1. M. Capiga „Zarządzanie bankiem, PWN Warszawa 2010

2. A. Gospodarowicz „Zarządzanie instytucjami kredytowymi” C.H. Beck 2012

3. M. Proniewski „Zarządzanie instytucjami kredytowymi. Strategie, modele biznesowe i operacyjne, C.H. Beck 2012

Rynek finansowy:

• Instytucje kredytowe

• Instytucje finansowe

• Instytucje ubezpieczeniowe

Instytucja finansowa – podmiot niebędący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawowa działalność będąca źródłem większości przychodów polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie określonym w ustawie Prawo bankowe

Przykłady:

• Nabywanie i zbywanie udziałów

• Udzielanie pożyczek ze środków własnych

• Usługi w zakresie nabywania i zbywania wierzytelności

• Udzielanie gwarancji, poręczeń lub zaciąganie innych zobowiązań pozabilansowych

Instytucja kredytowa:

• Podmiot mający swoją siedzibę za granicą RP na terytorium jednego z państw członkowskich UE

• Prowadzący we własnym imieniu i na własny rachunek

• Na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych

Działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego

Oddział instytucji kredytowej – jednostka organizacyjna instytucji kredytowej wykonująca w jej imieniu i na jej rzecz wszystkie lub niektóre czynności wynikające z zezwolenia udzielonego tej instytucji kredytowej, przy czym wszystkie jednostki organizacyjne danej instytucji kredytowej, utworzone na terenie Polski, uważa się za jeden oddział

Instytucje kredytowe:

• Banki komercyjne

• Banki spółdzielcze

• Spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe

Bank centralny – NBP

Monetarne instytucje finansowe:

• Instytucje kredytowe:

• Skoki

• Banki spółdzielcze

• Fundusze rynku pieniężnego

Banki uniwersalne:

• Szeroki wachlarz produktów i usług bankowych ujętych w trzy grupy czynności

• Oferowanie usług bankowych, ubezpieczeniowych i inwestycyjnych

• Brak ograniczeń o charakterze ilościowym, geograficznym, jakościowym, rzeczowym

• Świadczenie usług dla każdej grupy klientów

Współczesny bank:

• Funkcja ubezpieczeniowa

• Funkcja powiernicza

• Funkcja kredytowa

• Funkcja inwestycyjna

• Funkcja płatnicza

• Funkcja gromadzenia oszczędności

• Funkcja zarządzania zasobami gotówkowymi

• Funkcja bankowości inwestycyjnej lub funkcja subskrypcyjna

• Funkcja brokerska

Specyfika banku spółdzielczego:

• Lokalizacja:

• Tereny wiejskie

• Małe miasta

• Zakres terytorialny:

• Uzależniony od wysokości funduszy własnych

• Klienci:

• Określona ustawowo grupa klientów

• Osoby zajmujące się działalnością rolniczą

• Wykonywane czynności:

• Określone ustawowo czynności za zgodą KNF i za zgodą banku zrzeszającego

• Zasady zrzeszania się:

• Obowiązek zrzeszania się z jednym bankiem zrzeszającym

• Forma prawna:

• Spółdzielnia

Specyfika banku hipotecznego:

• Miejsce działania:

• Rynek nieruchomości

• Podstawowy produkt:

• Kredyt hipoteczny

• Źródła finansowania działalności:

• Klasyczne:

• Emisja listów zastawnych

• Nowe:

• Sekurytyzacja/ rynek wtórny

• Nadzór i kontrola:

• KNF

• Powiernik i jego zastępca

Zarządzanie instytucją kredytową – całość działań polegających na podejmowaniu decyzji mających na celu wykorzystanie dostępnych zasobów do realizacji jej funkcji i osiągnięcia wytyczonych celów

Poziom zarządzania:

• Normatywny <-> strategiczny <-> operacyjny

Zarządzanie instytucją kredytową – ujęcie przedmiotowe:

• Zarządzanie finansami

• Zarządzanie kapitałem

• Zarządzanie ryzykiem

• Zarządzanie płynnością

System zarządzania w banku – zbiór zasad i mechanizmów odnoszących się do:

• Procesów decyzyjnych zachodzących w banku

• Oceny prowadzonej działalności bankowej

W ramach systemu zarządzania w banku funkcjonuje co najmniej:

• System zarządzania ryzykiem

• System kontroli wewnętrznej

Zarząd banku – projektuje, wprowadza oraz zapewnia działalnie systemu zarządzania

Rada nadzorcza – sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu

Zarządzanie finansami – proces decyzyjny polegający na pozyskiwaniu zasobów pieniężnych niezbędnych do prowadzenia działalności banku i na takim ich zagospodarowaniu, aby zrealizować cel strategiczny banku

Zarządzanie finansami:

• Maksymalizacja wartości instytucji kredytowej, co określa jej zyskowność i poziom ryzyka

• Planowanie strategiczne

• Planowanie kapitałowe

• Pochodne sfery finansowe

Rodzaje decyzji finansowych i inwestycyjnych:

• Decyzje w sferze pozyskiwania zasobów pieniężnych (zarządzanie pasywami)

• Decyzje w sferze zagospodarowania pozyskanych środków (zarządzanie aktywami)

• Decyzje w sferze pozabilansowej

Banki prowadzą samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego w sposób zapewniający pokrycie z uzyskanych przychodów kosztów działalności oraz zobowiązań

Plan finansowy – projekcja bilansu, rachunku zysków i strat, czyli projekcja takiego zarządzania aktywami i pasywami, aby ukształtować strukturę bilansu

• Ilościową – poziom depozytów i kredytów

• Jakościową – poziom odsetek dla osiągnięcia zysku w dłuższej perspektywie

Plan finansowy – elementy:

• Główne pozycje bilansu i rachunku zysków i strat

• Programy odcinkowe:

• Plan rzeczowy

• Plan działań marketingowych

• Plan zatrudnienia

• Poziom wskaźników finansowych

Planowanie = sformalizowany proces podejmowania decyzji podstawą dla budżetowania, które to jest sposobem gospodarowania środkami finansowymi dla zrealizowania celów.

Instrumenty zarządzania finansami:

• Odsetki

• Opłaty

• Prowizje

• Marże

Odsetki są funkcją trzech zmiennych:

• Kwoty pożyczonej lub zainwestowanej (kwota główna)

• Stopy oprocentowania

• Czasu trwania kredytu lub inwestycji

Odsetki to:

• Koszty dla banku – dłużnika

• Przychody dla banku kredytodawcy

Opłaty

• Wynagrodzenie banku za świadczenie standardowych usług

• Ich wysokość nie zależy od wielkości operacji i nie koreluje z zaangażowanym kapitałem

• To zryczałtowane koszty z narzutem zysku pobierane za wykonywanie usług fakultatywnych w ramach umów o świadczenie czynności bankowych

Prowizja – przychód, który zależy od wielkości zaangażowania banku, np. wolumenu limitu kredytu, wielkości gwarancji

Rodzaje prowizji:

• Prowizja przygotowawcza

• Prowizja za gotowość

• Prowizja administracyjna

• Prowizja

Czynniki wpływające na wysokość opłat:

• Koszt pozyskania pieniądza

• Wartość pieniądza w czasie

• Pracochłonność czynności przygotowawczych

• Ryzyko transakcji

• Pracochłonność obsługi transakcji

• Koszty ściągania należności

• Inne czynniki, np. dotychczasowa współpraca klienta z bankiem, środki klienta w banku

Marża – wynagrodzenie z tytułu wykonywanych operacji bankowych:

• Będące różnicą między ceną sprzedaży a ceną zakupu środków pieniężnych

• Umożliwiające sfinansowanie kosztów działania banku i osiągnięcie minimalnej stopy rentowności

Marża = dochodowość aktywów – koszt pasywów:

• Marża globalna

• Marże odcinkowe (cząstkowe)

• Marża odsetkowa brutto (porównanie przychodów odsetkowych do kosztów odsetkowych)

• Marża odsetkowa netto (marża odsetkowa brutto, operacje pozaodsetkowe, koszty zarządzania ryzykiem)

Marża:

• Dywidendy

• Handlowa

• Operacji nadzwyczajnych

• Ryzyka (rezerw)

• Zapotrzebowania

• Prowizyjna

Marża odsetkowa = przychody odsetkowe – koszty odsetkowe / aktywa

Rozpiętość odsetkowa = (przychody odsetkowe/aktywa odsetkowe) – (koszty odsetkowe/pasywa odsetkowe)

Bank dokonuje podziału operacji na:

• Portfel handlowy

• Portfel bankowy

Portfel handlowy:

• Operacje dokonywane na własny rachunek w celach handlowych

• Operacje dokonywane w celu zabezpieczenia ryzyka wynikającego z operacji zaliczonych do portfela handlowego

Przykłady:

• Giełdowe i pozagiełdowe terminowe transakcje pozabilansowe

• Operacje dokonywane w ramach świadczenia usług pośrednictwa finansowego na hurtowym rynku finansowym

• Operacje polegające na gwarantowaniu emisji papierów wartościowych (dłużnych i kapitałowych)

Portfel bankowy obejmuje operacje niezaliczone do portfela handlowego, w szczególności:

• Udzielanie kredytów, pożyczek

• Składanie lokat

• Przyjmowanie depozytów

Wykonane w ramach działalności banku lub też w celu zarządzania płynnością

Bank, którego skala działalności handlowej jest znacząca, oblicza się w każdym dniu roboczym łączny wynik rynkowy (zysk lub stratę)

Dodatkowe pozycje bilansu banku zwane kapitałem krótkoterminowym określa się jako sumę:

• Zysku rynkowego

• Straty na operacjach zaliczonych do portfela bankowego

• Zobowiązań z tytułu otrzymanych pożyczek podporządkowanych

• Wartości kapitału podmiotów zależnychzzzz