zarzadzanie instytucjami kredytowymi wyklady


ZARZĄDZANIE INSTYTUJAMI KREDYTOWYMI

dr Katarzyna Kochaniak

katarzyna.kochaniak@uek.krakow.pl

pokój 712 - pawilon Finansów

Kolokwium:

- kolokwium termin „0” na ostatnim wykładzie (08.01.2012)

- czarny długopis

- obowiązuje jedynie to o na wykładach

Wykład 1 - 14.10.2011

1. Struktura sektora bankowego w Polsce.

Instytucja kredytowa - zapisana jest w dyrektywie unijnej z 2006/48/WE. Jest to dyrektywa w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności prze instytucje kredytowe. W artykule 2 jest informacja, które podmioty niej nie należą. Do instytucji kredytowych w Polsce nie należy BGK (Bank Gospodarstwa Krajowego) SKOK-i i niektóre kasy spółdzielcze. Te podmioty instytucja traktuje jak instytucje finansowe. W art.4 instytucja kredytowa oznacza przedsiębiorstwo, którego działalność polega
na przyjmowaniu depozytów lub innych funduszy podlegających zwrotowi od ludności oraz
na przyznawaniu kredytów na swój własny rachunek.

Instytucja pieniądza elektronicznego - to podmiot, który emituje środki płatnicze w formie pieniądza elektronicznego.

Instytucje finansowe wg dyrektywy unijnej - to przedsiębiorstwo inne niż instytucja kredytowa, którego podstawową działalnością jest nabywanie papierów akcji lub wykorzystywanie jednego lub więcej spośród rodzajów działalności wyemitowanych w załączniku do dyrektywy.

Definicje (ustawa Prawo Bankowe)

Bank - jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustawy działającej na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych, obciążających ryzykiem w środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

0x08 graphic
0x01 graphic

Bank krajowy (art. 4) - to bank mający siedzibę na terenie RP

Instytucja kredytowa - to podmiot mający swoją siedzibę za granicą Polski, ale na terytorium jednego
z państw członkowskich UE prowadzący (we własnym imieniu i na własny rachunek na podstawie zezwolenia właściwych Rad Nadzorczych) działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów i innych środków zwrotnych oraz udzielaniu kredytów, lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego.

Instytucje kredytowe nie muszą mieć zgody KNF (Komisja Nadzoru Bankowego) tak jak banki polskie.

Oddział instytucji kredytowej - to jednostka organizacyjna instytucji kredytowej wykonująca
w jej imieniu i na jej rzecz wszystkie lub niektóre czynności wynikajże z zezwolenia udzielonego
tej instytucji kredytowej, przy czym wszystkie jednostki organizacyjne danej instytucji kredytowej utworzone na terenie Polski uważa się za jeden oddział.

Bank zagraniczny - to bank mający instytucję poza UE.

Instytucja finansowa - to podmiot nie będący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawowa działalność będąca źródłem większości przychodów polega na wykorzystywaniu działalności gospodarczej w zakresie:

Międzynarodowa instytucja finansowa - to instytucja finansowa, w której większość kapitału własnego należy do państw będących członkami OECD lub BC tych państw.

Sektor bankowy:

Banki w formie:

Na koniec 2010 roku było 49 banków komercyjnych i 21 oddziałów instytucji kredytowych.

2. Udział inwestorów krajowych i zagranicznych w sektorze

Inwestorzy krajowi to:

Te Banki są kontrolowane przez Skarb Państwa

3. Udział inwestorów zagranicznych z poszczególnych państw (na 2010r)

Udział w aktywach sektora:

Od 2005 roku banki zobowiązane są do sporządzania skomplikowanego sprawozdania finansowego
wg międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej, posiadając jednocześnie swobodę wyboru zasad opracowywania sprawozdań finansowych. (art.1 ustawy o zmianie o rachunkowości z dnia 16.12.2005. Dz.U>2005 Nr267, poz. 2252).

Sprawozdania jednostkowe - mogą być opracowywane na podstawie standardów międzynarodowych lub polskich zasad rachunkowości.

Zalety MSR/MSSF

Standardy międzynarodowe promują wycenę składników majątku i zobowiązań wg wartości godziwej zastępując nią metodę kosztu historycznego, w celu uzyskania prawdziwego obrazu sytuacji finansowej podmiotów gospodarczych.

Wartość godziwa wg International Accounting Standards Board

W bankach wartość godziwa jest szacowana dla aktywów i zobowiązań finansowych spełniających jeden z następujących warunków:

0x01 graphic

Rzeczowe aktywa trwałe:

Inwestycje papierów wartościowych:

Inne aktywa:

Wykład 2 - 22.10.2011

4. Ład korporacyjny

Ład korporacyjny - zbiór zasad i norm zarządzania organizacją.

Zasady i normy ładu korporacyjnego - to ogół powiązań występujących pomiędzy Zarządem, Radą Nadzorczą, akcjonariuszami, bądź udziałowcami i pozostałymi grupami wpływu (pracownikami, deponentami, klientami, dostawcami oraz instytucjami współkształtującymi otoczenie i warunki działania banków (Komisja Nadzoru Finansowego, Narodowy Bank Polski, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Giełda Papierów Wartościowych, Agencja Rajsingowa).

Modle ładu korporacyjnego:

Model otwarty - charakterystyczny dla krajów anglosaskich, których rynki cechują się dużą kapitalizacją, płynnością i efektywnością informacyjną. Akcjonariat jest rozproszony, kontrole nad bankiem sprawuje w polityce kierownictwo. jeśli są grupy akcjonariuszy mniejszościowych dochodzi
do konfliktu (ryzyko konfliktu agencji), bo każda z grup chce zwiększyć swój wpływ na podmiot. Sprzyja pewnym nieprawidłowościom.

Model zamknięty - występuje m.in. w nowych bankach. Jest w nim określony akcjonariusz. Konfliktu agencji nie ma, bo grupy są zbyt słabe. Cechą systemu jest dominacja interesu akcjonariuszy.

Model dwupoziomowy - o rozdzielnych funkcjach:

Taka struktura cechuje banki krajowe.

Model jednopoziomowy - o nierozdzielnej funkcji nadzorczej i zarządczej pełnionej łącznie przez jeden organ - Radę Dyrektorów. Jest on charakterystyczny m.in. dla banków w Wielkiej Brytanii.

Komitet Bazylejski ds. nadzoru bankowego

Jest twórcą wielu norm regulacyjnych wdrażanych przez kraje, by banki działały bezpiecznie. W jego opinii rozdzielenie funkcji nadzorczej i zarządczej jest ważne dla:

Komitet bazylejski stwierdził, ze zasady ładu korporacyjnego wzmacniają zaufanie do banków, rynków, inwestorów i klientów ograniczając przy tym niebezpieczeństwo masowego wycofywania depozytów.

0x08 graphic
0x01 graphic

Ważne by na ten ład korporacyjny patrzeć szerzej. Dziś obejmuje on również oddziaływanie innych grup wpływu (deponenci, akcjonariusze banku).

Banki i grupy nacisku

0x08 graphic
0x01 graphic

Akcjonariusz dominujący dąży do rozwoju i wzrostu wartości banku w długim okresie czasu. Będzie miał również wpływ na działalność banków i zarządu.

Zarząd dąży do osiągnięcia celów banku. Celem banku jest długookresowy wzrost wartości
i bezpieczeństwa działania. Zarządy są zainteresowane zatrzymywaniem w banku zysków,
bo działalność, którą podejmują ponosi ryzyko w banku. Zasady ładu korporacyjnego powinny umożliwiać harmonizowanie obu grup wpływu akcjonariuszy i zarządu w zakresie 3R:

  1. RYZYKA

  2. RENTOWNOŚCI

  3. ROZWOJU

Następuje to w bankach, gdy akcjonariusz dominujący daje kierownikowi prawo do zarządu w kapitale.

Rada Nadzorcza. Jej rola to kontrolowanie wszelkich aspektów działalności bankowej, by zapewnić mu stabilny rozwój i bezpieczeństwo. Rada Nadzorcza kontroluje pracę Zarządu, sprawdza czy są one zgodne z przyjętą polityka i przepisami prawa. Pełni funkcję pośrednika pomiędzy zarządem,
a akcjonariuszami.

Społeczeństwo zaczęło być zainteresowane stabilnością finansową sektora bankowego i możliwością utrzymywania w długim okresie stabilności gospodarczej i wzrostu……

Wierzyciele. Ważną grupą są tu deponenci. Powinniśmy być zainteresowani zdolnością banku.

Regulatorzy i prawodawcy. Regulatorzy krajowi tj. BGF, GPW, Rząd, KNF.

Komisja Nadzoru Bankowego wydaje rekomendacje (rekom S, rekom T).GPW wydała kodeks.

Prawno - regulacyjne instrumenty kształtowania ładu korporacyjnego w bankach krajowych:

0x08 graphic
0x01 graphic

Przepisy prawa ustawy:

  1. Prawo Bankowe,

  2. Kodeks Spółek Handlowych,

  3. Prawo Spółdzielcze,

  4. Ustawa o funkcjonowaniu Banków Spółdzielczych i ich zrzeszaniu się.

Wykład 3 - 06.11.2011

Zasady dobrej polityki bankowej opracował Zawiązek Banków Polskich. Zostały opublikowane po raz 1 w 2007 roku, a zmodyfikowano je w 2009 roku dotyczą pożądanego sposobu postępowania banków
i podmiotów pośredniczących w wykonywaniu czynności bankowych w zakresie relacji z klientami oraz innymi instytucjami kredytowymi.

Kanon dobrych praktyk rynku finansowego opracowała KNF. Zasady pracował również w 2007 roku Krajowy Fundusz Gwarancyjny, których celem jest informowanie klientów o przynależności banków
do obowiązkowego systemu gwarantowania depozytów oraz informowanie klientów o sytuacji ekonomiczno - finansowej banków.

Bazylejski Komitet ds. nadzoru bankowego w 2006 roku opublikował dokument o zasadach ładu korporacyjnego. Jest to swoisty przewodnik dla banków. Wykazał zalety rozdzielania funkcji wykonawczej nadzorczej od zarządczej. Ta dyscyplina rynkowa polega na tym, że banki mogą informować o profilu ryzyka jakie w nim występuje oraz o poziomie kapitału. Podkreśla również znaczenie przejrzystości i jawności zamieszczonych w sprawozdaniach ładu korporacyjnego.

Rekomendacje KNF są poświęcone ryzyku, które występuje w bankach:

Dobre praktyki spółek notowanych na GPW

Po raz pierwszy wydane w 2002 roku. Ostatni raz modyfikowane w 2010 roku.

Cecha charakterystyczna (motto/zasada): albo się dostosujesz do dobrych zasad, albo wytłumacz dlaczego tego nie robisz?

Regulacje wewnętrzne:

Każdy z banków jest inny i część rozwiązań bank ustala sam. Znajdują się one w statutach opracowanych przez banki regulaminach.

W bankach implementacja zasad ładu korporacyjnego wiąże się z reorganizacją ich wewnętrznych struktur, których podstawę stanowią:

O upowszechnieniu zasad ładu korporacyjnego w bankach przesądza postawa i zaangażowanie wszystkich grup wpływu. Ich promowaniu służy:

5. Rola i odpowiedzialność Rad Nadzorczych, Zarządów, WZA, jednostek systemu kontroli wewnętrznej i zarządzanie ryzykiem.

ORGANIZACJE RAD NADZORCZYCH W BANKACH

L.P.

Wyszczególnienie

Bank państwowy

Bank Spółka Akcyjna

Bank spółdzielczy

1.

Przewodniczącego powołuje

Prezes Rady Ministrów
na wniosek Ministra SP

WZA

Walne zgromadzenia (WZ)/zebranie przedstawicieli

2.

Członków powołuje/odwołuje

Minister SP

WZA

WZ/zebranie przedstawicieli

3.

Liczba członków

8 - 12 członków

Min. 5 członków

Min. 5 członków

4.

Kadencja

4 lata

Max 5 lat

Określony
w statucie

5.

Szczegółowy zakres działania określa

Minister SP

Statut i regulamin działania Rady

Statut i regulamin działania Rady

6.

Tryb odwoływania

Minister SP

WZA

WZ/ zebranie przedstawicieli

Członek Zarządu NIE MOŻE być członkiem Rady Nadzorczej. Prokurenci, likwidatorzy, kierownicy oddziałów, główny księgowy lub radca prawny też NIE MOŻE być członkiem RN. RN pełni funkcję nadzorczą w drodze odbywanych posiedzeń i bezpośrednio sprawowanej kontroli. RN jest wspomagana przez Komisję Rewizyjną. Członkiem RN mogą być osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje (wiedza i doświadczenie). Poza tym osoba taka musi dysponować odpowiednim czasem, żeby właściwie wykonywać obowiązki.

Obowiązki członka Rady Nadzorczej:

Do obowiązków RN banku Spółki Akcyjnej należy nadzorowanie wszystkich dziedzin jego działalności, a w szczególności:

  1. utworzone komitety w skład których wchodzą członkowie RN, pracownicy i zewnętrzni specjaliści. Zadaniem tych komitetów jest nadzorowanie lub koordynacja procesu zarządzania ryzykiem poszczególnymi obszarami działalności. Opracowane prze komitety sprawozdania powinny być przekazane członkom RN odpowiednio wcześniej przed terminem posiedzenia.

  2. audytor zewnętrzny badający roczne sprawozdania finansowe banku. RN ma obowiązek zapoznać się z jego wynikami, żeby wiedzieć o ewentualnych uchybieniach i móc monitorować
    ich usuwanie. Banki Spółki Giełdowe powinny zmieniać audytorów zew. co najmniej raz na 5 lat.

  3. Komisja Nadzoru Bankowego (KNF) dostarcza protokoły z inspekcji oraz zalecenia. Stanowią one niezależną ocenę działalności banku. Przegląd zaleceń służy podejmowaniu środków naprawczych i egzekwowaniu od zarządu usuwania ujawnionych problemów, dlatego ważna jest dobra relacja między RN i KNF.

Praca zarządu i jego członków powinna cechować się:

ORGANIZACJA ZARZĄDÓW W BANKACH

L.P

Wyszczególnienie

Bank Państwowy

Bank Spółka Akcyjna

Bank Spółdzielczy

1.

Prezesa powołuje

RN za zgodą KNF

RN za zgodą KNF

RN za zgodą KNF

2.

Członków powołuje/odwołuje

RN

RN

RN

3.

Liczba członków

3 - 7 członków

Min. 3 członków

Min 3 członków

4.

Kadencja

5 lat

-----------------------------

-------------------------

Członkiem zarządu banku nie może być każdy, bo wymagana jest odpowiednia wiedza
i doświadczenie, która pozwoli im efektywnie i zgodnie z prawem wypełniać obowiązki.

Stabilność i bezpieczeństwo banku m.in. kształtowanie banku utrzymywane jest aby była ciągłość zatrudnienia na danych stanowiskach. Zarząd powinien chronić bank przed niekorzystnym oddziaływaniem poprzez RN. Zarząd powinien być niezależny od nacisków politycznych. Zarząd odpowiada też przez politykę wynagrodzeń, która powinna pozostać w zgodności z kulturą korporacyjna banku, jego długookresowymi celami i strategią. Dla zarządu zazwyczaj problemem jest prowadzenie przez bank działalności transgranicznej (poza Polską, w szczególności poza UE ze względu na różnice
w przepisie prawa.

Członek zarządu jednego banku nie może być członkiem innego banku (Banku Spółek Akcyjnych).

Zarządy banków ponoszą odpowiedzialność za wprowadzenie i skuteczność działania systemów:

  1. Zarządzanie ryzykiem - polega na identyfikacji, pomiarze i monitorowaniu ryzyka występującego
    w działalności banku. Jego celem jest zapewnienie prawidłowości funkcjonowania procesu wyznaczania i realizacji szczegółowych celów prowadzonej przez bank działalności.

W ramach systemu zarządzania ryzykiem stosuje się następujące działania: