im pomocy

- odrzucenie mediacji wiąże się z przekleństwami (zabicie wołu w ostateczności)

(ale to jest obrzęd którego przebieg wszyscy znają i wiedzą kiedy można i należy go przerwać)

- działa tylko na swoim terenie (w większych grupach tylko w sytuacji gdy zgadzają się na to obie zwaśnione strony)

- jeżeli jedna strona nie zgadza się z decyzją wodza może on przerzucić na mężczyznę swą lamparcia skórę co wiąże się z przekleństwem (decyzje wodza uznała również starszyzna)

- ale i takiej sytuacji ów mężczyzna musi zachowywać się z szacunkiem wobec wodza musi np. splunąć mu na ręce

- wódz jest ważny pod względem strukturalnym ale nie zapewnia jedności i odrębności politycznej grup.

3.Wut ghok - człowiek bydła.

- pozycja obrzędowa związana z największym prestiżem

-dziedziczenie sił rytualnych (niektóre lineaże)

- leczą zwierzęta (np. bezpłodność u krów)

-nie nalezą do arystokracji plemienia podobnie jak wodzowie w lamparciej skórze

- ludzie boja się ich przekleństwa ponieważ może być skierowane przeciwko bydłu

- trzeba się ich radzić w kwestii przenoszenia pastwiska

- nie pełnią żadnych funkcji publicznych

4. Kuaa muon - cos jak wuk ghot - tylko posiadają rytualny stosunek do ziemi.

5. Specjaliści totemiczni

- posiadają związek z duchami swoich totemów (lwami, krokodylami, ptakami tkaczami…)

- ich zdolności nie zapewniają im społecznych wpływów

- nie ma znaczenia politycznego

6. Specjalista od wojen -gwan muot- posiadacz włóczni

- potrząsanie włócznia

-rzucanie wyzwania na wojnie

- starszy lineaz rodu

-włócznia posiada nazwę klanu

7. Czarownicy, zaklinacze specjaliści od leków i fetysze:

- szczególna obawa przed fetyszami - Nuerzy obawiają się duchów

Koniec.

---