HORMONY

Hormon to substancja chemiczna, biologicznie czynna, zdolna do przekazywania informacji. Wywiera działanie na komórki i narządy, reguluje ich funkcję

Gruczoły i komórki uwalniają swoje produkty bezpośrednio do płynów wypełniających jamę ciała ( bezkręgowce ) lub do krwi ( strunowce ). Jest tam brak przewodów wyprowadzających.

Hormony regulują różne funkcje życiowe : rozwój, wzrost, rozrost, metabolizm, skład płynów ustrojowych. Hormon dociera do każdej komórki, ale działa wybiórczo, tylko na komórki, które są wyposażone w specjalne receptory - chwytniki, wbudowane w błonę komórkową lub znajdujące się w cytoplazmie.

Pod względem czynnościowym rozróżnia się hormony :

• efektorowe - działające na narządy docelowo

• tropowe - regulujące wytwarzanie i wydzielanie

• uwalniające - regulujące syntezę i wydzielanie hormonów tropowych ( np. przysadka mózgowa wydziela hormony gonado-tropowe, wpływające na wydzielanie przez narządy męskie i żeński )

Pod względem chemicznym hormony podzielono na :

• pochodne fenoli

• adrenalina

• tyroksyna

• białkowe

• hormony przysadki mózgowej

• insulina

• parathormon

• steroidowe, kory, nadnercza, płciowe

GRUCZOŁ	HORMON	DZIAŁANIE
Przysadka mózgowa : płat przedni	wzrostu - somatropina	Pobudza wzrost i podziały komórek Nadczynność powoduje gigantyzm, niedoczynność powoduje karłowatość
		tyreotropowy	Działa na tarczycę, pobudza ją
		kortykotropwy	Oddziałuje na nadnercza
		gomadotropwy	Działa na jądra i jajniki
		prolaktyna	Działa gruczoł mleczny celem wydzielenia mleka - laktacja
Przysadka mózgowa : płat środk.	melanofory	Wzmaga syntezę ( działanie ) barwnika melaniny i jego koncentrację w komórkach barwnikowych - pigmentach
Przysadka mózgowa : płat tylni	wazopresyna	Działa na nerki : zwrotne wchłanianie H2O, działa na mięśnie gładkie - skurcz w naczyniach krwionośnych, macicy, gruczole sutkowym
		oksytocyna	Oddziaływuje na gruczoły mleczne, wydzielanie mleka oraz żeńskie drogi rozrodcze
Szyszynka	melanina	Opóźnia dojrzewanie biologiczne
Tarczyca	tyroksyna i trójjodotyronina	Działają na przemian wewnątrz -komórkowe; nadczynność powoduje chorobę basedową ( wytrzeszczone oczy, biała plamy m.in. na dłoniach ); niedoczynność u dzieci po urodzeniu może dojść niedorozwoju - debilizmu u dorosłych do powiększenia tarczycy na zewnątrz ( kobiety ) lub do wewnątrz ( mężczyźni )
Przytarczyca	parathormon	Prowadzi gospodarkę z solami wapnia w organiźmie; niedoczynność : za mało wapnia we krwi powoduje nadpobudliwość nerwową oraz tężyczkę nadczynność : zbyt dużo wapnia odkłada się na ściankach komórek nerwowych i powoduje unieruchomienie nerwów; wapń utrzymuje stosunek z potasem 2:1
Grasica	tyrozyna	Pobudza powstawanie limfocytów; przyśpiesza ich dojrzewanie; odpowiada za rozwój organizmów do 2 roku życia, do 15 roku życia zanika; tyrozyna cielęca służy do leczenia chorób rakowych, co daje efekty w początkowej ich fazie
Trzustka	insulina	Wiąże glukozę z krwi w glikogen magazynowany w wątrobie Niedoczynność : cukrzyca Insulinę wydzielają wysepki Langenharsa na powierzchni trzustki
Nadnercza Warstwa korowa	Kortykoidy mineralo kortykoidy glikoko tykoidy	Odpowiadają za gospodarkę wodną cukrową i mineralną; nadczynność prowadzi w organiźmie do wilinizmu ( obułciowość )
Nadnercza warstwa rdzeniowa	adrenalina	Podnosi ciśnienie krwi. Przyśpiesza akcję serca
Jądra	testosteron	Trzeciorzędowy cykl płciowy, popęd płciowy
Jajniki	estrogen	Trzeciorzędowy cykl płciowy, popęd płciowy
		progesteron	Utrzymuje ciąże
		relaksyna	Ułatwia poród

---