Wykład 04.12.2005 r.

Formy aktywności ruchowej:

• Sport, citus, altus, fortius - główny składnik - współzawodnictwo.

• Reakcje ruchowe, główny składnik - aktywność ruchowa - podstawowa w turystyce i rekreacji. Sprawność fizyczna jest tylko skutkiem ubocznym.

Niepożądane funkcje aktywności ruchowej:

• Zwyrodnienia sportu np. doping

• Zawodowstwo

• Doping farmakologiczny i „hodowla” sportowców

• Polityka

• Koszty

• Nieprzydatność w życiu codziennym - wręcz deformacja ciała

• Wyrzeczenia sportowców np. zakaz jazdy na nartach dla chodziarzy czy biegaczy.

Pożądane funkcje aktywności ruchowej:

• Przeciwdziałania skutkom hipokinezji

• Aktywność ruchowa jako składnik wszechstronnego rozwoju człowieka

• Aktywność ustawiczna

• Sport (techniki sportowe) traktowany jako narzędzie, a nie cel.

Czynniki aktywności fizycznej:

• Harmonijne rozwijanie sfery ciała, ducha i umysłu (grecka triada: stadion, teatr, świątynia)

• Treść pojęcia „kultura fizyczna”

• Związki kultury fizycznej z turystyką.

Kultura - całokształt materialnego i duchowego dorobku ludności gromadzony, utrwalany i wzbogacany w ciągu jej dziejów, przekazywany z pokolenia na pokolenie.

Kultura fizyczna - Część składowa kultury społeczeństwa obejmująca dziedzinę kształtowania fizycznych uzdolnień człowieka, naukę o wychowaniu fizycznym, sportowym społeczeństwa i osobistą higienę oraz racjonalną organizację czynnego wypoczynku

Wychowanie - całokształt zabiegów mających na celu ukształtowanie człowieka pod względem fizycznym, moralnym i umysłowym oraz przygotowanie do życia w społeczeństwie, wykształcenie w określonym kierunku.

Wychowanie fizyczne - ćwiczenia gimnastyczne, lekkoatletyczne, gry sportowe itp. mające na celu wszechstronny rozwój organizmu człowieka.

Związki kultury fizycznej turystyką:

• Związki z rekreacją - turystyka jest jednym ze składników rekreacji

• Związki ze sportem - część rodzajów turystyki jest związana z uprawianiem sportu (turystyka kwalifikowana)

• Wychowanie do turystyki.

TURYSTYKA JAKO PRZEDMIOT BADAŃ NAUKOWYCH

„Nowoczesna nauka dostała zadyszki, gdyż uczeni nazywają prawdą to, co jest tylko osiągnięciem technicznym”. Rene Thom

Uczeni - specjaliści w dziedzinie turystyki:

• Prawdziwi, tworzący nie jałowy rozwój, lecz rzeczywisty postęp

• Hochsztaplerzy, plączący się w gąszczu nikomu niepotrzebnych, własnoręcznie poczynionych rozróżnień i potykający się o własne nogi, nauka na siłę.

Rodzaje turystyki:

• Wypoczynkowa

• Kulturalna

• Towarzyska

• Sportowa

• Związana z gospodarką i nauką

• Związana z polityką.

Turystyka kwalifikowana - czasowa, dobrowolna zmiana miejsca w przestrzeni, wymagająca przygotowania wytrwałościowego i opanowania technik turystycznych, połączona ze zmianą trybu życia, zaspokojeniem potrzeb ruchu i wysiłku fizycznego, osobistego kontaktu ze środowiskiem społecznym, przyrodniczym i kulturalnym oraz potrzeb informacyjno - poznawczych, dla której zasady opracowało PTTK.

Uwagi o turystyce kwalifikowanej:

• Dostępna literatura przedmiotu tkwi korzeniami w innym układzie społeczno-politycznym.

• Słuchacze tego wykładu muszą mieć twórczy stosunek do przedmiotu, gdyż zakorzenienie w dawnych źródłach nie umniejsza faktycznych wartości turystyki kwalifikowanej.

Turystyka - podział ogólny:

• Turystyka czynna (usportowienie)

• Turystyka bierna - fotelowa, (jeżeli dziś jest wtorek, to jesteśmy w Belgii).

Cele turystyki czynnej:

• Poznawczy

• Emocjonalny - obyczajowość (etos) turysty

• Różnorodnych umiejętności

• Zdrowotny

• Wychowawczo ekologiczny.

Cechy charakterystyczne turystyki czynnej (w tym kwalifikowanej):

• Zasadnicza różnica w stosunku do sportu - zdobycie sprawności i wydolności, ale brak czynnika współzawodnictwa

• Działanie w oparciu o kadry społeczne, a nie zawodowe

• Główny cel turystyki - poznawczy.

Formy turystyki kwalifikowanej:

1. Piesza nizinna

2. Piesza górska (poza systemem turystyki kwalifikowanej - treking)

3. Kolarska

4. Kajakowa

5. Żeglarska (potrzebny patent żeglarski wydawany przez Polski Związek Żeglarski)

6. Narciarska

7. Motorowa (prawo jazdy, samochody i motocykle)

8. Speleologiczna (uprawnienia)

9. Podwodna (uprawnienia)

10. Jeździecka.
    

Formy aktywności ruchowej zbliżone do turystyki kwalifikowanej:

• Treking

• Imprezy na orientacje

• Caravaning.

Inne formy zorganizowanej turystyki czynnej:

• Campingowa

• Turystyka lotnicza, wycieczkowa morska, wysokogórska (wycieczki na Mount Everest), kosmiczna - nie są one sformalizowane przez PTTK.

Inne formy aktywności turystycznej i środowiskowej:

1. Aktywność pod gołym niebem (outdoor activity) - zespół działań człowieka wykonywanych w środowisku naturalnym o własnych siłach, nakierowanych na rozwój możliwości człowieka.

2. Życie pod gołym niebem (friluftsliv) - Norwegia to góry i ocean. To narodowy styl życia w kraju niedawno uprzemysłowionym, po raz pierwszy tego określenia użył 150 lat temu Henryk Ibsen w sztuce „W górach”.

3. Ecopedagogy - nabycie przez studentów podstawowych umiejętności bezpiecznego wykonywania rozmaitych czynności pod gołym niebem we wszystkich porach roku, nabywanie wiedzy i umiejętności stosowania technik ratowniczych, ukształtowanie poglądu i nabycie wiedzy o przyrodzie i środowisku oraz całościowym poglądzie na stosunek człowieka do natury, umiejętność samooceny i nabywania kwalifikacji do życia pod gołym niebem, ukształtowanie społecznych podstaw zgodnych z wymaganiami natury.

4. Erlebnis - pedagogy - Niemcy. Zasada „niech będzie błogosławione to, co nas czyni twardym” wyznawana przez Hitlerjungend, podobna do skautingu Baden Powella, będącego wzorem dla naszego harcerstwa, dziś przeżywanie jako podstawa zrozumienia rzeczywistości.

5. Adventure - education - przygoda, czynne uczestnictwo w wydarzeniach na obrzeżach świata „codziennego”; wykształcenie przygodowe; przygoda mająca na celu zrozumienie i oddziaływanie na świat, zarówno lepiej, jak i bardziej autentycznie, ku ogólnemu pożytkowi świata.

6. Outdoor - education - kształcenie odbywa się w środowisku naturalnym. Konwencjonalne kształcenie w środowisku naturalnym oraz żeglarstwo, kajakarstwo, wspinaczka.

Motywacje turystyki:

• Fizyczna (wypoczynkowa, lecznicza, sportowa)

• Psychiczna (oświatowa, wypoczynkowa, klubowa)

• Międzyludzka (rodzima, klubowa, campingowa i obozowa - ucieczka od życia codziennego, powrót do natury)

• Kulturalna (oświatowa, kształcąca, religijna)

• Prestiżowe (kongresowa, biznesowa, przeżycia).

Współczesne służby ratownicze:

• Telefonia komórkowa

• Telefonia satelitarna

• CB - radio

• ELT (Emergency Locator Transmitter)

• EPIRB (Emergancy Position Indicating Radio Beacon)

• PLB (Personal Locator Beacon)

• CASPAS - SARSAT (system satelitarny umożliwiający odbieranie wezwania pomocy i lokalizowania potrzebujących pomocy)

• GMBS (Global Maritime Distress and Safety System).

Fizjologia ogólna:

• Zasilanie - układ pokarmowy, układ oddechowy

• Narządy wykonawcze - układ kostno - mięśniowy

• Sterowanie - ośrodkowy układ nerwowy.

Fizjologia - zasilanie

Oddychanie

• Węglowodany

• Białka

• Tłuszcze

Oddychanie

• Zaopatrywanie w tlen

• Wytwarzanie ATP (jeden z nośników tlenu).

Fizjologia - narządy wykonawcze

Kręgowce

• Układ sztywnych dźwigni - szkielet, kości i struny

• Siłowniki - mięśnie.

Budowa pamięci

1. Krótkotrwała pamięć czuciowa (short-term sensory store, STSS) zachowująca informację - np. uczucie dotyku, temperatury, dźwięk, zapach itp. - przez bardzo krótki okres, około sekundy; następuje w niej albo usunięcie danej informacji, albo przekazanie jej do pamięci krótkotrwałej.

2. Pamięć krótkotrwała (short-term memory, STM), do której trafiają informacje nie „odfiltrowane” przez krótkotrwałą pamięć czuciową; jest to główny ośrodek przetwarzania informacji, z którego odpowiednio utrwalone informacje zostają przekazane do pamięci długotrwałej.

3. Pamięć długotrwała (long-term memory), w której informacja może być przechowana przez dowolnie długi czas.

4. Pamięć operacyjna (working memory, WM) - pamięć zawierająca 1-10 porcji informacji, pochodzących z różnych źródeł. Porcje te pozostają aktywne i podlegają przetwarzaniu w pamięci operacyjnej.

Sterowanie ruchami - ośrodkowy układ nerwowy

Poziomy organizacji ruchu

1. Napięcie mięśniowe

2. Synergia mięśniowa (współpraca mięśni)

3. Ruchy w przestrzeni

4. Programy czynności czuciowo - ruchowych

5. Przetwarzanie symbolicznych odwzorowań aktywności ruchowej.

Sterowanie ruchami - teoria Bernszteina

Uczenie się ruchów - teoria Bernszteina

9

1. poziom A -

Poziom napięcia (tonusu) mięśniowego

2. poziom B -

Poziom synergii mięśniowej

3. poziom C -

Poziom pola przestrzennego

4. poziom D -

Symboliczne odwzorowania ruchu

5. poziom E -

Przetwarzanie symbolicznych odwzorowań ruchu

Kod czuciowy, wzorce ruchu

Kod symboliczny (słowny), programy ruchu

Informacja zwrotna

Polecenie wykonania czynności

Poziom A

Napięcie mięśniowe (tonus)

Poziom B

synergie mięśniowe

Poziom C

Poziom ruchliwości przestrzennej

Poziom D

Symboliczne odwzorowania ruchu

Poziom E

Przetwarzanie symbolicznych odwzorowań ruchu

Przekodowanie

Kod czuciowy => kod symboliczny

Kod symboliczny => kod czuciowy

---